Ağustos ayı başında, NATO üyesi ülkeler tarafından Ukrayna'ya teslim edilen F-16 savaş jetlerinden biri, Rusya'nın pazartesi günü düzenlediği hava saldırısında düşürüldü. Bu saldırılar, şimdiye kadarki en büyük hava saldırıları arasında yer alıyor ve en az 11 kişinin hayatını kaybetmesine, Ukrayna kentlerinin altyapısında ciddi tahribata yol açtı.
Ukrayna ordusu, düşürülen F-16'nın pilotu Oleksiy Mes'in yaşamını yitirdiğini açıkladı. Böylece, Danimarka ve Hollanda'nın Ukrayna'ya teslim ettiği F-16'lardan biri ilk kez düşmüş oldu. Uçağın düşüş nedeni henüz net olarak açıklanmadı, ancak Ukrayna ordusu bunun doğrudan bir füze saldırısıyla gerçekleşmediğini değerlendiriyor.
Pilotun, uçağı düşmeden önce "üç Rus füzesi ve bir insansız hava aracını" etkisiz hale getirdiği belirtildi. Ukrayna Hava Kuvvetleri, "Oleksiy, Ukraynalıları ölümcül Rus füzelerinden korudu; ancak bu, hayatına mal oldu" ifadelerini kullandı. Düşen uçağın tipi hakkında ayrıntı verilmedi, ancak askeri kaynaklar pilotun F-16 kullandığını doğruladı. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy de ABD yapımı F-16'ların Rus insansız hava araçları ve füzelerini düşürmek amacıyla havalandığını belirtti.
NATO müttefiklerinden Ukrayna'ya şimdiye kadar 65 adet F-16 jetinin teslim edilmesi taahhüt edildi. F-16'lar, Batılı ülkelerin Ukrayna'ya sağladığı sınırlı sayıda karadan havaya füze sistemi ile birlikte çalışıyor.
F-16'ların Ukrayna'daki savaşa etkisi oldukça önemli. ABD savunma devi General Dynamics tarafından tasarlanan ve ilk kez 1974'te havalanan bu jetler, yıllar içinde birçok ülke tarafından kullanıldı ve tasarımı sürekli güncellendi. F-16, hafifliği ve çevikliği sayesinde kara saldırıları, havadan keşif ve karadan havaya füze rampalarını arama gibi çeşitli görevleri yerine getirebiliyor.
Ukrayna'nın hava kuvvetleri, hâlâ Sovyetler Birliği'nden kalma uçaklarla faaliyet gösteriyor. Bu nedenle, savaşın başından bu yana, ABD yapımı F-16'ların Rus hava kuvvetlerine karşı kullanılmasını istemekte. F-16'ların, Ukrayna'daki hava savunmasını güçlendirmek amacıyla kullanılması planlanmıştı.
Ukraynalı pilotların eğitimi ise bu süreçte önemli bir soru işareti oluşturuyor. Batı menşeli savaş jetlerini daha önce hiç kullanmayan Ukraynalı pilotlar, farklı NATO ülkelerinde hızlandırılmış eğitimler alıyor. Ancak uzmanlar, başlangıçta Ukrayna'nın elindeki F-16 sayısının, jetleri uçurabilecek pilot sayısından fazla olacağını öngörüyor.
Öte yandan, F-16'lar bakım ve koruma gerektiren masraflı uçaklar olduğu için, Ukrayna'nın bu jetlerden verimli bir şekilde faydalanabilmesi için zorluklarla karşılaşabileceği değerlendiriliyor. Rusya, bu teslimatın gerçekleşmesinden önce ülkedeki havalimanlarını hedef almaya başlamıştı. Ukrayna'nın hava üslerini ve F-16'ları korumak için sınırlı sayıda bulunan Patriot ve NASAMS gibi gelişmiş hava savunma sistemlerini bu noktalara çekmek zorunda kalabileceği tartışılıyor. Bu durum, sivil yerleşimlerin Rus saldırılarına daha fazla maruz kalmasına yol açabilir.