Sinema dünyasının öncüsüydü: Yönetmen Jean-Luc Godard hayatını kaybetti

Fransız Yeni Dalgası'nın (Nouvelle Vague) en etkili isimlerinden Jean-Luc Godard, "Breathless", "Contempt", "Pierrot le Fou", "Masculin Feminin" gibi filmlerin yer aldığı uzun soluklu sinema macerasının ardından, 2021 yılında yaptığı açıklamasında yönetmenlik yolculuğunun sonuna yaklaştığını açıklamıştı.

IndieWire'ın haberine göre sanal olarak düzenlenen Kerala Uluslararası Film Festivali için gerçekleştirilen 85 dakikalık söyleşide Godard, son iki projesinin ardından yönetmenlikten emekli olacağını doğrulamıştı.

Ünlü yönetmenin halihazırda geliştirme aşamasında olan iki senaryosu bulunuyor. 90 yaşındaki Godard planlarına dair şu ifadeleri kullanmıştı:

"İki senaryo yazarak film hayatımı, evet yönetmenlik hayatımı noktalayacağım. Sonra, 'Hoşçakal sinema' diyeceğim."

Yeni Dalga akımı içinde Godard'ın yanı sıra François Truffaut, Jacques Rivette, Eric Rohmer ve Claude Chabrol gibi isimler de sayılabilir. Godard en son 2018'de Cannes Film Festivali'nde "The Image Book" filminin gösterimini yapmıştı.

Daha önce yaptığı başka bir açıklamada koronavirüs pandemisinin çalışmalarına etkisinden bahseden yönetmen şu ifadeleri kullanmıştı:

"Etkisi olacak ama doğrudan değil. Virüs hakkında mutlaka bir veya iki kez konuşulmalı. Beraberinde getirdiği her şeyle birlikte virüs bir iletişim biçimidir. Bu onun yüzünden öleceğimiz anlamına gelmese de onunla pek de iyi yaşayamayabiliriz."

HAYATINI SONLANDIRDI
Godard'ın ölümünün ardından açıklama yapan eşi Anne-Marie Miéville, Godard'ın İsviçre'de hekim destekli intihar yöntemiyle hayatını sonlandırdığını açıkladı. Miéville, “Hasta değildi, sadece bitkindi. Bu yüzden bitirme kararı aldı. Bu kararın duyurulması onun için önemliydi.” ifadelerini kullandı.

JEAN-LUC GODARD KİMDİR?
1930 yılında İsviçre kökenli Fransız orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak Paris'te doğdu. Babası kendine ait bir kliniği olan bir doktor, annesi ise İsviçre'nin tanınmış bankacı ailelerinden birisinin kızıydı. II. Dünya Savaşı sırasında İsviçre'de yaşadı, 1940'ların sonuna doğru ailesi boşanınca Godard etnoloji (budunbilim) okumak için 1949 yılında Sorbonne Üniversitesine girdi. Bu zaman dilimi boyunca Cineclub ve Cinemateque e katıldı. Godard Yeni Dalga Akımı'nı alevlendiren insan olarak bilinen Andre Bazin ile burada tanıştı.

YENİ DALGA
"Nouvelle Vague" (Yeni Dalga), geleneksel Fransa sinema trendinden farklı bir sinema biçimini kullanan, belli bir fikir üzerinde birleşip buna göre film çeken genç bir yönetmen grubunun oluşturduğu bir akımdır. Yeni Dalga içinde sayılabilecek yönetmenler Jean-Luc Godard, François Truffaut, Jacques Rivette, Eric Rohmer ve Claude Chabrol'dür. 1959 yılında eşzamanlı olarak çektikleri filmlerde verdikleri mesaj aynıdır: "Herkes film yönetmeni olabilir."

Godard, Erich Rohmer ve Jacques Rivette ile "Cahiers du Cinéma"'yı çıkardı, aynı zamanda sinema ile ilgili makaleler de yazmaya başladı. Bir iki kısa film denemesinin ardından 1960 yılında ilk uzun metrajlı filmi Serseri Aşıklar'ın (A Bout de Souffle) çekimini tamamladı.

SİNEMA SERÜVENİ
Serseri Aşıklar (1960), Haftasonu (1967), Bir Artı Bir (1968) bu dönemin ürünleridir. Bu dönemde Godard deneysel çalışmalar yapmış, o günlerin önde gelen felsefi görüşlerine özellikle varoluşçuluk üzerine inşa edilmiş sinema tezlerini göz önüne almıştır. Tüm bu deneyler (örneğin yeniden tanımlanan senaristlik, Bertolt Brecht teorisinin sinematik uygulanması, geleneksel montaj biçiminin reddedilmesi, kamera ve ses sisteminin deneysel olarak farklı biçimlerde kullanılması) modern sinemanın olasılıklarını genişletmiştir. Godard, bu dönemde filmlerinde iletişim kopukluğu içindeki modern insanın farklı yaşam biçimlerini, akıldışı sosyal sistemleri, politik tartışma ve olayları konu almıştır.

Godard o dönemde yükselen Maoculuk'tan etkilenmiş, burjuva sinema sistemi için film yapmayı reddetmiştir. Godard, dönemin Maoist öğrenci liderlerinden Jean-Pierre Gorin ile Dziga Vertov Grup'u kurarak, Gorin ile birlikte o dönemdeki siyasal görüşlerinin çerçevesini çizen bir dizi film çekmiştir. Bu dönem 'Dziga Vertov Stage' olarak adlandırılır ve 1969 yapımı Le Gai Savoir ile 1972 yapımı Tout Va Bien filmleri arasındaki zamanı içine alır. Grup ismini, sınıf çatışmasını analiz eden ve montajı devrimci bir biçimde kullanmaya çalışan ünlü Rus yönetmen Dziga Vertov'dan almaktadır.

Sonraki dönemde, Godard kendisini modern dünyadan ayırıp, Grenoble isimli küçük bir şehre yerleşti ve “Eşsiz bir politik filmin sadece kendi ailesine göstereceği bir film olacağı” inancı ile video çalışmalarına odaklandı. Bu dönem, Anne-Marie Miéville ile subjektif video çalışmaları yaptığı video prodüksiyon stüdyosu'SonImage Film Company' ismine ithafen 'SonImage Dönemi' olarak adlandırılmaktadır. Godard dikkatini video yoluyla birçok insanla yaygın iletişim kurma imkânına verdi ve politik ideolojiden çok genel olayları ve insanların tecridini işledi.

Ev hapsi kaldırılan Gülşen’in ilk konseri İstanbul’da

SON ÇALIŞMALARI
1979 yılında Godard ticari sinema dünyasına tekrar geri dönmüştür. Bu dönemde çektiği filmlerin karakteristik özellikleri arasında bir uygunluk ve ortak payda bulmak kolay değildir. Godard bu dönemde yeni bir felsefik yaklaşımla farklı sinematik deneyler yapmaya, insan varoluşunun ve bazen de dinsel duyumun en derinlerine inmeye çabalamıştır.

FİLMOGRAFİ
Opération 'Béton' (1954)

Une femme coquette (1955)

Charlotte et Véronique, ou Tous les garçons s'appellent Patrick (1959)

Serseri Aşıklar (A Bout de Souffle), 1960

Küçük Asker (Le Petit Soldat), 1960

Kadın Kadındır (Une femme est une femme), 1961

Hayatını Yaşamak (Vivre sa Vie), 1962

Jandarmalar (Les Carabiniers), 1963

Nefret (Le Mépris), 1963

Çete (Bande a Part), 1964

Evli Bir Kadın (Une Femme Mariée), 1964

Alphaville, 1965

Çılgın Pierrot (Pierrot le Fou),1965

Erkek Dişi (Masculin Féminin), 1966

Amerikan Malı (Made in USA), 1966

Onun Hakkında Bildiğim İki Üç Şey (Deux ou trois choses que je sais d’elle), 1967

POLİTİK DÖNEM FİLMLERİ
Çinli Kız (La Chinoise), 1967

Haftasonu (Weekend), 1967

Şen Bilgi (Le Gai Savoir), 1968

Diğerleri Gibi Bir Film (Une Film Comme les Autres), 1968

Bir Artı Bir (One Plus One), 1968

Bir Amerikan Filmi (One Amerikan Move), 1968

İngiliz Sesleri (British Sounds), 1969

Pravda, 1969

Doğu Rüzgarları (Vents d’Est), 1969

İtalya’daki Mücadeleler (Luttes en Italie), 1969

Zafere Kadar (Jusqu’a la Vitoire), 1970

Vladimir ve Rosa (Vladimir et Rosa), 1971

Her şey Yolunda (Tout va bien), 1972

Jane’e Mektup (Letter to Jane), 1972

Détective (Dedektif), 1984

Soigne ta Droite (Sağını Kolla),1987

Nouvelle Vague (Yeni Dalga), 1990

For Ever Mozart (Daima Mozart), 1996

Eloge de l’Amour (Aşka Övgü), 2001

FİLMİN İÇİNDE VİDEO
Burada ve Her yerde (Ici et Ailleurs), 1974

İki Numara (Numéro Deux), 1975

Nasıl Gidiyor? (Comment Ça Va?), 1976

TELEVİZYON
Altı Kere İki: İletişim Üzerine ve Altına(Six Fois Deux: Sur et Sous la Communication), 1976

Dere Tepe Fransa/İki Çocuk (France Tour Détour/Deux Enfants), 1977-1978

SENARYO, EL YAZMALARI, DENEMELER...
Kaçan Kurtulur – Hayat (Sauve Qui Peut – La Vie), 1979

Çile (Passion), 1982

Adı Carmen (Prenom Carmen), 1982

Selam Meryem (Je Vous Salue Marie), 1983

Filmden sonra video

Çile Filminin Senaryosu (Scénario du Film Passion), 1982

Freddy Bauche’a Mektup (Lettre a Freddy Bauche), 1982

Film yerine video
Grandeur et Décadence d’un Petit Commerce de Cinéma, 1986

Meetin’ WA, 1987

King Lear, 1987

FİLM, SİNEMA, İMAJLAR ÜZERİNE
Soft and Hard: Conversation Between Two Friends on a Hard Subject, 1986

Puissance de la parole, 1988

On s’est tous défilé, 1988

Histoire(s) du cinéma, 1988

Le Rapport Darty, 1989

L’Enfance de l’Art (How Are The Kids), 1990