‘Türkiye artık borç faizi için borçlanmak durumunda olan bir ülke’

Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, "Bütçe finansmanı için kullanılan net borcun 22 milyardan fazla kısmı faiz ödemelerine gitti. Yani Türkiye artık borç faizi için borçlanmak durumunda olan bir ülke" dedi.

CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu, Nisan 2019 sonu itibariyle bütçe gelirlerinin yetersiz kalması sonucunda 13 milyar TL’lik faiz dışı açık oluştuğunu ve bu faiz dışı açığın dün açıklanan Mayıs 2019 Hazine Nakit Gerçekleşmeleri verilerine göre 20 milyarın üstüne çıktığını belirterek, “Bütçe finansmanı için kullanılan net borcun 22 milyardan fazla kısmı faiz ödemelerine gitti. Yani, Türkiye artık borç faizi için borçlanmak durumunda olan bir ülke. Dahası Hazine 4 aydır üst üste faiz dışı açık veriyor” dedi.

Erdoğdu, Türkiye’de genel bütçenin geldiği durumla ilgili olarak yaptığı değerlendirmede, Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu kriz sürecinin bir tür kısır döngü biçimi aldığını ifade ederek, piyasanın para dönmediği için başta vergi borçları olmak üzere kamuya karşı parasal yükümlülüklerini yerine getiremediğine dikkat çekti. Bu nedenle hazinenin genel bütçe olağan giderlerini karşılayabilmek için borçlanmaya gittiğini kaydeden Erdoğdu şöyle devam etti:

“Bütçe gelirlerinde tahakkuk-tahsilat makasının giderek açılması sonucunda, geçmişten gelen borç yükünün faiz giderleri, kamunun piyasaya karşı yükümlülüklerini karşılama konusunda zora girmesine neden oluyor. 2019 yılı bütçesine göre hedeflenen gelir toplamı 867 milyar TL, ancak, tahakkuk etmiş fakat tahsil edilememiş bütçe gelirlerinin Nisan 2019 sonu itibariyle toplam tutarı 447 milyar TL. Bütçe gelirlerinin tahsil edilememesi sonucunda kamu kesimi açısından büyük miktarlarda borçlanma gereği ortaya çıkıyor. Kamunun sürekli borçlanma gereği de faizin yüksek seyrindeki önemli faktörlerden birisi. 2019 yılının ilk 5 ayında (Mayıs 2019 sonu itibariyle) Hazine, 36 milyar TL dış ve 83 milyar TL iç borçlanma yaptı. Buna karşın 19 milyar TL dış borç geri ödemesi ve 32 milyar TL de iç borç geri ödemesi yaptı. Yani ilk 5 aydaki net borçlanma 67 milyar TL olarak gerçekleşti.”

Mayıs 2019 Hazine Nakit Gerçeklemeleri verilerine göre, 2019’un ilk 5 ayında toplamda 45,5 milyar TL faiz ödemesi yapıldığına işaret eden Erdoğdu, “Bunun anlamı şu: Hazine, günde 303 milyon, saatte 12,6 milyon, dakikada 210 bin 600 ve saniyede 3 bin 510 TL faiz ödüyor. Ben bu cümleyi söylerken geçen 5-6 saniyede hazine 20 bin TL’ye yakın faizi ödedi bile” diye konuştu.

EKONOMİNİN GEREKLERİ YAPILMIYOR

İktidarın ülkeyi sürekli mahkum kıldığı seçim atmosferinde kamuyu tahsil edilmesi gereken gelirlerden yoksun bıraktığını ve tahakkuk eden çeşitli vergiler ile para cezalarını tahsil etmediğinin altını çizen Erdoğdu şunları söyledi:

“Örneğin 2018’de 178 milyar TL gelir vergisi tahakkuk etmişken, bunun yaklaşık 40 milyar TL’si tahsil edilemedi. Buna 2019’un ilk 4 ayında ödenmeyen yaklaşık 7 milyar eklendiğinde tahsil edilemeyen gelir vergisi 46,5 milyara çıktı. Aynı şekilde kurumlar vergisi 2018’de 101 milyar tahakkuk etmesine karşın 23 milyar TL’si ödenmedi. 2019’un il 4 ayında ödenmeyen toplam kurumlar vergisi 27 milyar TL’ye çıktı. 2018’de Motorlu Taşıtlar Vergisinde tahakkuk 18 milyar TL iken, tahsilat 12,8 milyar, ödenmeyen miktar 5,7 milyar TL. 2019’un ilk 4 ayında devreden 5,7 milyarlık tahsil edilemeyen tutarı dahil edildiğinde MTV tahakkuku 20,6 milyara ulaştı, ancak tahsilat 6,2 milyarda kaldı. Yani, MTV’de tahsil edilemeyen tutar 5,7 milyardan 14,4 milyara yükseldi. Yaptığımız kabaca hesaplamaya göre 2018’in başında her 3 araçtan 2’sinin MTV’si ödenmemiş.”

Erdoğdu cezalarda durumun daha da vahim olduğunun altını çizerek, “2018’de 66 milyar TL adli para cezasının ancak 526 milyon TL’si ödendi. 2019’un ilk 4 ayında ödenmeyenlerle birlikte ödenmeyen rakam 65,6 milyar TL. Yani hemen hemen hiç tahsilat yapılmamış” diye konuştu.

KRİZ, KAMUYU DA GELİRSİZ BIRAKIYOR

Ekonomik kriz yılı olan 2019’un ilk 4 ayındaki kamu gelirlerinin tahakkuk-tahsilat miktarlarına ve tahsil edilemeyen bütçe gelirlerine bakıldığında, krizin kamuyu gelirsiz bırakma sürecine girdiğinin görüldüğünü kaydeden Erdoğdu şu görüşleri dile getirdi:

“Kamu gelirlerinin GSYH’ya oranla gelişimine baktığımızda, Türkiye’nin istihdam yaratmadan büyüyen ekonomisinin aynı zamanda kamuya gelir sağlamaksızın da büyüdüğü görülüyor. 2006’da GSYH’nın yüzde 22’sine kadar yükselmiş olan kamu gelirleri, 2018’de yüzde 17’ye düşmüş durumda. Vergi gelirlerinin 2010-2011’deki oranı GSYH’nin yüzde 18,2’sine kadar yükselmişken; şu anda bu oran yüzde 14,5’e gerilemiş durumda. AKP’nin maliye yönetimi, son yıllarda üst üste çıkardığı vergi afları-yapılandırmaları dolayısıyla vergi motivasyonunu da bozdu. Vergi cezaları 4 ayda 128 milyar TL’den 135 milyar TL’ye yükseldi. 2019’un Nisan sonunda, bu cezalara faizler de eklendiğinde neredeyse tahsil edilmemiş vergi asıllarının yüzde 90’ı kadar bir tutar ödenmedi. Türkiye’nin borç çevirme sorunu aşılmak isteniyorsa Maliye, tahsilat miktarlarını artıracak tedbirleri geç kalmadan almalıdır.”