İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Doğu Azerbaycan eyaletinde meydana gelen bir helikopter kazasında yaşamını yitirdi. Helikopterin sis, rüzgar ve şiddetli yağış gibi zorlu hava koşulları nedeniyle düştüğü bildirildi. Cumhurbaşkanı Reisi'nin ölümünün ardından tüm dünya İran'a odaklandı.
Seçim Tarihi Belirlendi
Reisi'nin ölümünün ardından, Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir’in ev sahipliğinde düzenlenen toplantıda, İran'ın yeni cumhurbaşkanını belirlemek için yapılacak seçimlerin tarihi belirlendi. Toplantıya İran Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhsin Ejei, Meclis Başkanı Muhammed Bakır Galibaf, Cumhurbaşkanı Hukuki İşlerden Sorumlu Yardımcısı Muhammed Dehgan ve Anayasayı Koruyucular Konseyi Sekreteri Siamak Rahpeyk katıldı. Anayasa'nın 131. maddesinin uygulanarak, 50 gün içinde cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılmasının kararlaştırıldığı açıklandı.
Toplantıda, adayların kayıt işlemleri, propaganda süreci ve seçim tarihinin belirlenmesine ilişkin konular incelendi. Anayasayı Koruyucular Konseyi’nin kararı doğrultusunda cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 28 Haziran'da yapılması kararlaştırıldı.
Seçim Takvimi ve Kampanya Süreci
Seçim takvimine göre, adaylar 30 Mayıs - 3 Haziran tarihleri arasında başvuru yapacak. Seçim kampanyası 12 Haziran’dan 27 Haziran günü sabah saat 07.00’a kadar devam edecek.
Reisi'nin Yerini Kim Alacak?
İran Anayasası'na göre, Cumhurbaşkanının görevlerini Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir devralacak. Ancak bu durum, İran Dini Lideri Ali Hamaney'in onayına bağlı. Anayasaya göre, yeni cumhurbaşkanının en fazla 50 gün içinde seçilmesi gerekiyor. Meclis Başkanı, Yargı Erki Başkanı ve Birinci Cumhurbaşkanı Yardımcısından oluşan kurul, yani yasama, yürütme ve yargı başkanları, bu süreci düzenlemekle yükümlü. Adaylar Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından onaylandıktan sonra, halk tarafından seçiliyor.
Geçici Görev Muhbir’de
Seçime kadar görevi vekaleten yürütecek olan 68 yaşındaki Muhammed Muhbir, 2021'de Reisi'nin cumhurbaşkanlığına gelmesiyle Birinci Yardımcılığı görevine atanmıştı. Muhbir, daha önce İran Düzenin Çıkarını Belirleme Konseyi üyeliği ve İmam Humeyni'nin Emirlerini Uygulama Kurumu Başkanlığı gibi üst düzey pozisyonlarda görev yaptı. ABD Hazine Bakanlığı, Ocak 2021'de, İmam Humeyni'nin Emirlerini Uygulama Merkezi'nin rejim muhaliflerine ait topraklara ve mülklere el koyduğunu belirterek, merkezin ve yöneticilerinin yaptırım listesine alındığını duyurmuştu. Dolayısıyla Muhbir de yaptırım listesinde yer alıyor. Görevi devralmasının ardından Muhbir, Reisi'nin yolunu devam ettireceğini açıkladı.
Reisi'nin Olası Halefi ve Mücteba Hamaney’in Yükselişi
2021'deki cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan Reisi, ülkenin 8. cumhurbaşkanı olarak görev yapıyordu ve rejime sıkı bağlılığı ile biliniyordu. Reisi, İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in halefi olarak görülüyordu. Bu durum, Hamaney’in oğlu Mücteba Hamaney’in önünün açılacağı yorumlarına neden oldu. Ancak bazıları, Mücteba Hamaney’in üst düzey kamu görevi tecrübesi olmadığından meşruiyet sorunu yaşayabileceğini düşünüyor. Ayetullah Ali Hamaney, bu makama Cumhurbaşkanlığından geçmişti.
Reisi'nin ölümü, İran'da siyasi dengeleri değiştirecek önemli bir gelişme olarak görülüyor ve yeni cumhurbaşkanının kim olacağı merakla bekleniyor.