İtalyada Mart başındaki erken seçim ilginç ve karmaşık biçimde sonuçlandı.
630 sandalyeli Temsilciler Meclisi ile 315 sandalyeli Senatonun üyelerinin belirleneceği seçimlerde, ilk açıklanan verilere göre, yaklaşık 50 milyon seçmenin yüzde 73 kadarı oy kullandı.
Hem basit çoğunluk hem nispi temsil esasına dayanan yeni ve karmaşık seçim yasası gereği, bir partinin iktidara gelebilmesi için yüzde 40 oy oranını aşması gerekiyor.
İTALYAN SEÇİMLERİNİN YILDIZI
Gerçekten bu seçimlerin yıldızı protesto akımlarından, sosyal medyadan zirveye tırmanan 5 Yıldız Hareketi oldu…
2013te ilk kez girdiği genel seçimlerde yüzde 25,5 oy alan 5 Yıldız, dünkü seçimlerde de oy oranını yüzde 31e taşıyarak tek başına en çok oy alan parti oldu.
Seçime katılamayan 82 yaşındaki eski ve vukuatlı başbakan Silvio Berlusconinin partisi, merkez sağdaki Haydi İtalya yüzde 14, merkez solda eski başbakan Matteo Renzinin önderliğindeki Demokrat Parti ise yüzde 19 oy oranında kaldı. Matteo Salvininin liderliğini yaptığı aşırı sağ çizgideki ayrılıkçı Lega Nord (Kuzey Ligi) da oylarını arttırarak yüzde 17ye ulaştı
Ancak ittifak kurmadan seçimlere tek başına giren 5 Yıldız, ittifak halinde giren sağ partilerin gerisinde kalmış görünüyor. Sağ ittifak yüzde 33-36 oy, sol ittifak ise yüzde 24,5-27,5 seviyesinde görünüyor.
Hiçbir parti ya da ittifak parlamentoda çoğunluk için gerekli yüzde 40 oy oranına ulaşamayınca koalisyon görüşmelerinin başlaması bekleniyor.
Koalisyon görüşmelerinden de sonuç çıkmazsa cumhurbaşkanı tarafından bir "teknik hükümet" atanması ve erken seçime gidilmesi ihtimali de bulunuyor.
Siyaset uzmanlarının ilk yorumları, bu yıl ilk kez uygulanan karmaşık seçim yasasının "kimsenin kazanmaması için hazırlandığı ve bunda da başarılı olduğu" şeklinde oldu.
Beş Yıldız Hareketinden yapılan ilk açıklamada ise, parlamentodaki en büyük parti oldukları ve bunun "tarihi bir sonuca işaret ettiği" belirtildi.
Ancak, seçim sonuçlarına göre,popülist ve aşırı sağcı partilerin iktidara gelme olasılığı AB ve piyasalar tarafından İtalyanın yakından izlenmesine yol açıyor.
Tarihi seçimlerin mutlak galibi Beş Yıldız Hareketinin başbakan adayı 31 yaşındaki, Grillonun sert ve bol küfürlü muhalefet tarzının yerine daha ılımlı olan Luigi Di Maio …
31 yaşındaki Di Maio, üniversite eğitimini tamamlamamış ve 26 yaşında parlamentoya ilk kez girmesine kadar düzenli bir işte çalışmamış bir isim.
Siyaset tecrübesi olmamasının yanı sıra, bazı açıklamaları sırasında gösterdiği bilgi eksiklikleri ve gramer hataları nedeniyle de zaman zaman alay konusu oluyor.
Ancak kimileri de Di Maionun tam da bu nedenlerle "halka yakın" bir görüntü çizdiğini savunuyor.
Luigi Di Maio seçim sonuçlarını değerlendiren konuşmasında, Sonuçlar tüm ulusu temsil eden bir politik hareket olduğumuzu gösterdi. Bu da bizi hükümeti kurmaya götürecektir. Bugün Üçüncü Cumhuriyet dönemi başlıyor ve bu, İtalyan vatandaşlarının cumhuriyeti olacak diyerek, hükümeti kurarken bu kez tüm politik partilerle diyaloga gireceklerinin de sinyalini verdi.
Zaten İtalyada, bundan önceki 2013de Seçimlerinde yine ciddi sürprizi, oyların 25,5ini alan 5*(Beş Yıldız Hareketi -Movimento 5 Stelle) yapmış; Cumhurbaşkanı Napolitanonun hükümeti kurmakla görevlendirdiği Bersani ve yardımcısı Letta arka arkaya istifa edince, kriz, DPnin liderliğine oturan Renzi hükümeti ile çözümlenmeye çalışılmış; ilkesel olarak koalisyona yanaşmayan Beş Yıldız Hareketi ise ana muhalefet olmuştu…
Evet, artık İtalyada yeni bir siyasi hareket var: Beş Yıldız Hareketi …
Beş Yıldız Hareketi, eski komedyen yeni politikacı-yurttaş, 2007 ve 2008de yolsuz politikacılara karşı "Vaffanculo Day" (S... Git Günü) ismini verdiği gösteriler düzenleyen Beppe Grillo ile 2012 yılında hayata gözlerini yuman internet gurusu Gianroberto Casaleggionun önderliğinde kuruldu. 2016 yılında vefat eden Nobelli yazar Dario Fonun da destekçileri arasında olduğu Beş Yıldız Hareketi, 2013 genel seçimlerden başarıyla çıktı, 19 haziran 2016 yerel seçimlerinde ise başkent Roma ve Torino gibi önemli kentlerin belediye başkanlıklarını kazanarak, bir büyük başarıya daha imza attı.
Eski komedyen yeni politikacı Grillo ve bilişim büyücüsü Casaleggio bu hareketin liderleri, daha doğrusu sözcüleri, kendilerini böyle tanımlıyorlar. Bu ikili 2005te kurdukları blogla, 8 yıl boyunca, görüşlerini halka paylaştı. Genellikle blogu kullanan Grillo, meydanlarda da ateşli konuşmalar yaptı. Casaleggionun modern data tekniklerini büyük ustalıkla kullanması, Grillonun kendine özgü üslubu ve hitabeti ile birleşip kitleleri cezbetti. Hareket başarıya ulaştı. Ancak kendileri seçimlere aday(Zaten Grillonun tafik suçundan doğan hukuki engeli var.) olarak katılmadılar. Durgunluk ve yolsuzluğa gösterilen öfkeyle harekete oy verenler İtalya ortalamasının üstünde eğitim düzeyindeki erkekler, işsizler ve umutsuzlar...
İtalyada siyasal partiler sistemine karşıt bir tutumla internet ile doğrudan demokrasi idealini savunan bu hareket, politik kararlarını, yasa önerilerini ve aday seçimini internette Rousseau adını verdikleri işletim sistemi üzerinden gerçekleştiriyor. Hareketin tüm teknik işlerini ise müteveffa Casaleggionun oğlu Davide Casaleggio yapıyor. Devletten ya da herhangi başka bir kurumdan finansal yardım almıyorlar. Kampanyalarını, politik faaliyetlerini vatandaşların bağışları ve gönüllülük bazında çalışmalarıyla yürütüyorlar.
Bugün İtalyanın önemli politik gücü olduğunu kanıtlayan Beş Yıldız Hareketinin kurucusu Gianroberto Casaleggionun doğrudan demokrasiye yönelik sözleri şöyle:
Hayalim doğrudan demokrasinin gerçekleşmesi, hedefine ulaştıktan sonra Beş Yıldız Hareketinin varlık nedeninin ortadan kalkmasıdır. Demek istediğim şu ki, biz sistemi değiştirmek istiyoruz, amacımız yeni bir parti kurmak değil. Doğrudan demokrasiyi kurarsak partilere ihtiyacımız kalmayacak. (...) Partilerin olmadığı parlamentoda sivil toplumun ihtiyaçlarının yansıması olan politik hareketler ve komiteler olsun.
Beppe Grillo, kendisi ve nobelli yazar Dario Fo arasında geçen politik-felsefi tartışmaları içeren, adını İtalyanca da cırcırböceği anlamına gelen Grillodan alan Cırcırböceği Hep Gün batarken Öter adlı kitapta Casaleggio: Bildiğimiz demokrasi, tanıdığımız haliyle bitti… Partiler aracılığıyla biçimlenen klasik temsili demokrasilerin sonuna gelindi. Bundan böyle aşağıdan yukarı örgütlenen katılımcı demokrasi çağı başlıyor… Bazıları internetin geleceğinin; bilgi akışının tamamen kontrol altına alındığı Orwell tarzı bir diktatorya ile bilginin özgürce yayıldığı, yurttaşların katılımını sağlayacak doğrudan demokrasi arasında gidip geleceğini öngörüyor. Her iki olasılık da gelecekte mümkün; ama zamanla doğrudan demokrasiye yönelik kullanım üstün gelecek.
Nitekim, Beş Yıldız Hareketi doğrudan demokrasi konusunda önemli bir adım attı. 2013 İtalya Genel Seçimlerinde adaylarını internet aracılığıyla belirleyerek dünyada bir ilk olarak tarihe geçti.
PROGRAM:
Vergileri azaltma, yolsuzluğa son verme, ABye haddini bildirme ve eurodan çıkmak için referandum düzenleme, Rusyaya uygulanan yaptırımların kaldırılması gibi mesajlar veren Hareketin beş yıldızı:
(1) Herkese özgür, sınırsız ve ücretsiz internet bağlantısı,
(2) Herkes için ücretsiz ve temiz suya erişim,
(3) Ücretsiz toplu taşıma hakları ve
(4) Çevrecilik ve doğanın korunması ile
(5) Sürdürülebilir kalkınmayı simgeliyor...
Di Maio "Şu an ihtiyacımız olan şey ne Rusya yanlısı olmak ne de Amerika yanlısı olmak. Tek ihtiyacımız İtalya yanlısı olmak ve yabancı ülkelerin çoğuyla iyi ilişkilere sahip olmak" diyor
Kamu harcamaları hedefte, çok uluslu şirketlerin devletten para çalmaları engellenecek. Her harcama kuruşuna herkese açık bir şekilde yayınlanacak. 12000 dolar maaşının %90nını hayır işlerine ayıran dünyanın en fakir devlet başkanı, Uruguay Devlet Başkanı José Mujicada öykünerek, tüm seçilenlerin bu davranışı örnek almaları isteniyor.Ana hatlarıyla Beş Yıldız Hareketi Hareketinin programı işte böyle.
ELEŞTİRİLER ve SONUÇ:
Ancak madalyonun bir de öteki yüzü var. Grillo eski aşırı sağ militanları kabul etmekle, programında göçmenleri göz ardı etmekle, İtalyada doğan göçmen çocuklarının yurttaşlığa alınmasına ilişkin yasaya ihtiyaç olmadığını söylemekle ve cinsiyetçi söylemleriyle suçlanıyor.
İtalyan merkez-solunun amiral gemisi Repubblica Grilloyu Hitlerle kıyaslarken Casaleggionun -partisiz demokrasi- tezini boşluğun nasıl doldurulacağını; partisiz bir demokrasinin anlamını yada anlamsızlığını, popülizmini sorguluyor ve işte bu sorgulama Cırcırböceği… kitabında yanıt buluyor:Partiler ortadan kalktığında; mecliste bunların yerine farklı hareketler, komiteler ve sivil toplum temsilcileri olacak!
Bir ölçüde insana başlangıcı Gezi Hareketini anımsatan Beş Yıldızlı İtalyayı ilgiyle izlemek gerçekten ilginç olacak...