Taliban savaşacak bir düşmanı olmadan ne yapacak?

Franz J. Marty

Taliban, Ağustos ayında, ülkenin tamamını kısa süre içinde ele geçirmiş ve uluslararası toplumun desteğine sahip Afgan hükümetini devirmişti. Bu yönetim değişikliğinin ardından, eski hükümete bağlı güçler tarafından terk edilen şehir, kasaba ve üsler, yıllarını dağlarda geçiren Taliban savaşçılarının eline geçti.

Bir Taliban komutanının DW’ye aktardığına göre, örgüt şimdi "güçlü güvenlik güçleri" oluşturmak istiyor. Ancak Taliban komutanları, düşmanları savaş alanını terk ettiğinden dolayı, yeni amaçlarının ne olduğunu belirlemekte güçlük çekiyor.

Afganistan’ın doğusundaki Nuristan Taliban özel kuvvetlerinin komutanı Osman Cevheri, DW’ye yaptığı açıklamada, Taliban'ın işinin henüz sona ermediği mesajını verdi. Cevheri, "Taliban özel kuvvetleri, sadece eski hükümetle değil, IŞİD gibi risk oluşturan her çeşit grupla savaşmak amacıyla kurulmuştur" açıklamasında bulundu.

IŞİD, Afganistan’da 2015 yılının başından bu yana aktif olsa da, etkisi büyük ölçüde Kabil, Nangarhar ve Kuner illeriyle sınır kaldı. Geçmişte bu illerde IŞİD’e karşı operasyonlar düzenleyen Taliban, iktidara geldiğinden bu yana da söz konusu operasyonları sürdürmekte.

Ancak bu tür operasyonların sayısı, Taliban özel kuvvetlerini meşgul edecek kadar çok değil. IŞİD, Nuristan vilayetinde herhangi bir saldırı gerçekleştirmedi. Nuristan’daki Taliban özel güçlerinin bir üyesi olan Janat, "Nuristan’da IŞİD yok. Şu anda ortalıkta düşman yok" ifadelerini kullandı. Cevheri ayrıca, Taliban’a yönelik tehditlerin, öncesine kıyasla "yüzde 1'den daha az" olduğunu kaydetti.

Cevheri, Afganistan’ın da her ülke gibi, kendisine karşı tehdit oluşturan herkese karşı kendini korumak için güçlü bir orduya ihtiyacı olduğunu da sözlerine ekledi. Taliban’ın kendi ilan ettiği "Afgan Emirliği’ne" hangi aktörlerin tehdit unsuru oluşturduğuna ilişkin sorumuza Cevheri, "zaman gösterecek" yanıtını verdi. Cevheri aynı zamanda, Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) geri çekilmesiyle birlikte, Taliban’ın ana dış düşmanının da ortadan kalktığını da sözlerine ekledi.

Taliban’ın diğer ülkeler için herhangi bir tehdit oluşturmadığının altını çizen Cevheri, planlarının Afganistan ile sınırlı olduğunu bir kez daha vurguladı.

Afganistan Cumhuriyeti’nin çöküşünden sonra, Taliban güçlerinin hedeflerine ilişkin belirsizlik, yalnızca Nuristan eyaleti ile sınırlı değil.

Taliban Afganistan’ı "düşmanlardan" koruma amacıyla, ülkenin kuzeydoğusundaki Bedahşan, Tahar ve Kunduz eyaletlerinde "şehadet arayışında" olan özel kuvvet birimleri kurulduğunu duyurdu. Bedahşan’daki yerel kaynaklara göre, Taliban bu düşmanların kim olduğuna açıklık getirmedi ve bu birimlerin tam olarak ne yapmakta olduğu bilinmiyor.

Net bir düşman ve görev eksikliği yaşayan Taliban özel kuvvetlerinin, şu aşamada askeri eğitim, dini çalışmalar, bina bakımları ve ağır araç kullanımı eğitimiyle meşgul oldukları belirtiliyor. Cevheri ayrıca, bu güçlerin yerleşke yakınlarında da devriye gezdiğini söyledi.

Taliban Ekim ayı başında yeni askeri birliklerinin komutanlarının kimliklerini açıklamış olsa da, söz konusu birliklerin yapısı belirsizliğini koruyor.

Cevheri, önceden bir çeşit askeri komisyonun çatısı altında olan savaşçıların, şimdilerde Savunma Bakanlığı’na mı yoksa İçişleri Bakanlığı'na mı bağlı olacaklarına dair emir beklediklerini söyledi.

Eski hükümette İçişleri Bakanlığı, Afganistan genelinde özel polis kuvvetlerinden sorumluydu. Savunma Bakanlığı ise, genel olarak askeri kuvvetler üzerinde tek yetkili kurum değildi. Taliban’ın da benzer bir düzen kurup kurmayacağı şu an için belirsiz.

Güvenlik kaygıları nedeniyle kimliğini gizli tutan bir Afgan güvenlik analisti, DW'ye yaptığı değerlendirmede, "Belirsiz askeri yapılar ülkenin dört bir yanında mevcut olsa da, bu durum özellikle Kabil'de gözlemleniyor. Orada belirli bir konu veya bölge üzerinde sorumluluk ilan eden birden fazla komutan var" diye konuştu. Analist, "Bu komutanlar, ülkenin farklı bölgelerinden gelip, aynı alanlarda sorumluluk iddialarında bulundukları takdirde, şiddetle sonuçlanan anlaşmazlıklar ortaya çıkabilir" uyarısında bulundu.

Washington DC merkezli Stimson Center'ın Güney Asya Programı direktörlüğünü yürüten Elizabeth Threlkeld, DW'ye verdiği mülakatta, "savaşmaktan yönetmeye geçişin özellikle Taliban’ın özel kuvvetleri gibi gruplar için çok zor olabileceğini" ifade etti.

"Bu kuvvetler, Taliban’ın askeri hedeflerine ulaşma noktasında kilit rol oynadı. Ancak savaşı kazandıklarından ötürü, gelecekteki misyonları şu an için belirsizleşmiş durumda" diye konuşan uzman, Taliban’ın er ya da geç mutlaka gelecekteki rolünü belirlemek zorunda olduğunu kaydetti.