Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Cihangir Akyol'un açıklamalarına göre, Türkiye'de kolon ve rektum kanseri olan, yani 'kolorektal' kanserden kaynaklanan ölümler, trafik kazalarında yaşamını yitirenlerin sayısını geçti. Bu çarpıcı veri, sağlık otoritelerini ve toplumu harekete geçirmeye yönlendiriyor.
YÜKSEK ÖLÜM ORANLARI VE ARTAN VAKALAR
Prof. Dr. Akyol'un verdiği bilgilere göre, kolorektal kanser vakaları dünya genelinde artış gösteriyor. 2022 yılında Türkiye'de 22 bine yakın yeni kolorektal kanser vakası tespit edildi. Bu rakamlar, sağlık yetkilileri tarafından ciddi bir endişe kaynağı olarak değerlendiriliyor. Kolon ve rektum kanseri olarak bilinen kolorektal kanser vakalarında Türkiye'de ve dünya genelinde ciddi bir artış yaşanıyor. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, 2022'de Türkiye'de 11 bin 698 kişi bu hastalık nedeniyle yaşamını yitirdi. Türkiye'de 2022 verilerine göre yaklaşık 22 bin yeni kolorektal kanser vakası tespit edilmiştir.
BESLENME ALIŞKANLIKLARI VE ÇEVRESEL ETKENLER RİSKİ ARTIRIYOR
Kolorektal kanserin oluşumunda genetik faktörlerin yanı sıra beslenme alışkanlıkları ve çevresel faktörlerin de büyük önemi var. Yanlış beslenme, özellikle hazır gıdaların ve aşırı kızartmanın yaygınlaşması, kırmızı et tüketiminin artması gibi etkenler hastalığın riskini artırıyor. Ayrıca obezite, hareketsiz yaşam, sigara ve alkol tüketimi de kolorektal kanser riskini artıran faktörler arasında bulunuyor.
KOLON KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kolon kanseri, belirtileri genellikle dışkılama alışkanlıklarında gözlemlenen değişikliklerle kendini gösterir. Geçmeyen ishal veya kabızlık, dışkıda incelme, kanama veya dışkıda görülen mukus benzeri salgılar kolon kanserinin erken belirtileri arasında yer alır. Hastalık ilerledikçe karın bölgesinde şişlik ve ağrı gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Ayrıca, dışkılama sırasında ağrı, zorlanma hissi, demir eksikliğine bağlı kansızlık, kilo kaybı ve karın bölgesinde ele gelen kitleler de kolon kanserinin belirtileri arasında sayılabilir.
REKTUM KANSERİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Rektum kanseri belirtileri çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Ancak birçok vakada, rektum kanseri belirtileri rutin taramalar sırasında tespit edilmektedir. Rektum kanserinin belirtileri genellikle şunlardır:
- Makatta veya dışkıda kanama: Rektum kanseri belirtileri arasında en yaygın olanıdır ve hastaların neredeyse %80'inde görülür.
- Dışkıda mukus
- Bağırsak hareketlerindeki değişiklikler: Kabızlık, ishal veya aşırı gaz gibi.
- Bağırsak boşaltma hissinde değişiklik veya sık tuvalete gitme ihtiyacına rağmen yeterli dışkılama yapamama.
- Ağrılı bağırsak hareketleri
- Anemi belirtileri: Dışkıda fark edilmeyen kanama sonucu oluşan anemiye bağlı olarak nefes darlığı, baş dönmesi, hızlı kalp atışı gibi semptomlar ortaya çıkabilir.
- Bağırsak tıkanması: Tümörün büyüyerek çıkış yolunu kapatması sonucu meydana gelebilir ve şiddetli karın ağrısı ve kramplara neden olabilir.
- Dışkı boyutunda değişiklikler: Tümörün büyümesi nedeniyle kalem inceliğinde dışkılama görülebilir.
- Açıklanamayan kilo kaybı: Diyet veya egzersize bağlı olmayan kilo kaybı da rektum kanserinin belirtileri arasında yer alır.
ERKEN TEŞHİSİ ÇOK ÖNEMLİ
Prof. Dr. Akyol, kolorektal kanserin erken teşhisinin önemine vurgu yapıyor. Kolonoskopik taramalar sayesinde poliplerin erken dönemde tespit edilip çıkarılması, kanser gelişimini engelleyebiliyor. Sağlık Bakanlığı'nın yürüttüğü Gaytada Gizli Kan Projesi de bu noktada önemli bir rol oynuyor. Ayrıca, aile hikayesi olan kişilere ve 45 yaş üzerindekilerin düzenli tarama programlarına katılmaları öneriliyor.
Kolorektal kanserle mücadelede cerrahi ve kemoterapi gibi tedavi yöntemlerindeki gelişmeler, hastaların yaşam kalitesini artırıyor ve ölüm oranlarını düşürmeye yardımcı oluyor. Ancak, tedaviden daha önemli olanın hastalığın önlenmesi olduğu vurgulanıyor. Bu nedenle, erken teşhis ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları önem arz ediyor.