Tasarım Tescili Nedir? Ne İçin Gereklidir?

Tasarım tescili, endüstriyel bir süreç kapsamında oluşturulan bir ürüne uygulanan yeni oluşturulan bir tasarımın sahteciliğe karşı korunabileceği bir tür fikri mülkiyet korumasıdır. Herhangi bir eşyaya uygulanan bir şekil, konfigürasyon, desen, süs, çizgi, renk kompozisyonu veya kombinasyonu tescil edilebilir.

Tasarım tescili, yaratıcıya tasarımın kullanımı üzerinde beş yıllık bir süreye münhasır haklar sağlar ve bu, beş yıllık dönemler halinde 25 yıla kadar uzatılabilir. Tescilli bir tasarımın sahibi, ihlal durumunda Tasarım Mevzuatı kapsamında kanuni yollara başvurabilir.

Tasarım Tescili Nedir?

Tasarım tescilinin faydalarını tartışmadan önce, tasarım tescilinin anlamını ve önemini anlamak gerekir. Tasarım, yaratma süreci sırasında giderek daha hayati bir role sahip oluyor. Bir ürünün tasarımının pazarda kendine ait bir yeri olabileceği açıktır. Bu sadece bisikletler, çay paketleri, kâseler vb. gibi üç boyutlu nesneler için değil, aynı zamanda diyagramlar, duvar kağıtları, logolar vb. gibi iki boyutlu tasarımlar için de geçerlidir.

Tasarım tescili sayesinde ürünlerin veya ambalajların görsel temsili korunur. Birçok işletme, yeterli kapsam sağlamak için (otomatik ve yaygın olarak gerçekleşen) marka tescili ve Telif Hakkı’na güvenir. Ancak bir tartışmada, diğer taraf Telif Hakkı'nın varlığına itiraz edecektir. Bu nedenle tasarım tescili, hakların varlığını kanıtlamak için en iyi alternatiftir. Anlaşmazlık durumunda mahkeme, tasarım tescilinin yasal geçerliliğini üstlenecektir.

Bir tasarımın farklı karakteri de başka bir faktördür ve tasarımcının ürüne farklı veya yaratıcı bir şey eklemesi olarak açıklanabilir. Bu özel yönü sayesinde, yeni ürün, mevcut tüm ürünler arasında kendi yerini alır; fonksiyonel unsurlara (ürün şeklinin nasıl faydalı olabileceğine) değil, özellikle ürüne değerini veren ayırt edici estetik faktörlere uygulanır.

Tasarım Tescilinin Önemi

Tasarım tescili temel olarak bir ürünün desen, şekil, tasarım ve süs gibi özelliklerini kapsar. Tasarımın korunması, katı piyasa rekabeti ortamında endüstriyel ve ürün tasarımlarını kopyalamaya veya çoğaltmaya karşı korumak için etkili bir yöntemdir. WIPO'nun (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü) 2020 ve 2021 senelerinde yayınladığı raporlara göre her yıl yapılan marka tescili ve tasarım tescili başvurularında gözle görülür bir artış meydana gelmiştir. Bu, yalnızca şirketlerin ve yatırımcıların paralarını, zamanlarını ve tasarımlarını korumaya yatırmaya teşvik eden tasarım tescilinin artan önemini ve etkinliğini kanıtlıyor.

Tasarım Tescili Başvuru ve Onay Süreci

• Online Başvuru (1 – 2 ay)
• Başvurunun kurum tarafından incelenmesi (1 – 2 hafta)
• Başvurunun Resmi Tasarım Bülteni’nde Yayımlanması
• 3 aylık itiraz süreci
• İtiraz süresinin sona ermesi
• Tescil belgesinin düzenlenmesi (2 hafta – 1 ay)

Online Başvuru

Türk Patent ve Marka Kurumu sisteminin resmi web sitesi üzerinden tasarım tescili online başvurunuzu gerçekleştirebilirsiniz. Tasarım tescili başvurusu sadece kayıtlı bir patent veya marka vekili aracılığı ile yapılabilir. Kısacası tasarım tescili almadan önce marka tescili ya da patent sahibi olmanız gerekir.

Tasarım Tescili Koruma Süresi

Marka tescili 10 yıllık koruma sürecinin aksine tasarım tescili koruma süresi 5 yıldır. Bu süre 5 yıllık dönemler ile en fazla 25 yıla kadar uzatılabilir.

Tasarım Tescilinin Avantajları

Bir tasarımın tescili, tescilli sahibine tasarımın tescil edildiği sınıftaki ürüne tasarımı uygulama münhasır hakkı verir.

Tasarımın tescilli sahibi, fikri mülkiyetinin daha iyi korunması hakkına sahiptir. Hakkı herhangi bir kişi tarafından ihlal edilirse, ihlal davası açabilir. Tasarımını, bedel veya telif hakkı için yasal mülkiyet olarak lisanslayabilir. Tescil, başlangıçta bu hakkı tescil tarihinden itibaren beş yıl süreyle verir. Uzatma ücreti, ilk kayıt süresi içinde daha sonraki kayıt dönemi için ödenmezse, bu hak sona erer.

1. Dava Açabilme Hakkı

Bir tasarım başarıyla tescil edildiğinde, tasarım sahipleri herhangi bir taklitçiye karşı dava açma hakkına sahiptir. Bu, tasarım sahibinin ürünleri veya endüstriyel tasarım üzerinde münhasırlığı koruyarak pazar payını elinde tutabilmesini sağlar.

2. İntihale Karşı Yasal Koruma

Bu, tasarım tescilinin temel faydalarından biridir. Tasarımın tescil süreci, diğer şirketlerin orijinaline benzer bir tasarım taşıyan ürünlerini kopyalamasını, satmasını, dağıtmasını veya çoğaltmasını kısıtlar.

3. Artan Ticari Değer

Bir patent yetkilisi altında tasarım tescili, ticari değerini ortaya çıkarır ve ürünü daha pazarlanabilir hale getirir. Bunun nedeni, sahibi tasarımı olan bir ürünün potansiyel müşteriler açısından ürün konumlandırmasını artırmasıdır.

4. Uzatılmış Geçerlilik

Tasarım Tescil belgesi beş yıl geçerlidir ve bundan sonra geçerlilik daha da yenilenebilir veya sonraki 25 yıla kadar uzatılabilir.

5. Adil Piyasa Rekabeti

Kapsamlı bir bakış açısıyla, çok sayıda yenilikçi tasarımlarını kaydettirdiğinde, piyasa indikatörleri arasında bir miktar rekabet ruhu ekler. Ar-Ge faaliyetlerini zorlar, bu da daha fazla inovasyonu ve kuruluşlar ve müşteriler için karşılıklı faydaları teşvik eder.

6. Yatırım Getirisi

Bir tasarımı kaydettirdikten sonra, başvuran şirket veya kuruluş, ürünlerini ticarileştirme münhasır hakkını kazanır. Ayrıca Fikri Mülkiyet portföylerine katkıda bulunur ve maddi olmayan varlıklarını artırır. Bu varlıklar genellikle ekstra gelir akışları yaratır ve bu nedenle yüksek yatırım getirilerine yol açar.

7. Ürün Farklılaştırma

Tescilli bir tasarımı, onu benzersiz kılan konsept ve tasarım sanatını içeren ilgili tüm belgeler takip eder. Bu, temel olarak tasarım sahibine, mükemmel bir iş modeli görünümünden kendi pazarlarında rekabet avantajı sağlar.

8. Lisans Verme Hakkı

Tasarımlarını belirli bir patent otoritesi altında tescil ettiren tasarım sahipleri, tasarımlarını dış üreticilere lisanslama olanağına sahip olurlar. Bunu, lisans sahibi kuruluş tarafından ödenen karlı telif ücretlerinden yararlanmak için kendi patent yetki alanı içinde yapabilirler.