TOBB’a verilen gümrük kapılarının işletilmesi işinden bakanlığa düşen kantar payı gelirlerinin şirket hesabında tutulduğu ortaya çıktı. Sayıştay, bu hesaptan yapılan bakanlık harcamalarında Kamu İhale Kanunu hükümlerine uyulmadığını ve 'keyfilik' tespit edildiğini ortaya çıkardı.
Ticaret Bakanlığı’nın Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) iştiraki olan Gümrük ve Turizm İşletmeleri’ne verdiği ‘Yap-İşlet-Devret modeli ile gümrük kapılarının yaptırılması ve modernize edilmesi’ işinden bakanlığa düşen payın bulunduğu hesapta keyfilik tespit edildi.
Sayıştay’ın kapatılan Gümrük ve Ticaret Bakanlığı yerine kurulan Ticaret Bakanlığı’nın 2018 yılı hesaplarına ilişkin denetim raporunda, imzalanan sözleşmelere göre şirketin bakanlığa her yıl kantar ücretinin yüzde 25’ini vermesi gerektiği belirtildi.
Birgün gazetesinden Hüseyin Şimşek'in haberine göre; denetim raporunda, “Kantar ücreti veya diğer gelirlerden bakanlık adına ayrılan paylardan yapılacak harcamalara ilişkin yetki bakanlıkta olmasına rağmen, paylar şirket adına açılmış bulunan bir banka hesabında tutulmaktadır” tespiti yer aldı.
TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu
Denetim ilkelerine aykırı
Bakanlığa ait bir kamu kaynağının özel bir şirkete ait banka hesaplarında tutulmasının kamu maliyesinin temel ilkelerine aykırı olduğuna vurgu yapılan raporda, şunlar kaydedildi: “Ayrıca bakanlık tarafından talep edilen işlerin temin işlemlerinin kamu harcama mevzuatına uyulmamıştır. Bu işlemlerin özel bir şirket tarafından gerçekleştirilmesi ve protokolle şirketin bu işlemlerden sorumlu tutulamayacağının belirtilmesi, şeffaf, saydam ve hesap verebilir bir kamu yönetimi anlayışıyla bağdaşmamaktadır.”
DENETİMSİZ HARCAMA
Bakanlık payı hesabında toplam 69 milyon 549 bin TL’nin olduğu ve 29 milyon 624 bin TL’sinin de Kamu İhale Kanunu hükümlerine ve denetime tabi olmadan “organizasyon, temizlik hizmeti, araç satın alımı, araç kiralama” için kullanılmasının onaylandığı da belirlendi.
KAYIT DIŞI 78 ARAÇ
Raporda ayrıca, 9,5 milyona alınan 78 binek araç ile 263 bin liralık forklif ve temizlik iş makinesinin de bakanlık taşınır sistemine işlenmediği ve muhasebeleştirilmediği bildirildi.
Bakanlık bu tespitlere karşı, hesapların TOBB tarafından bankada tutulmasında kanuna aykırılık olmadığını, en yüksek faizin uygulandığı bu hesabın izlendiğini bildirdi. Harcamalara ait giderlerin de takip edildiği ve tüm bunların özel hukuk düzenlemelerine uygun bir şekilde yapıldığı öne sürüldü.
Bakanlık ayrıca, hibe edildiği bildirilen 78 aracın kayda alınması tekliflerinin uygun görülmemesi nedeniyle kaydedilmediği, 2020 yılı bütçesinde yer alması için yeniden teklifte bulunulacağı savunmasını yaptı.
YERLİYE DEĞİL YABANCIYA DESTEK
Ticaret Bakanlığı’nın, “Türk ürünlerinin yurtdışında markalaşması ve global Türk firmaları yaratılması” amacıyla başlatılan ‘TURQUALITY’ programı kapsamında, çoğunluk hisseleri yabancı şirketlere satılan markaları desteklediği ortaya çıktı.
Raporda, aynı tespitin 2015, 2016 ve 2017 yılındaki denetimlerde de yapıldığını anımsatılarak, “Eleştiri konusu uygulamaya her geçen gün yenileri eklenmektedir” ifadelerine yer verildi.
Programın destek mevzuatında, firmalara yapılacak destek ödemesinin yurtdışı ortaklık oranına göre hesaplanacağının kaydedildiğine dikkati çeken denetçiler, bakanlığın verdiği desteği gözden geçirmesini istedi.
AMACIN DIŞINA ÇIKILDI
Ticaret Bakanlığı’nın yanıtı ise, “Buradaki temel husus, destek kapsamındaki şirketin Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde kurulmuş olması olup, destek kapsamındaki şirketin sermayesinin Türk olması hususu değildir” oldu.