Türk yetkililer, özellikle arkeoloji alanında Türkiye’nin en saygın yabancı araştırma enstitülerinden biri olan Ankara’daki İngiliz Enstitüsü’nden ülkenin en eski ve en zengin arkeobotanik ve modern tohum koleksiyonlarına el koydu.
The Times'ın aktardığı haberde, “Ankara’daki İngiliz Arkeoloji Araştırma Enstitüsü’nde tutulan tarihi öneme sahip binlerce örnek, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın koleksiyonun Türkiye’ye ait olduğunu iddia etmesinin ve aynı gün içerisinde kaldırılacağını söylemesinin ardından alındı.” denildi.
Haberde, tohumların iki yıl önce hayatını kaybeden arkeobotanikçi Gordan Hillman’ın mirası olduğu belirtiliyor.
İngiliz Arkeoloji Araştırma Enstitüsü’nün başkanı Stephen Mitchell, yönetim kurulu üyelerine yazdığı bir mektup ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın el koyma kararını bildirdi. Mektubun detayları ilk olarak Al Monitor sitesinde yayımlandı.
Mitchell, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Kültür Bakanlığı Müzeler Genel Müdürlüğü ve Cumhurbaşkanlığı görevlilerinin 108 kutu arkeobotanik numuneyi ve modern tohum referans koleksiyonlarından oluşan 4 dolabı devlet tarafından işletilen Ankara’daki müze depolarına götürüldüğünü söyledi.
Mitchell, enstitünün materyalin zarar görme veya kaybolma riskini en aza indirmek için ek süre talebi reddedildiğini belirtti.
Enstitü müdürü Lutgarde Vandeput, Ankara’daki merkezin botanik koleksiyonlarına el konulduğunu doğruladı. “İngiltere Büyükelçiliği sorunun farkında ve Türk hükümetinin ilgili makamlarıyla temas halindeyiz” dedi.
University College London (UCL) Arkeoloji Enstitüsü’nden Profesör Hillman’ın bir araya getirdiği tohum koleksiyonunun, bölgedeki binlerce yıllık arkeolojik alanlardan toplanan tohum ve botanik örnekler ile modern tohumlardan oluştuğu kaydediliyor.
Haberde araştırmacıların tarihi bitki çeşitlerini incelerken ya da arkeolojik alanlardaki örneklerin ne olduğunu belirlemeye çalışırken “özgür bir şekilde” bu tohumlardan yararlanabildikleri kaydediliyor.
UCL Arkeoloji Enstitüsü’nden arkeobotanikçi Dorian Fuller, Al Monitor’a yaptığı açıklamada, “Türk yetkililerinin yaptığı, bu araştırma kaynağını Türk ve uluslararası araştırmacılardan uzaklaştırmak oldu. Kullanmak isteyen herkese açık olan güzel, küçük bir araştırma tesisiydi.” ifadesini kullandı.
Mitchell mektubunda, Bakanlık’ın “gerekli izinlere tabi olmak şartıyla” koleksiyonların erişime açık olacağı konusunda güvence verdiğini kaydetti.
Tohumlara el koyma işleminin resmi gerekçesi, 3 Eylül 2019’da yayınlanan bir kararnameye dayanıyordu. Bu kararname, hükümete yerel bitki ve tohumların kontrolünü üstlenme ve üretim ve satışlarını düzenleme yetkisi veriyordu.
Kararnamenin resmi gazetede yayımlanmasından iki gün sonra, Cumhurbaşkanının eşi Emine Erdoğan, tarımı ulusal egemenliğin anahtarı olarak gören “Ata Tohum” projesini tanıttı. Plan, yerel çiftçilerden genetiği değiştirilmemiş tohumları toplayıp depolamayı ve “tamamen yerli” besinler yetiştirmek için onları yeniden üretmeyi ve ekmeyi amaçlıyordu.
(The Times- BBC- Al Monitor)