Sirkadiyen ritim, biyolojik ritim olarak da adlandırılan, kişiden kişiye farklılık gösteren ve bedensel olayları başlatan bir çalar saat gibi çalışan önemli bir fizyolojik süreçtir. Bu ritmin bozulması, çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilir. Medicana Çamlıca Hastanesi'nden Diyetisyen Deniz Pirçek, sirkadiyen ritim ve sağlıklı beslenme arasındaki ilişkiyi açıklıyor.
Sağlıklı yaşam ve bilinçli beslenme bağlamında, sirkadiyen beslenme diğer beslenme düzenlerinden farklıdır. Beslenme düzeninde ne zaman ve ne kadar yenildiğine odaklanan sirkadiyen beslenme, vücudun gün içindeki fizyolojik, hormonal ve psikolojik süreçlerinin toplamını temsil eder. Sirkadiyen ritim ise dünyanın kendi ekseni etrafındaki 24 saatlik dönüşünün canlılar üzerindeki etkisini ifade eder.
Diyetisyen Deniz Pirçek, sirkadiyen ritmin metabolik sistem üzerinde doğrudan bir etkisi olduğuna dikkat çekerek, "Sağlıklı bir yaşam ve kilo kontrolü için sirkadiyen ritim oldukça değerlidir. Uykusuzluk, jet-lag, hormonlar, vücut ısısı gibi birçok faktör sirkadiyen ritmi etkiler. Bu ritmin bozulması, uyku sorunları, yetersiz beslenme, elektronik dalgalar ve ışığın etkileri gibi nedenlerle ortaya çıkabilir" diyor.
Sirkadiyen beslenme, vücudun biyolojik saatinde uygun beslenmeyi ifade eder. Bu beslenme türünde gıda kısıtlaması değil, zaman ve miktar kısıtlaması öne çıkar. Pirçek, "Sirkadiyen beslenme, besin alımının zamanlaması üzerinde odaklanır. Vücudun doğal ritmine uygun olarak beslenmeyi teşvik eder ve metabolizmayı destekler. Sabahları adrenalin ve tiroid hormonları salgılandığı için kaliteli karbonhidrat ve yağ içeren bir kahvaltı önerilirken, öğle saatlerinde daha yoğun protein kaynakları tercih edilmelidir. Akşam ise hafif besinlerle beslenmek önemlidir" şeklinde açıklama yapıyor.
Sirkadiyen ritmin bozulması, açlık ve tokluk hormonlarının ritminin de bozulmasına neden olabilir. Bu da kilo problemlerine yol açabilir. Diyetisyen Pirçek, yetersiz ve kalitesiz uyku sonucunda ortaya çıkabilecek sorunları şu şekilde sıralıyor:
Kişinin gün içinde enerjisinin düşmesi ve bu enerjiyi sağlamak adına artan besin tüketimi,
Düzensiz öğün saatleri,
Gece geç yatmanın tetiklediği açlık hormonu artışı,
Hastalıklara yatkınlık ve metabolizma hızında yavaşlama.
Sirkadiyen ritimi korumak için Diyetisyen Pirçek'in önerileri ise şu şekilde:
Akşam yemeğinden sonra şekerli ve uyarıcı besinleri tüketmemeye özen göstermek.
Akşam saatlerinde kafein içeren içeceklerden kaçınmak.
Gün içinde yeterli su içmeye özen göstermek, ancak gece yatmadan önce su tüketimini sınırlamak.
Akşam yemeğini erken saatte yaparak gece açlık ihtimalini azaltmak.
Kaliteli bir uyku için yatarken ışıklardan kaçınmak.
Bu öneriler, sirkadiyen ritmin korunmasına yardımcı olabilir ve sağlıklı bir yaşam tarzını destekleyebilir.