Dünya ekonomisi için anlamlı bir gösterge olan küresel mal-hizmet akışları ve küresel sermaye akışları rakamlarına göreli olarak dijital akışlar çok daha ön plana çıkmaktadır. Makroekonomik hesaplamalar ve yorumlamaların türü bile değişmekte, hatta dijitalleşme endeksi hesaplanmaktadır artık! Peki dijitalleşme rotasında seyir durumunda olan küresel ekonomi gemisinin en üst kamarasında kimler oturuyor?
Bu alanda dünyanın önde gelen dergisi Wired, 2010 yılından bu yana bir çizelge hazırlıyor. Wired dergisi girişimcilerin, yatırımcıların, tasarımcıların, bilim insanlarının ve siyasa yapıcılarının oluşturduğu bir ağdaki kişilerden an itibariyle ekinimizi (kültürümüzü) teknoloji ekonomisini, tüketici davranışlarını, bilimsel keşifleri biçimlendiren, kısacası bunların oluşmasını sağlayan kimler olduğuna ilişkin bir çizelge hazırlamalarını istiyor. Daha sonra derginin öznel yaklaşımları, eğilimleri, saptamaları bir yana bırakılarak gelen yanıtlara göre bir sıralama yapılıyor. Wired dergisi bu yıl çizelgeyi Avrupanın dışına taşırarak, küresel zeminde hazırladı, yani çizelge Küresel (Global) 100 oldu.
Çizelgenin ilk sırasında Elon Musk yer alıyor. Musk SpaceX şirketinin kurucusu ve tepe yöneticisi (CEO), hem de teknoloji yöneticiliği (CTO) görevlerini yürütüyor. Musk, aynı zamanda Tesla Motorsun kurucu ortağı, CEOsu ve ürün tasarım mimarı, PayPalin kurucu ortağı, SolarCitynin Yönetim Kurulu Bşk., Los Angelestek kâr amaçsız yapay zekâ şirketi Open AInin eş Y.Krl. Bşk.
Muskın odaklandığı işlere bakalım:
• SpaceX (Space Exploration Technologies) aracılığıyla uzayın keşfine çalışılıyor, böylelikle insanlığın bilincini korumak ya da en azından genişletmek için! Muska göre çok gezegenli yaşam insan ırkının yaşamda kalmasını tehdit eden şeylere karşı bir önlem olabilir. Er ya da geç yaşamı mavi-yeşil topun (dünyanın) ötesine genişletmek zorunda kalacağız, ya da soyumuz tükenecek. Musk, insanlı uzay uçuşlarının maliyetini onda birine indirmek, Marsta bir insan kolonisi kurmak istiyor. SpaceX Dragon aracıyla 2012de Uluslararası Uzay İstasyonuna bir araç gönderen ilk ticarî şirket oldu.
• Tesla Motor aracılığıyla kitlesel ve uygun fiyatlı elektrikli araçlar sağlamaya çalışılıyor. Bahar 2016da Model 3 için ön siparişlerin açılmasını izleyen iki gün içinde satışlar 10 milyar USD olmuş!
• Solar City aracılığıyla büyük güneş enerjisi sistemleri sağlamaya çalışılıyor.
Musk, Tesla ve Solar City işbirliği aracılığıyla küresel ısınma ile savaştığını belirtiyor.
• Hyperloop denilen hızlı ulaşım dizgesi, Musk electric jet denilen elektrikli jet motoru gibi uç başka çalışmaları da var!
• Kurduğu Musk Vakfı ile bilim eğitimi, çocuk sağlığı ve temiz enerji üzerine çalışmalara akçal destek veriyor.
Küresel Dijital 100 çizelgesindeki ilk 11in çizelgesi ve kimi önemli isimlerin çizelgesini aşağıda sunuyoruz. Meraklısı Wired dergisinin The First Global 100 – Whos Shaping the Digital World özel sayısına (16.9.2016) bakabilirler.
Bu arada 39. sıradaki Mary Meekerın yayınladığı yıllık İnternet Trend Raporunu da özel olarak salık vermiş olalım. Rapor hem sosyo-ekonomipolitik kapsamlı hem de teknik bir inceleme! Rapor sonuçlarına ağiçinde ulaşabilirsiniz.
Çizelgenin ilk 11indeki iki Çinli olması ilginç belki ama ilgilisi için bu ikiliyi eşdeyişle WeChati (Tencent) ve Alibabayı kestirmek güç olmasa gerek !
37inci sırada yer alan kişi Lu Wei. Kendisi Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi üyesi ve Propaganda Birimi yöneticisi. 2014- Haziran 2016 arası Çin Siberuzay Yönetimi Başkanı olarak internet kısıtlamalarından sorumlu idi.
Çizelgeden 45inci sıradaki Papa Franciscoya dikkat!Papanın küresel ısınmaya dikkat çektiği, Büyük Patlama Kuramının yaratılış yaklaşımıyla çelişmediğini vurgulayan tweetleriymiş en çok retweetlenen!
69uncu sırada yer alan 68 yaşındaki Geoffrey Hinton hem bilişsel psikoloji odaklı bir tinbilimci (psikolog), hem de sinir ağları çalışmaları odaklı bir bilgisayar bilimci. Toronto Üniversitesinde ve Googleda 2013den bu yana internet araçlarını tasarımlamak ve yapmak için derin öğrenme üzerine çalışıyor.
70inci sırada yer alan Megan Smith, ABDde teknoloji yönetiminin başında ve 2016da ABD teknoloji politikasını en çok belirleyen kişi.
Bir ölçüte göre en üstte yer alan isimlere bakalım şimdi de:
Margrethe Vestager, hem Avrupa temelli sıralamada hem de kadınlar temelli sıralamada ilk sırada yer alıyor.
Çizelgede köpürenler sıralamasında birinci olan kişi ise Kevin Systrom (Instagramın kurucusu ve tepe yöneticisi). Ne o yoksa siz de hâla Instagramlaştıramadıklarımızdan mısınız?
Çizelgede iki Türk
Çizelgenin sonlarında yer alsalar da iki de Türk yer alıyor.
İlki 86.sırada yer alan Hakan Baş. Lidyana.comun eşkurucusu ve tepe yöneticisi. Animasyondan halkla ilişkilere dek geniş bir ilgi alanı olan Baş, aynı zamanda moda sektöründe e-ticaret girişimcisi. Peak Games, Krombera ve sosyal chat uygulaması Groop ile kamuoyunda tanınıyor.
İkincisi ise 97.sırada yer alan Sina Afra. Türkiye Girişimcilik Vakfı kurucusu olan olan Afra, moda parekendecisi Markafoni, ekoloji dostu yenileşim odaklı UNDO Labs, Evtiko ile kamuoyunda tanınıyor.
Sonsöz:Kimbilir Elon Muskın bu çizelgenin başına oturma başarısını nasıl yakalayabildiğini merak etmiş olabilirsiniz. O zaman youtubeda Evan Carmichaelin yüklediği Elon Musks Top 10 Rules For Success başlıklı videoyu (yaklaşık 6,32 dakika) izleyin!
Dipnot:Çizelgede altı çizilerek vurgulanan diğer kişilere de (ayraç içi kısa notlarla) bakalım.
14. Xavier Niel (Free) / 15. Li Ka-Shing (CK Hutchison Holdings) / 18. Jennifer Doudna ve Emmanuelle Charpenter (CRISPR-Cas 9) / 22. Bob Van Dijk (Naspers) / 26. Beatriz Acevedo (MiTü Network ve HIP Entertainment) / 28. Evan Spiegel (Snapchat) / 43. Jean Liu& Cheng Wei (Didi Chuxing) / 51. Liu Qiangdong (JD.com) / 54. Shervin Pishevar (Sherpa Capital) / 55. Stewart Butterfield (Slack) / 61. Taylor Swift (Eğlence endüstrisi popstarı) / 66. Felix Kjelberg (Pewdiepie) / 73. DJ Khaled (Snapchat ikonu, DJ ve yapımcı) / 82. Sascha Poigonnec&Jeremy Hodara (Afrika İnternet Grubu) / 83. Paul Graham (YCombinator) / 88. Alexei Navalny (Rus muhalefet lideri) / 91. Lee-Hae Jin (Naver Corporation)