ABD'nin önde gelen üniversitelerinden MIT'de öğretim üyesi olan Nobel ödüllü Profesör Daron Acemoğlu, Türkiye ekonomisinin en büyük iki probleminin yargı ve eğitim sistemi olduğunu ifade etti.
Brand Week İstanbul'da konuşmacı olarak yer almak üzere Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazandıktan sonra ilk kez Türkiye'ye gelen Acemoğlu, gazeteci Fatih Altaylı'ya önemli açıklamalarda bulundu.
Acemoğlu, Altaylı'nın "Türk ekonomisinin en önemli problemi ne?" sorusuna şu yanıtı verdi:
"Birinci sırada yargı geliyor. Güvenilir ve saygı duyulan bir yargı sistemi kurmak şart. Bu olmazsa olmaz. Ayrıca, eğitim sisteminin de köklü bir şekilde ele alınması gerekiyor. Yenilikçi, özgür düşünmeyi teşvik eden, yapay zekayı doğru kullanan, rekabete açık bir eğitim sistemi olmadan Türkiye ekonomisinin kalıcı olarak düzelmesi mümkün değil. Bu noktada kurumların önemine sürekli vurgu yapıyorum. Sağlıklı bir yargı ve eğitim sistemi, bir ülkenin ekonomik refahını kalıcı şekilde düzeltmesinde temel taşıdır."
Acemoğlu ayrıca, "Aynı bilgi ve deneyimle Türkiye’de olsaydınız Nobel ödülü alabilir miydiniz?" sorusuna "Alamazdım. Çünkü Türk üniversiteleri özgür değil. Bir bilim insanına ne yapması gerektiğini dikte ederseniz, o bilim insanı Nobel kazanamaz." diye yanıt verdi.
NOBEL EKONOMI ÖDÜLÜ KAZANDI
MIT’de öğretim üyesi olan Prof. Dr. Daron Acemoğlu, "kurumların oluşumu ve refaha etkileri" üzerine yaptığı çalışmalarla 2024 Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görüldü. Ödül açıklanırken yapılan duyuruda, "Hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu ve kurumların halkı sömürdüğü toplumlarda büyüme ya da gelişim gerçekleşmez. Ödül sahiplerinin çalışmaları, bu durumun nedenini anlamamıza katkı sağlıyor." ifadeleri kullanıldı.
Acemoğlu, ödülünü aldıktan sonra, "Bu ödül, iyi bir kariyer hayalinin çok ötesinde bir şey." dedi.
DARON ACEMOĞLU KIMDIR?
Eğitim hayatı
1967 yılında İstanbul'da doğan Daron Acemoğlu, hukukçu Kevork Acemoğlu ile şair ve edebiyatçı İrma Acemoğlu'nun oğludur. İlköğrenimini İstanbul Kadıköy'deki Aramyan Uncuyan Ermeni İlkokulu'nda tamamlayan Acemoğlu, 1986’da Galatasaray Lisesi’nden mezun oldu. Lisans eğitimini İngiltere'nin York Üniversitesi'nde Matematiksel Ekonomi ve Ekonometri Bölümü’nde (1989) tamamladı. Yüksek lisans (1990) ve doktora (1992) derecelerini Londra Ekonomi Okulu'ndan aldı. 1992-1993 yılları arasında Londra Ekonomi Okulu’nda ders verdikten sonra 1993’te MIT’de akademik kariyerine devam etti. 2000 yılında profesör unvanını aldı ve 2019’da MIT'nin en üst düzey akademik unvanı olan "enstitü profesörü" oldu.
Akademik çalışmaları ve kitapları
Kariyerinin ilk yıllarında "Consumer Confidence and Rational Expectations: Are Agents' Beliefs Consistent With the Theory?" başlıklı makalesi, 1996’da The Economic Journal tarafından "yılın en iyi makalesi" seçildi. 2005 yılında, ekonomi bilimine katkı sunan 40 yaş altı bilim insanlarına verilen John Bates Clark madalyasına layık görüldü. Siyaset bilimci James A. Robinson ile kaleme aldığı Economic Origins of Dictatorship and Democracy (Diktatörlük ve Demokrasinin Ekonomik Kökenleri), 2006’da yayımlandı ve bu çalışma, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) tarafından Bilim Ödülü’ne değer bulundu.
2012’de Robinson ile birlikte yayımladığı Why Nations Fail: Origins of Power, Poverty and Prosperity (Ulusların Düşüşü: Güç, Refah ve Yoksulluğun Kökenleri) kitabı, New York Times çok satanlar listesine girdi. Bu eser, ulusların refah farklarının temelinde coğrafi veya kültürel faktörlerin değil, ekonomik ve siyasi kurumların yattığını savundu.
Klasik büyüme ve kalkınma teorilerine yeni bir perspektifle yaklaşımı nedeniyle 2013 yılında Sosyal Bilimler dalında Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’ne layık görülen Acemoğlu, ödülünü Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’den aldı.
Acemoğlu, Utrecht, Bilkent, Bath, Boğaziçi ve Atina üniversiteleri ile Paris'teki École Normale Supérieure’den fahri doktora unvanı aldı. 2019’da MIT tarafından "Enstitü Profesörü", 2021'de İngiliz Akademisi tarafından "Onur Üyesi" unvanıyla onurlandırıldı.
Review of Economics and Statistics ve Journal of Economic Growth dergilerinde yardımcı editör olarak görev yapan Acemoğlu, aynı zamanda Bilim Akademisi üyesidir. Oyun ve optimizasyon teorisi alanında tanınan Asuman Özdağlar ile evli olan Acemoğlu'nun Arda ve Aras adlarında iki oğlu bulunuyor.