“Hainlerin son sığınağı, vatanseverliktir.”
Sameul Johnson
Toplum mühendisliği ya da sosyal mühendislik, sosyal bilimlerin bir alt dalı olan politika bilimi içinde bir disiplindir. Toplum mühendisliği; hükümet, medya veya sivil örgütler tarafından hedef toplumda belirli davranışları ya da tutumları oluşturmaya yönelik etki sağlamak için çeşitli sosyal projeler üzerinde çalışır. Amaç, yeni bir sosyal düzen dizayn etmek ya da gerçekleştirmektir. Ancak, toplum mühendisliği sadece pozitif amaçlar için değil, belki de daha çok belirli siyasi ideolojilerin ve tasarımlar için daha da ötesinde uluslararası sistemde yıkıcı amaçlar için de kullanılmaktadır.
Bugün toplum mühendisliği projeleri iktidarı ele geçiren hemen her yönetim tarafından ideolojik amaçlarına uygun toplum yapısı geliştirmek veya sürekli iktidarda kalabilmek için seçim sistemini dizayn etmek vb. amaçlar yanında başka ülke halklarını dönüştürmek için de kamu diplomasisi ya da akıllı güç çalışmaları ile iç içe yürütülüyor. Bu makalede, toplum mühendisliğinin bilimsel çerçevesi ve uygulamaları ile ilgili farkındalık yaratmak istiyoruz.
Toplum (sosyal) mühendisliğinin kavramsal boyutları..
Sosyal mühendislik, sosyal bilimlerde ortaya çıkan bir kavram olarak bilim adamların topluma doğrudan müdahalesi olarak görüldü. Sosyal mühendislik şu alanlarda kullanılabilir;
- Sosyoloji ve kültürel mühendislik; topluma pozitif bir müdahale biçimi olarak özellikle 19. Yüzyılın başında düşünülmüştü. Sosyal bilimciler daha az medeni ülkelerden daha medeni ve gelişmiş toplumlar için bir evrimleşme metodu olarak sosyal mühendisliği görmüşlerdi. Bu hem sosyal değişim hem de kültürel mühendislik projesiydi.
- Sosyal psikoloji ve politika bilimi; daha sonra sosyal mühendislik yeni bir yön edindi ve özellikle sosyal psikoloji ve politika alanında sosyal manipülasyon aracı olarak kullanılmaya başlandı. Bugün bilgi teknolojisindeki gelişmelerle bu alan oldukça genişledi, sadece küçük grupları değil büyük halk topluluklarını da hedef aldı.
- Güvenlik alanında sosyal mühendislik; daha çok bilgi güvenliği kapsamında, sosyal mühendislik insanların sosyal karakterini değiştirmeyi, onlara tuzak kurmayı ya da manipüle etmeyi hedefliyor. Bilgi teknolojisi yönü ile dünyaca meşhur hacker Kevin Mitnick tarafından 1990’larda popüler hale getirildi ve daha sonra araştırmacılar alanı genişlettiler. İnsanların içgüdüsel davranışları, istekleri sosyal mühendislik çerçevesi altında izlenmeye başlandı.
Böylece, bilişim ve haberleşme teknolojilerindeki gelişmeler sonucu günümüzde iki tür toplum mühendisliği yapılmaktadır;
- Sosyal bilimler alanındaki toplum mühendisliği.
- Bilgi güvenliği dâhilindeki toplum mühendisliği.
Toplum mühendisliği, politikacılar ve hükümetlerin farklı ideolojiler arasından kendi eğilimlerini hayata geçirme pratiğidir. Örneğin Batılı ülkeler için bu daha çok liberal düzeni adı altında kapitalist yaşamı hedeflemektedir.
19. Yüzyıl İngiliz Toplum Mühendisliği; Modernizm..
19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren modernizmin yani İngiliz tipi yaşam biçimin tüm dünyaya yayılması bir toplum mühendisliği çalışmasıdır. Bu çalışmanın mimarı olan John Ruskin, 1871 yılında Oxford Üniversitesi’nde imtiyazlı yönetici sınıfın üyesi olarak yaptığı konuşmada; “Büyük bir eğitim, güzellik, hukukun üstünlüğü, özgürlük, edep ve öz disiplin geleneğine sahip olduklarını ancak bu geleneğin İngiltere’deki alt tabakalara ve tüm dünyada İngiliz olmayan kitlelere yayılması gerektiğini” söylemişti.
“Tek Dünya Düzeni” fikri, John Ruskin ve Cecil Rhodes’in Oxford Üniversitesi’ndeki öğrenimleri ile başlamıştı. 1921’de, bu tasarı kapsamında, dünya siyasetini küresel sermayenin çıkarları doğrultusunda yapılandırıp yönlendirmek; küçük bir azınlık fakat dev bir maddi güce sahip seçkinlerin ve zenginlerin dünya egemenliğini gerçekleştirmek üzere CFR kurulmuştu.
İkinci Dünya Savaşı sonuna kadar olan ilk döneme “soybilim (eugenics)” çalışmaları damgasını vurdu. 1970’lere kadar yapılan Yeşil Devrim (Green Revolution) çalışmalarının sonrasında “genetik” bilimi dâhilinde genliği değiştirilmiş gıdalar (GMO) ile tekrar nüfus kontrolüne geçildi. Buna 1990’larda Bill Gates Vakfı’nın öncülük ettiği aşı projeleri eklendi.
Sosyal bilimler ve toplum mühendisliği..
İngiltere kaynaklı Modernizm’in şekillenmesi ve Kapitalizm’in ortaya çıkışı ile doğrudan bağlantılıdır. Bugün insanlığın yüz yüze geldiği sayısız kötülüklerin, toplumsal-ekolojik yıkımların temelinde olan Kapitalizm’in ideolojik silahı ve meşrulaştırma aracı olan sosyal bilimler; sömürüyü, yağma ve talanı yok sayma işlevi edindi. Sosyal bilimler, 19. yüzyıldan itibaren Batı toplumlarının yapılarına vücut veren;
- Kapitalist üretim biçiminin çelişkilerini örtbas etme,
- Batı’nın Doğu karşısında elde ettiği üstünlüğe teorik çerçeve teşkil etme,
- Batı dünya egemenliğini meşrulaştırma işlevi ile karşımıza çıktı.
Modern dünyanın temeli olan devletlerin insan üzerinde egemenlik kurmak için kullandığı tüm teknikler, efsanelerin ardına gizlenerek yapılan kamuflajlara dayanmakta; sömürü ve baskı ile ilgili gerçekler bilinçli olarak gözlerden uzak tutulmaktadır.
Bugün savaşların ve siyasi baskıların aracı olarak sunulan demokrasi geliştirme, kalkınma hikâyeleri, renkli devrimler, ılımlı İslam, diktatörü kovma gibi kurguların arkasında da sosyal bilimler ve en çok sosyologların katkıları vardır. Sosyal bilimciler, küreselleşme yolu ile; sosyal dünyanın gerçekliğini ve gidişatını anlayamayan, parçalanmış, birbirinden koparılmış, yabancılaşmış, bilinçleri tahrip edilmiş, düşün yeteneğini kaybetmiş, kendisini tüketime endekslemiş, midesine hapsetmiş, sürüleşmiş ve kitleleşmiş insanların olduğu bir dünya tasarlıyorlar.
Yıkıcı ya da negatif mühendislik..
18. Yüzyılda Orta ve Güney Asya coğrafyası üzerinde Çarlık Rusyası ile rekabet eden İngiltere, İslamcılık projesine sarıldı. Hindistan Müslümanları üzerinden Orta Asya ve Osmanlı İmparatorluğu’na nüfuz edebilmek için sözde dini cemaatler, özellikle Sufizm ve tarikatlarla, İslam dünyasında faaliyet gösteren İngilizler, Kafkaslar’da Nakşibendilik üzerinden yürüdü. Türkiye’deki Nakşibendi şubelerinin silsilesinde yer alan Nakşi Şeyhi Halid Bağdadi, İngiliz casusu idi. Tarihin en büyük toplum mühendisliği olan İslamcılık, daha sonra Vahabizm, Müslüman Kardeşler gibi pek çok alt proje ile günün şartlarına ve coğrafyaya uyduruldu. Oxford, Cambridge, Exeter’de üretilen yeni İslamcı projeler yanında Rockefeller’in kurduğu Kuala Lumpur’daki İslam Üniversitesi projeye lider yetiştirmeye devam ediyor.
Makalenin devamı ve geniş versiyonu için;
https://www.academia.edu/44505284/Toplum_m%C3%BChendisli%C4%9Fi_