Sosyal belediyecilik suç oldu

Sayıştay’ın belediyelere yönelik 2022 incelemelerinde sosyal belediyecilik çalışmalarını ‘usulsüz’ olarak değerlendirdi. Denetimden geçirilen belediyeler arasında muhalefet partilerinden seçilen başkanların yönettikleri belediyeler daha ağırlıklı yer tutarken bu belediyelerin sosyal belediyecilik anlayışı çerçevesinde yaptığı yardım ve destekler de eleştiri konusu oldu. Sayıştay, İBB’nin hayvan sahiplerine yem desteğini, öğrencilere ödenen bursları, toplu taşımadan ücretsiz yararlandırmayı ‘usule aykırı’ buldu.

AKP’li belediyelerdeki usulsüzlükler bir kez daha gün yüzüne çıktı. Belediyelerin mevzuata aykırı şekilde gerçekleştirilen uygulamaları tespit edilirken raporlara göre kamu kaynakları ile şirketlere ayrıcalıktan vakıf ve derneklere yapılan kıyaklara kadar birçok usulsüzlük var. Konya Büyükşehir Belediyesi, servis ve taksi plakalarını usulsüz şekilde dağıttığı ortaya çıktı. Toplam 4 milyar TL ile Türkiye’nin en borçlu belediyesi olan AKP’li Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, taşınmazlarını çeşitli dernek, vakıf ve spor kulüplerine tahsis etti.

Kayyum yönetimindeki belediyelerin durumu da son derece vahim. AKP’nin kayyum atayarak yönettiği belediyelerde usulsüzlükler ve kötü yönetim örnekleri had safhada. Yalova kayyumu 23 milyon liralık usulsüz ödemeyi tahsil edilmedi.

İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

AKP yönetimindeki belediyelerde denetim bulgusu bulmakta zorlanan Sayıştay, İBB’nin sosyal belediyecilik kapsamındaki faaliyetlerinde bile usulsüzlük tespit etti. Sayıştay, İBB’nin hayvan sahiplerine yem desteğini, öğrencilere ödenen bursları, toplu taşımadan ücretsiz yararlandırmayı “usule aykırı işlem” kabul etti.

Sayıştay’ın İBB hakkındaki dikkat çekici tespitlerinden ilki, hayvan sahiplerine yapılan yem desteklemeleri hakkında oldu. Sayıştay, hem yemlerin kabulü hem de hak sahipleri konusunda İBB’nin eksik işlemlere imza attığını öne sürdü. Ayrıca kötü ekonomik tablo yüzünden ek iş yapan öğretmenlerin belediye şirketlerinin hizmet alım işlerinde çalıştırılmasını da hatalı işlemler arasında sıralandı.

Ücretsiz Toplu Ulaşım

İBB’nin dezavantajlı grupları toplu taşımadan ücretsiz yararlandırması da Sayıştay tarafından eleştirildi. 2022 Yılı İBB Denetim Raporu’nda konuyla ilgili, “Cumhurbaşkanınca alınmış bir karar olmaksızın, bazı günlerde tüm kişilere, bazı günlerde ise belirli bazı kesimlere (öğrenci ve sınav görevlileri, meclis üyeleri ve muhtarlar gibi) ücretsiz olarak hizmetten yararlanma hakkı tanındığı, söz konusu yararlanmalar karşılığında oluşan geçiş bedellerinin, toplutaşıma işletmecilerine Belediye bütçesinden ödendiği görülmüştü” ifadeleri kullanıldı.

Ücretsiz Otopark Suç Oldu  

İstanbul’un otopark sorununu belediye kaynakları ile çözmek isteyen İBB’nin indirimli ve ücretsiz otopark uygulaması, Sayıştay’ın “yeniden ele alınmalı” dediği faaliyetler arasında yer aldı. Muhtarlara, İstanbul’da görevli hâkim ve savcılara ait birer aracın, iş müfettişlerinin İstanbul’da görev nedeni ile kullandıkları birer, basın kartlı medya mensuplarına ait araçların, milletvekillerine ait birer aracının İSPARK A.Ş. otoparklarından ücretsiz yararlanması uygulaması, usule aykırı işlemler arasında sıralandı.

Zor Durumdaki Kiracılar

Sayıştay, ekonomide yaşanan kötü gidişat nedeniyle kira borçları olan kişi ve işletmelere cezai işlem uygulamayan İBB’yi bu konuda da suçladı. Denetim raporunda, Bayrampaşa ve Ataşehir hallerinde faaliyet gösteren iş yerlerinden kira bedelini zamanında ödeyemeyenlerin cezalandırılması istendi.

Kültürel Faaliyetler De Takıldı

İmamoğlu yönetiminin kültürel faaliyetlerden “işgal harcı” almaması da raporda geniş yer buldu. Yenikapı etkinlik alanında 32 ve Maltepe Orhangazi parkında 18 olmak üzere 50 “Memleket Günleri” etkinliğinin düzenlendiğini kaydeden Sayıştay, “Geçici işgalden işgal harcı alınmaması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir” ifadelerini kullandı.

Öğrenci Bursları

İBB’nin zor durumda olan öğrencilere verdiği burslar, Sayıştay’ın “usulsüz” dediği bir diğer işlem oldu. Raporda, yardıma muhtaç öğrencilere verilecek burs ya da yardımların Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu aracılığıyla yapılmasının uygun olduğu ifade edildi.

∗∗∗

İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

CHP’li Tunç Soyer’in başkanlığındaki İzmir Büyükşehir Belediyesi ise asfalt dökmekle “suçlandı.” Sayıştay’ın 2022 Yılı İzmir Büyükşehir Belediyesi Denetim Raporu’nda konuyla ilgili şu tespit yer aldı: “İzmir B.B. tarafından ilçe belediyelerin görev sahasına giren bölgelerde asfalt ve parke yapıldığı görüldü. 2022 yılı içerisinde İzmir B.B. tarafından ilçe belediyeleri sınırlarına giren alanlarda toplam 151 milyon 584 bin 13 TL tutarında harcama yapıldığı tespit edildi.”

ANTALYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

Sayıştay, CHP’li Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin ücretsiz toplu ulaşım hizmetini usulsüz buldu. Sayıştay, “İkamet izni ile yaşayan 65 yaş üstü şahısların ücretsiz, emeklilerin indirimli olarak toplu taşıma hizmetlerinden yararlanması”na son verilmesini istedi.

∗∗∗

BEYOĞLU BELEDİYESİ

İBB’nin Hakkını Vermedi

Beyoğlu Belediyesi tarafından işyerlerinden tahsil edilen çevre temizlik vergisinden büyükşehir belediyesine aktarılması gereken pay aktarılmadı. Aktarılmayan toplam tutarın 14,7 milyon TL olduğu belirtildi. Raporda ayrıca İBB tarafından tahsil edilmesi gerek evsel katı atık ücretinin, Beyoğlu Belediyesi tarafından tahsil edildiği de belirtildi. Sayıştay, Beyoğlu Belediyesi tarafından 2022 yılında, 28 milyon 77 bin 40 TL tutarında evsel katı atık ücreti tahakkuku ve 17 milyon 375 bin 50 TL tutarında da evsel katı atık ücreti tahsilatı gerçekleştirildiğini tespit etti. Sayıştay, evsel katı atık ücretine ilişkin "toplama ve taşıma"da ücretlendirme yetkisinin İBB’ye ait olduğunu hatırlattı. Sayıştay, belediyeyi kadınlar ve çocuklar için açılması zorunlu konukevlerini açmadığı için de eleştirdi.

MARDİN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

Mardin Büyükşehir Belediyesi hakkındaki tespitler de belediyenin kötü yönetim örnekleri ile dolu olduğunu ortaya koydu. Raporda, avans ve kredi kullanımına ilişkin de dikkat çekici tespitler yer aldı. Raporda konuyla ilgili şu ifadeler kullanıldı: “Büyükşehir Belediyesi tarafından mal ve hizmet alımlarına ilişkin verilen avans ve kredilerde mahsup sürelerine uyulmadığı, gecikilen süreler için gecikme zammı tahsil edilmediği görülmüştür. Zamanında kapatılmamış 2 milyon 778 bin 364 TL avans ve kredi bulunduğu, zamanında kapatılmayan bu avans ve kredilere ilişkin gecikme zammı uygulanmadığı, uhdesinde mahsup edilmemiş avans bulunmasına rağmen aynı kişiler adına tekrar avans açıldığı, özellikle mahkeme harç giderleri adı altında verilen avansların kullanım oranlarının çok düşük olduğu, ihtiyaçtan daha fazla avans verildiği tespit edilmiştir.

YALOVA BELEDİYESİ

23 Milyon Liralık Usulsüz Ödeme

İçişleri Bakanlığı’nın Yalova Belediye Başkanı CHP’li Vefa Salman’ı görevden almasına gerekçe yapılan 23 milyon liralık usulsüz ödeme AKP’li Başkan Mustafa Tutuk döneminde de tahsil edilmedi. Salman’ın “Bu usulsüzlüğü biz ortaya çıkarttık” savunmalarına karşın görevden uzaklaştırılmasına neden olan 23 milyon liralık usulsüz ödeme Sayıştay’ın denetim raporunda yer aldı. 23 milyon 895 bin TL olduğu tespit edilen bu tutarın 5 milyon 852 bin lirasının tahsil edildiği, 18 milyon 42 bin liranın ise geri alınmadığı görüldü. 2022 yılında sadece 616 bin liralık bir tahsilat yapıldığından 17 milyon 426 bin lira hala tahsil edilmeyi bekliyor.

∗∗∗

USULSÜZLÜK DİZ BOYU

• BURSA

AKP'li Bursa Belediyesi’nin kamuya ait araçları, kanunlara aykırı şekilde kullandırdığı raporları yansıdı. Yurtiçi ve yurtdışında düzenlenen gezi, ziyaret, toplantı, spor karşılaşması ve yolcu nakli için belediyeye ait araçların görevlendirildiği tespit edildi. Sayıştay, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından ihalesiz olarak belediye şirketine devredilen yerlerin, şirket tarafından pazarlık usulü ile üçüncü şahıslara kiraya verildiğini de raporladı. BURFAŞ A.Ş.’ye devredilen çay bahçesi, büfe, sosyal tesis ve kafeterya gibi vasıflara sahip 22 adet işletmenin şirket tarafından üçüncü kişilere pazarlık usulü ile kiraya verildiği, 4 adet yerin ise doğrudan şirketin yönetim kurulu kararınca üçüncü kişilere kiraya verildiği tespit edildi.

• ÜSKÜDAR

AKP’li Üsküdar Belediyesini ele alan Sayıştay raporunda ilçe belediyesinin tasarrufunda ve sahibi olduğu 13 taşınmazdın Devlet İhale Kanunu hükümlerine aykırı şekilde ihalesiz şekilde çeşitli dernek ve vakıflara kullandırıldığı belirtildi. Ayrıca, bir adet taşınmazın da bir derneğe tahsis edildiği tespit edilen raporda, bahse konu kullanımlardan üç tanesinden ücret alınmamasının belediyecilik hükümlerine aykırı olduğu saptandı. Raporda öne çıkan ve önemli olan bir diğer usulsüzlük ise kadrosu olmayan başkan danışmanlığı ve başkan yardımcısı danışmanlığına 8 personelin görevlendirildiği ve bu kadronun fiilen kullanıldığı tespit edildi.

Yardım götürdüğü kadını taciz etti

• ÜMRANİYE

Sayıştay, belediyeye ait olan 122 bilbord ve 137 adet raketin ihale yapılmaksızın siyasi partilere ve derneklere ilan ve reklam vergilerinin tahsilatlarının yapılmadan kullandırıldığı vurgulandı. Ümraniye Belediyesi tarafından Orkestra Müdürlüğü ismiyle birim müdürlüğü oluşturulduğu ve o müdürlüğe müdür atandığı tespit edildi. Raporda müdürlüğün hiçbir görev icra etmediği de belirtildi. İhale Yapılmaksızın Kamu İhale Kanunu’nun İstisna Maddesi Kapsamında ihalesiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere gıda malzemesi alımları yapıldı. Yapılan incelemede, bazı personellere tahsildar ve veznedar kadrolarında yer almadığı halde Ümraniye Belediyesi Başkanı İsmet Yıldırım’In görevlendirmesiyle tahsilat ve ödeme yaptırıldığı da tespitler arasında yer aldı.

• BAŞAKŞEHİR

AKP’li Başakşehir Belediyesi’nde belediye sınırları içerisinde faaliyet gösteren bazı işyerlerinin, işyeri açma ve çalışma ruhsatı almadan faaliyette bulunduğu ve bu nedenle idarede gelir kaybı yaratıldığı tespit edildi. Ayrıca idarenin, en düşük yıllık kiranın 12 bin, en yükseğinin 153 bin TL olduğu 19 taşınmazda 10 yıllık kira sürelerinin dolmasına rağmen başka kişilere kiraya verildiği raporlandı.

• EYÜPSULTAN

Belediye sınırları içerisinde hazineye ait taşınmazların satışından elde edilen gecekondu fonu kapsamındaki gelirlerin bir kısmının gecekondu fonu hesabına aktarılmadığına dikkat çekildi.

• TRABZON

Belediye, mülkiyetindeki Hüseyin Kazaz Kültür Merkezi ve Atapark Salonu’nu, meclis kararı olmadan AKP'li Ortahisar Belediyesi'ne tahsis etti. Atatürk Köşkü, Şehir Müzesi, Kızlar Manastırı ve Çal Mağarası da ihalesiz ve 23 bin liraya belediye şirketine usulsüz devredildi.

• SAMSUN

Samsun Büyükşehir Belediyesi, daire başkanlarının kullanımı için 10 milyon 749 bin liraya araç kiraladı. Şartnamede aracın marka-modeli de yer aldı. Tadilatı, süs havuzu, mobilya, kafe, mescid ihaleleri de sadece acil durumda kullanılması gereken ‘'21-B'' yöntemiyle yapıldı.

• SAKARYA

AKP'li Sakarya Büyükşehir Belediyesi, acil durumda kullanılması gereken yasa maddelerini işletip, boru, branda ve hediyelik eşya ihalesi yaptı. Toplam miktarı milyonları bulan bazı ihaleleri de bölerek, miktarı küçültüp doğrudan temin yoluna başvurdu.