Sosyal Güvenlik Kurumu'nda (SGK) aylık ve gelirler için zaman aşımı ve hak düşürücü sürelerin uygulandığını biliyor muydunuz? İş kazası, meslek hastalığı, vazife malullüğü ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların beş yıl içinde istenmeyen kısmı zaman aşımına uğrar. Beş yıl içinde başvuru yapılmayan bazı ödemeleri alma hakkı ise tamamen ortadan kalkar.
SGK'da gelir ve aylıklara uygulanan zaman aşımı ve hak düşürücü sürelere ilişkin merak edilen tüm detayları Habertürk'ten Ahmet Kıvanç yazdı. İşte detaylar:
Zaman Aşımı ve Hak Düşürücü Süre Uygulaması
Sosyal güvenlik mevzuatında zaman aşımı ve hak düşürücü süre uygulaması bulunmaktadır. Hak düşürücü süre, yasayla belirlenen süre içinde kullanılmayan hakkın bir daha kullanılamayacak duruma gelmesini ifade eder. Zamanaşımı ise yasanın belirlediği koşullarda bir sürenin geçmesi ile bir hakkın kazanılmasını, kaybedilmesini veya yükümlülükten kurtulmayı sağlayan süreyi ifade eder.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 97’nci maddesine göre, 4/1-a (SSK), 4/1-b (BAĞ-KUR) ve ilk defa 2008 / Ekim ay başından itibaren 4/1-c (kamu görevlisi) kapsamında sigortalı olanlara kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde iş kazası, meslek hastalığı, vazife malullüğü ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar.
SGK’ya müracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığını ispatlayanlar hakkında bu hüküm uygulanmaz. 506 Sayılı eski Sosyal Sigortalar Kanunu’nda ise beş yıl içinde talep edilmeyen gelir ve aylıkların zamanaşımına uğrayacağı, bu durumda olanların gelir ve aylıklarının yazılı başvuru tarihini takip eden ay başından itibaren başlayacağı hükmü bulunuyordu. 5510 Sayılı Kanunda vatandaşın lehine düzenleme yapıldı.
Gelir ve Aylık Bağlama İşlemlerinde Zaman Aşımı
Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde iş kazası, meslek hastalığı ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar. Zaman aşımına uğrayan sürenin tespitinde sigortalının kendisi ve hak sahiplerinin talep tarihlerinden geriye doğru gidilerek 5 yıla kadarki bölüm ödenir, 5 yılı aşan süreye ilişkin gelir ve aylıklar ödenmez. SGK’ya gelir veya aylık için müracaat etmemenin ağır hastalık hali, kısıtlılık gibi haklı bir sebebe dayandığını ispat edenler için zamanaşımı hükmü uygulanmaz. Bunların hak ettikleri aylık ve gelirler ödenir.
Bağlanmış Ama Zamanında Alınamayan Gelir ve Aylıklar
2008 öncesi SSK ve BAĞ-KUR’lularda gelir ve aylığını beş yıl içinde almayanlara ödeme yapılmıyordu. 2008 sonrasında ise bu mevzuda bir zaman aşımı uygulanmıyor. Bu nedenle 4/1-a ve 4/1-b kapsamındakiler açısından alınmayan gelir ve aylığın sonradan talep edilmesi halinde tüm gelir ve aylıklar ödenir. Bağlanmış bulunan gelir ve aylığını aralıksız 12 ay süresince öğrenim etmeyen, bankadan çekmeyenlerin gelir ve aylıkları durdurulur. Ancak, durdurulmuş olması kesildiği anlamına gelmez. SGK, şahsın gelir ve aylık bağlanma şartlarının devam edip etmediğini araştırdıktan sonra şartları sağlıyorsa ödemeye yeniden devam eder.