Aydın’ın Sultanhisar ilçesinin bir beldesi olan Atça, Türkiye'nin batısında yer alan ve adeta bir sanat eseri gibi düzenlenmiş bir kasaba olarak dikkat çekiyor. Sultanhisar ilçesine bağlı bu kasaba, Türkiye'nin ilk modern imar planına sahip yerleşimlerinden biridir. Bu belde Fransa’nın başkenti Paris’in Şanzelize Meydanı'ndan esinlenerek tasarlandığı için "Türkiye'nin Paris'i" olarak adlandırılıyor. İşte Atça'nın benzersiz öyküsü:
İÇ SAVAŞIN YIKIMINDAN YENİDEN DOĞUŞ
Atça, Yunan işgalinin ardından yaşanan büyük yangınlarla harap olmuş bir haldeydi. Ancak 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte, hükümet işgalden etkilenen bölgelerin yeniden imarı için harekete geçti. Mustafa Kemal Atatürk'ün bizzat ziyaret ettiği yerleşimler arasına dahil edilen Atça, planlı bir kentsel dönüşüm sürecinin başlangıcını temsil ediyordu.
PARİS'TEN ESİNLENEREK İLK MODERN İMAR PLANI HAZIRLANDI
1924 yılında Paris'te şehir planlaması eğitimi almış olan mühendis Abdi Hıfzı Bey, Atça için Türkiye'nin ilk modern imar planını hazırladı. Paris'in kent dokusundan ilham alan Abdi Bey, Atça'yı radyal bir kent planıyla şekillendirdi. Bu plan, kasabanın merkezindeki bir meydanı odak noktası haline getirerek, çevresindeki ana caddeleri belirledi.
Atça'nın en çarpıcı özelliklerinden biri, merkezdeki parktan yayılan ışınsal olarak düzenlenmiş 8 ana aksa sahip olmasıdır. Bu akslar, kasabanın doku ve yapılarını birbirine bağlarken, aynı zamanda estetik bir peyzaj düzenlemesi sunar. Atça, Türkiye'nin ilk peyzaj planlaması yapılmış yerleşimlerinden biridir.
TÜRKİYE'NİN ŞEKİLCİ KENT BİÇİMİNİN İLK ÖRNEĞİ OLDU
Atça, sıkça İtalya'daki Palmanova kentiyle karşılaştırılır; ancak aslında bu iki yerleşim arasında önemli farklar bulunmaktadır. Palmanova, tipik bir ortaçağ kale kenti iken, Atça ise modern bir Cumhuriyet dönemi kasabasıdır. Atça'nın planlı ve estetik dokusu, Paris'in geniş bulvarlarını andırsa da, kendine özgü bir karaktere sahiptir.
Atça, Türkiye'nin bu derece şekilci bir kent planına sahip ilk ve tek yerleşmesidir. 1924'te hazırlanan ilk imar planıyla başlayan bu yolculuk, bugün hala Atça'nın benzersiz kimliğini ve mimari mirasını korumasına yardımcı olmaktadır.
İTALYA'NIN ÖRNEK ŞEHİRİ PALMANOVA İLE ATÇA'NIN BENZERLİĞİ
ATÇA'YA YAKIN GEZİLECEK YERLER
Atça, Aydın iline bağlı bir ilçedir ve çevresinde gezilecek birkaç önemli nokta bulunmaktadır. İşte Atça ve çevresindeki bazı gezilecek yerler:
1. Kuşadası: Atça'ya yaklaşık olarak 90 kilometre uzaklıkta bulunan Kuşadası, Ege'nin önemli turizm merkezlerinden biridir. Tarihi ve doğal güzellikleriyle ünlüdür. Kuşadası'nda bulunan Güvercinada Kalesi, Kadınlar Denizi Plajı ve Ephesus Antik Kenti mutlaka ziyaret edilmelidir.
2. Didim: Atça'ya yaklaşık 120 kilometre uzaklıkta bulunan Didim, antik çağlardan kalma tapınakları ve sahil beldesiyle ünlüdür. Apollo Tapınağı ve Milet Antik Kenti Didim'de ziyaret edilebilecek önemli tarihi yerler arasındadır.
3. Milet Antik Kenti: Didim'e bağlı olan Milet Antik Kenti, tarih boyunca önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Kentte bulunan tiyatro, stadyum ve agora gibi yapılar antik dönemin izlerini taşır.
4. Bafa Gölü: Atça'ya yaklaşık olarak 100 kilometre uzaklıkta bulunan Bafa Gölü, doğal güzellikleriyle dikkat çeker. Gölda bulunan Kapıkırı Köyü ve Hora Antik Kenti ziyaret edilebilecek yerler arasındadır.
5. Priene Antik Kenti: Atça'ya yaklaşık 60 kilometre uzaklıkta bulunan Priene Antik Kenti, Helenistik döneme ait kalıntılarıyla bilinir. Kentte bulunan tapınaklar, agora ve tiyatro gibi yapılar görülmeye değerdir.
Bu yerler, Atça ve çevresinde ziyaret edilebilecek önemli turistik noktalardan sadece birkaçıdır. Her biri tarihi ve doğal güzellikleriyle ziyaretçilerini etkilemektedir.