Koronavirüs tedbirleri kapsamında alınan son tedbirlerle restoran ve kafeler gel-al modeline geçerken, vatandaşlar da online siparişe yöneldi. Ancak bu sırada sektörün yemek sipariş sitelerinin komisyon oranlarıyla ilgili şikayetleri arttı. Tartışmaların ardından Yemeksepeti CEO'su Nevzat Aydın "Restoranlarımız, özellikle tek şubeli mahalle restoranlarımız zor zamanlar yaşıyor. Onlara bu zor dönemde destek olmak için 20 Milyon TL’lik bir paket açıklıyoruz" açıklaması yaptı. Aydın şu ifadeleri kullandı: "Yemeksepeti Cüzdan ile yapılan ödemelerde hiçbir komisyon alınmayacaktır. Restoranları desteklemek isteyen kullanıcılar lütfen siparişlerini bu şekilde ödesinler. Yeni başlattığımız Gel-Al siparişlerinde - siparişi verip restorandan teslim aldığınız modelde hiçbir komisyon alınmayacaktır. Bu belirsiz sürecin sonuna kadar listeleme ücreti alınmayacaktır. Restoranlara yapılacak ödeme periyotları onlara hiçbir ekstra maliyet olmadan yarıya yani 15 güne indirilmiştir."
İTO: KOMİSYON ORANLARI DAYANMA SINIRLARINI OLDUKÇA AŞTI
Bu arada İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, hem yemek çeki şirketlerinin hem online yemek sipariş sitelerinin, restoranlar başta olmak üzere üye işletmelerden talep ettikleri komisyon oranlarının işletmelerin ve çalışanlarının dayanma sınırlarını oldukça aştığı değerlendirmesinde bulundu. Online yemek sitelerinden verilen siparişlerin ödemesi de yemek kartıyla yapılması durumunda, yemeğin bedelinin yüzde 18’lik kısmını adeta yemek kartı ve online sipariş sisteminin yediğine dikkati çeken Avdagiç, "Hatta kendi servisi olmayan bir lokanta, bir yemek kartı sahibine online siparişle yemek götürecekse, ödenecek toplam komisyon yüzde 38’i buluyor. Burada esas mağdur olanlar çalışanlar. Çünkü yemek kartını onlar kullanıyor. Böylece çalışanlar yemeklerini neredeyse yarı oranda daha pahalıya yiyor" diye konuştu. Avdagiç, öğle yemeği için çalışanlara verilmiş hak olan yemek kartı ya da diğer adıyla yemek çekleri için restoranların ödedikleri komisyon oranının 2018’de çıkarılan yönetmelik uyarınca yüzde 6 ile sınırlandırıldığını hatırlatarak, buna rağmen, kart firmalarının 'erken ödeme komisyonu' adı altında bu komisyonu yüzde 8’e kadar çıkardıklarına dair bildirimler aldıklarını aktardı. Avdagiç, “Yüzde 8 komisyon bir yana, halen yemek kartı firmalarının aldıkları yüzde 6 komisyon oranı da makul bir oran değil. Bu komisyon, fiyatları artırmakta ve işletmeleri zarar ettirmektedir. Yemek kartı kullananların talebi, bu oranın en fazla yüzde 3 olarak uygulanması yönündedir. Yönetmelikteki kurallara tüm yemek kartı firmalarının uymaları sağlanmalı. Sektör mensuplarının bu yönde haklı taleplerine kulak verileceğine inanıyoruz” dedi.
'ÇALIŞANIN YEMEK ÜCRETLERİNİN BANKA KARTINA YATIIRLMASI İSTENİYOR'
Yemek kartı firmalarının talep eden her markete POS cihazı vermedikleri yönünde şikayetler aldıklarını belirten Avdagiç, "Kart firmaları POS cihazı verme seçimlerini, kendi önceliklerine göre mi yapıyorlar diye düşünmeden edemiyoruz. Öte yandan bazı yemek kartı firmalarının belirli müşterilerine iskonto uyguladıklarını duyuyoruz. Bu da doğruysa yönetmeliğin ihlali anlamına gelir" açıklamasında bulundu. Öte yandan, yemek kartı firmalarının erken ödeme iskontosu kestikleri halde, perakende işletmelere yapmaları gereken ödemeleri yapmadıklarına yönelik de şikayetler aldıklarını ifade eden Avdagiç, şunları kaydetti: "Yemek kartı uygulaması geçmişte kayıt işini özendirmek için bir araç olsa da günümüzde çalışanların maaşlarını banka kartları vasıtasıyla aldıkları düşünülürse, yemek bedelinin de kartla ödenmesi mümkün görünüyor. Çalışanların istekleri bu yönde. İşverenlerin çalışanının yemek ücretlerini, devletin belirlediği miktarlar çerçevesinde banka kartına yatırmasını istiyorlar. Böylece komisyondan dolayı çalışanların yiyeceği üzerine yüklenen fiyat artışının önüne geçilmiş olacaktır." Pandemi sebebiyle online ticaretin arttığını, bunun önemli bir gelişme olduğunu kaydeden Avdagiç, “Bununla birlikte online yemek siparişlerine yönelik şikayetler de arttı. Devlet kontrol varlığını online işlemlerde de göstererek, bu tür tek yanlı ve keyfi uygulamaların önüne geçmeli" değerlendirmesinde bulundu.
'ONLİNE SİPARİŞ DE KOMİSYONA STANDART GETİRİLMELİ'
İTO Başkanı Avdagiç, yemek kartı firmalarının yanı sıra online yemek sipariş sitelerinin ve motor kurye ile hızlı sipariş alan firmaların talep ettikleri komisyonların da kontrolsüz yükseldiğini ifade etti. Almanya'nın Frankfurt kentinde Guiseppe Fichera adlı restoran sahibi, koronavirüs ile mücadele kapsamında ülke genelinde restoranların kapatılmasını, oyuncak pandaları restoranında müşteri gibi ağırlayarak protesto etti Avdagiç, “Online yemek siparişinde aylık 200 lirayı bulan listeleme bedeli, ödemelerin 30 gün bloke edilmesi, tek fiyat politikası gibi konular rahatsızlık oluştururken, iş 25 kuruş bedelle müşteriye ulaştırılan poşetten bile komisyon almaya kadar vardı. Online sipariş firmaları, elbette müşterinin işletmelere ulaşmasında önemli bir rol oynuyorlar. Ama birçok sorunda riski taşıyan işletmeler olurken, üstüne bir de yüksek komisyon oranları ile sürdürülemez bir hal almıştır" diye konuştu. Online yemek siparişi firmalarının üye restoranların siparişi üzerinden yüzde 12’ye varan çok yüksek komisyonlar aldığını hatırlatan Avdagiç, sözlerini şöyle tamamladı: “Online yemek siparişi sitelerinin aldığı komisyon oranlarına, yemek kartlarına uygulandığı gibi bir standart getirilmeli. Bu komisyon en fazla yüzde 3-4 civarında olacak şekilde belirlenmelidir. Ayrıca motor kurye ile hızlı sipariş alan firmaların da mazot bedeli, personel masrafı gibi kalemler nedeniyle siparişler üzerinden aldıkları komisyon oranları yüzde 30’a ulaştı. Bu komisyonların sürdürülebilir olduğunu düşünmüyoruz."