TRT iktidarın yayıncısı olduğundan bu yana çok tartışılıyor.
Eski tarafsız, halkı bilgilendiren kurumsal yapısını kaybedeli çok oldu. Öyle bir yönetimi var ki sormayın gitsin. Baştan aşağıya “Türkiye’nin belleği” adeta... Kimler yok ki?
İçerisi Şampiyonlar Ligi gibi!
Daha önce, yönetim kurulu başkanı Temmuz 2021 tarihinde değişti.
Sadece isimler değil yönetim kurulu sayısı da 7 iken 9 oldu. Yönetim kurulu başkanı Yeni Şafak’ı da bünyesinde bulunduran Albayrak Grubu’nun sahiplerinden Ahmet Albayrak.
Genel Müdür SETA kökenli, İletişim Başkanlığı başkan yardımcısı olarak görev yapan Zahid Sobacı. Yine SETA kökenli İletişim Başkanlığı medya koordinatörü, eski Tarım Bakanı Mehdi Eker’in oğlu Mücahid Eker.
Eski Taraf ve şimdi Sabah gazetesi yazarı basınımızın güzide ismi Hilal Kaplan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın oğlu Oğuzhan Bilgin, eski AKP Başkan Yardımcısı Atakan Yılmaz, “Kutsal” ve bereketli okul Kartal İmam Hatipli Meryem Çetin, Tez Konusu “Siyasal İktidar İnşasında Lider Olgusu, Lider Tipolojileri Bağlamında Recep Tayyip Erdoğan İncelemesi” olan Oğuz Göksu...
“Şampiyonlar Ligi” diye boşa söylemiyorum!
Ya da “amatör küme” mi demeliydim bilemedim.
Bu kadro zaten yazıldı. Ancak tarafsız ve kamu adına yayın yapması zorunlu olan TRT 2023 seçimlerine girecek. Muhalefet liderleri seçim döneminde ne kadar yer alacak göreceğiz.
Gelin biz TRT’nin faaliyet raporuna bir göz atalım...
Göz atalım dediğime bakmayın yayımlanmamış. 2021 faaliyet raporu mevcut. 2022’nin son haftasında da Sayıştay 2021 yılı KİT raporları yayımlandı. Karşılaştırdım.
TRT, 2021 yılı faaliyet raporu ile 5.6 milyar TL toplam gelir ve 1.4 milyar TL dönem kârı açıkladı.
Nasıl açıklamasın ki...
26 Mayıs 2022 tarihinde TRT bandrol vergisi cep telefonlarında yüzde 10’dan yüzde 12’ye, tablet ve bilgisayarda yüzde 2’den yüzde 4’e, akıllı saatlerde yüzde 8’den yüzde 14’e, kara taşıtlarında yüzde 0.4’ten yüzde 0.8’e, uydu alıcıları, set üstü TV kutularında yüzde 10’dan yüzde 12’ye, radyolu kulaklık, radyolu koşu bandı, navigasyon ve benzerlerinde yüzde 8’den yüzde 14’e çıkarıldı.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu verilerine göre, 2021’de 10.8 milyon telefonun IMEI kaydı yapıldı. Varın siz düşünün gerisini...
Elektrik faturalarından alınan yüzde 2 TRT payı 2021 yılında kaldırıldı.
TRT binlerce kaliteli ve tecrübeli çalışanı, en son teknoloji ekipmanları ve olanakları olmasına rağmen kurum dışı yapım ve programlara inanılmaz paralar ödüyor.
2018 yılında kurum dışı temin edilen haber ve haber program gideri 611 milyon TL, 2019 yılında 627 milyon TL, 2020 yılında 813 milyon TL, 2021 yılında ise bu rakam 947 milyon TL olmuş.
2018 yılında kurum dışından temin edilen yapım ve program gideri 483 milyon TL, 2019 yılında 570 milyon, 2020 yılında 521 milyon, 2021 yılında ise rekor kırarak 861 milyon TL ödeme yapmış.
Yani 2021 yılında kurum dışından temin edilen yapım ve programlar, haber ve haber programları için TRT 1.8 milyar TL ödeme yapmış.
Üstelik 2022 rakamları henüz açıklanmadı.
Ve ödeme yapmış ama kime?
Mesela “Uyanış: Büyük Selçuklu” dizisi…
“Akli Film” imzalı 2020 yılında yayımlanmaya başlanmış. 2016 yılında Emre Konuk tarafından kurulmuş. TRT’ye başka ne işler yapmış TRT Belgesel için “Saklı Krallık” ve “Dünya Tarihinin Dönüm Noktaları” adlı projeler.
Emre Konuk daha önce ES Film’in projelerinde yönetmen olarak görev alırken 2016 yılında kendi şirketini kurmuş ve TRT’ye dizi satmaya başlamış.
ES Film neler yapmış diye bakınca karşınıza lebiderya çıkıyor.
TRT’nin dizilerinin birçoğunun yapımcısı Eastern Sunrise Films veya kısaca ES Film, 2014 yılında Yusuf Esenkal ve Serdar Öğretici tarafından kurulan medya yapım şirketi.
56 bölüm yayımlanan Filinta, Zeyrek ile Çeyrek, Miraciyye: Saklı Miras, Aslan Ailem, Payitaht Abdülhamid, Mavera: Hacı Ahmed Yesevi, Barbaroslar: Akdeniz’in Kılıcı gibi dizilerin tamamının yapımcısı.
2021 faaliyet raporunda hepsi var.
Bu diziler için ödenen rakam öyle böyle değil.
Mesela “Filinta” dizisi 56 bölüm yayımlandı ve toplamda ES Film’e 57.1 milyon TL ödeme yapıldı. O tarihlerdeki ortalama kur ile ödenen para 16 milyon dolar!
Bu şirketin sahiplerinden olan Esenkal’ın abisi Mustafa Esenkal aynı zamanda Bilal Erdoğan’ın Doruk Izgara’dan ve Mis Hediyelik Eşya’dan da ortağı.
Yine 2021 faaliyet raporundaki dizilere bakıyorum...
“Benim Adım Melek” adlı bir dizi. Künyesinde yapımcı olarak Süreyya Yaşar Önal adı var. Kim diye baktığımızda bir hayli deneyimli olduğunu görürsünüz. TRT’de “Elimi Bırakma” isimli dizinin de yapımcısı. Kendisi aynı zamanda eski ATV genel müdürü olan, şu anda ise Türk Telekom CEO’su Ümit Önal’ın kıymetli eşi.
Liste uzayıp gidiyor işin açıkçası. Buraya tek tek yazsam sığdıramam.
İşin özü ise şu...
TRT 2018-2021 yıllarında kurum dışı temin edilen “haber ve haber program gideri” için 2.9 milyar TL, 2018-2021 yılları arasında ise “yapım ve program gideri” için de 2.4 milyar TL ödemiş.
Üç yıl içinde kurum dışı yapımlar için 5.4 milyar TL harcamışlar.
Rahat rahat para kazansınlar diye, özür dilerim rahat rahat keyif yapın diye bu diziler, filmler alınıyor.
Üstelik bunları alırken öyle ihale mihale, Sayıştay ile uğraşılmasın diye 2015 yılında yayımlanan bir yönetmelikle çözüme de kavuşturuldu.
Marketten peynir alamıyoruz ama saçma sapan dizilere iktidar propagandasını beslesin diye 5.4 milyar lira harcayabiliyoruz.
Bu paraların ve harcayanların peşine tek tek, isim isim düşeceğim.