Maymun Çiçeği virüsü, Poxviridae (Çiçek virüsü) ailesinden bir virüstür ve suçiçeği ile ilişkili değildir. İnsanlarda %30-50 oranında ölümcül olabilen bu virüs, Âşık Veysel’in kör olmasına yol açan virüs olarak bilinir ve son yüz yılda 500,000’in üzerinde ölüme neden olmuştur. Belirtileri ateş, kusma ve irinli döküntüler olup, iyileşme sürecinde kabuk bağlayarak iz bırakır.
MAYMUN ÇIÇEĞI VIRÜSÜNÜN ÖZELLIKLERI
Maymun Çiçeği virüsü, adını maymunlarda görülmesinden almıştır ve Afrika'da evcil maymunlarda da rastlanabilir. Orta ve Batı Afrika'da 1960-1970'lerden beri endemik bölgeler bulunmaktadır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde hastalık yaygındır. Temelde kemirgenleri (sıçan, fare, tavşan, çayır köpeği gibi) etkiler. 2003 yılında, Afrika'dan kaçak yolla Amerika'ya getirilen kemirgenlerle ABD'de 71 kişilik bir salgın yaşanmıştır.
BULAŞMA VE BELIRTILER
Maymun Çiçeği virüsü insandan insana solunum yolu damlacıkları, deri lezyonları ve cinsel temas yoluyla geçer. Kuluçka süresi 3-20 gündür. Belirtileri arasında ateş, boğaz ağrısı, bulantı ve el-ayaklarda su ve irin dolu döküntüler bulunur. Virüs %5-10 ölümcüllüğe sahiptir ve bağışıklık problemi olan kanser hastalarında, HIV hastalarında, çocuklarda ve gebelerde ağır seyir gösterebilir. Ayrıca, zatürre ve beyin tutulumuna neden olabilir, gebelikte ise anneden bebeğe geçerek düşük ve bebekte gelişim bozukluklarına yol açabilir.
KORUNMA VE AŞILAMA
Maymun Çiçeği virüsünden korunmanın en etkili yolu çiçek aşısıdır. Çiçek aşısı, bulaşıcı hastalıklara karşı geliştirilen ilk aşıdır ve eski aşı iğne çiçeği kökenlidir. İğne çiçeği hafif seyreden bir hastalık olup, çiçek hastalığına karşı bağışıklık sağlar. Modern aşılar ise Türkiye Hıfzıssıhha Enstitüsü'nde inekler ve eşekler üzerinde üretilen Değiştirilmiş Ankara Çiçek Hastalığı (MVA) aşısıdır. Bu aşı 1953 yılında Batı Almanya'ya götürülmüştür. Türkiye’nin gelecekteki olası insan çiçek salgınlarına karşı kendi aşısını üretmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
ÇIÇEK AŞISININ TARIHI VE ÖNEMI
İnsan Çiçek aşısı 1977 yılına kadar rutin olarak uygulanmıştır ve kolda para büyüklüğünde bir iz bırakır. 1977 ve öncesi doğumlu kişiler, bu aşı sayesinde maymun ve insan çiçeğine karşı dirençlidirler.
LABORATUVAR ÇALIŞMALARI VE BIYOLOJIK SILAHLAR
Maymun Çiçeği virüsü laboratuvarlarda yıllardır çalışılmakta olup, bazı hava yolu ile bulaşan türleri biyolojik silah olarak kullanılabilir. Bu tür virüsler, farklı kemirgenlerden izole edilip maymunlara hava yolu ile verilerek çoğaltılır. Maymunlar arasındaki adaptasyon sağlandıktan sonra, insana bulaşacak hale getirilir. COVID-19 da benzer şekilde bir laboratuvar ortamında geliştirilmiş olabilir.
MVA AŞISI
MVA aşısı, 1953 yılında Batı Almanya'ya götürülmüş ve Almanya'da "Ankara Çiçek Hastalığı" olarak bilinir. Bu aşı, çiçek hastalığına karşı koruyucu etkileriyle dikkat çeker.