Türkiye yerel yönetim tarihine iz bırakan 'Terzi Fikri'in ölümünün 34. yılı...

Türkiye yerel yönetim tarihine iz bırakan 'T... 1979’da Fatsa'da bağımsız belediye başkanı seçilen ve ilçeyi ‘Halk Komiteleri’ ile yöneten Terzi Fikri'nin aramızdan ayrılmasının üzerinden 34 yıl geçti.

Ordu Fatsa'nın devrimci belediye başkanı olan, Türk solunun öncü ismi Fikri Sönmez'in (Terzi Fikri) bugün ölümünün 34. yılı... Eski Fatsa Belediye Başkanı Fikri Sönmez (Terzi Fikri) bugün mezarı başında anıldı.

1979’da Ordu’nun Fatsa ilçesinde bağımsız belediye başkanı seçilen ve ilçeyi ‘Halk Komiteleri’ ile yöneten ‘Terzi’ lakaplı Fikri Sönmez’in aramızdan ayrılmasının üzerinden 34 yıl geçti.

Türkiye yerel yönetim tarihine iz bırakan 'Terzi Fikri'in oğlu Naci Sönmez, "Fatsa’da Fikri Sönmez’in yaktığı işaret fişeği esas olarak bugünkü sosyal mücadelelerde, kimlik mücadelelerinde, özgürlük mücadelelerinde ve bir şekilde yerinden yerelden demokrasinin geliştirilme mücadelesinde kendini bulan bir anlayıştır” diyor.

Terzi Fikri'nin iddialı ve kendinden emin duruşu, halkın onu desteklemesinde en büyük etkenlerden biri olmuştu. Bu sırada iki ayda bir yapılan halk toplantıları ile de halkın belediye yönetimine katkıda bulunmasına çalışır. Bu komitelerin üyeleri bu toplantılarda belediye çalışmalarını denetler, gerekirse komite üyelerini görevlerinden alırlardı.

ÇAMURLU YOLLAR

Fikri Sönmez'in belediye başkanlığına seçilmesinden önce Fatsa'nın en büyük sorunlarından biri çamurlu yollarıydı. Kanalizasyon yetersizliğinden ötürü her yer haşere ve mikropla dolu olduğundan halk hastalıktan kırılmaya başlamıştı. Bütün bunlar olurken belediye çalışanları paralarını alamıyor; halk ise ne şekere ne yağa ne sigaraya ulaşabiliyordu. Kumar, rüşvet, yolsuzluk şehre hakim olmuş; tüm düzen darmadağın haldeydi.

terzi-fikri

'ÇAMURA SON KAMPANYASI'

Komitelerde belediye faaliyetlerinden başka içki, kumar sorunları, kadının evde gördüğü şiddet gibi diğer konular da ele alınmaya başlanmıştı. Bu komitelerin gerçekleştirdiği önemli çalışmalardan biri "Çamura Son" kampanyası idi. Çamurlu yollar artık olmayacaktı. Terzi Fikri, yönetime geçtiği ilk günden itibaren canla başla Fatsa için çalışmaya başlamıştı.

Halkın desteği her zaman Fikri'nin yanındaydı. Fatsa'da olup bitenden yoğun rahatsız duyan sağ, Fatsa'da gerçekleştirilen kampanyaları engellemek için ellerinden geleni yapmaya başlamıştı. Araçlara benzin bile yollamayan iktidara en sert cevap aslında halktan gelmişti: Her şeyi ortaklaşa kullanıyorlardı, önce benzini.

Süleyman Demirel: Çorum'u bırakın, Fatsa'ya bakın

Fatsa'da komün düzeni kurulmuşken o esnada Çorum'da Alevilere yönelik bir katliam yaşanmıştır. Ülkücülerin saldırısına uğrayan Alevi mahallelerinden sonra Türkiye, kutuplaşmanın en yüksek olduğu dönemlerden birine girmekteydi. Bu esnada o dönemin başbakanı Süleyman Demirel, toplumsal gerilimi yükseltecek bir cümle kurmuştu: "Çorum'u bırakın, Fatsa'ya bakın."

MASKELİ FAŞİST MUHBİRLER SAHAYA İNDİ

11 Temmuz 1980'de ilçeye "'nokta operasyonu'" diye tabir edilen bir askeri operasyon düzenlendi. Operasyon bizzat Kenan Evren tarafından yönetilmişti. Operasyondan önce Fatsa AP, CHP ve MSP ilçe başkanlarının yaptıkları "Fatsa'da komünist işgal yoktur. Fatsa'da ateş ile barut yok, böylesine huzurlu bir yerde olay çıkartmayı istemek niye?" açıklamaları operasyonu durduramadı. Sokağa çıkma yasağı konulan Fatsa askerler ve faşistler tarafından mahalle mahalle, ev ev, oda oda arandı. İnsanlar kadın erkek ayırımı yapılmadan hakaretlere uğradı, dövüldü, işkenceye uğradı. Maskeli faşist muhbirlerin işaret ettiği kişiler derhal gözaltına alındı. Gözaltına alınanların sayısı kısa sürede 400'e yaklaştı.

4 MAYIS 1985 GÜNÜ YAŞAMINI YİTİRDİ

11 Temmuz günü gözaltına alınan Fikri Sönmez 4 Mayıs 1985 günü cezaevinde kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi. Fatsa ise her daim bir sosyalist yerel yönetim deneyimi olarak görüldü ve Türkiye'nin ilk komünü olarak tarihe geçti.

Kenan Evren'in Terzi Fikri hakkındaki sözlerine sıra geldi. Evren, "Orada Terzi Fikri diye biri çıkmış. Devlet benim diyor. Komite kurmuş. Fatsa'yı o komite yönetiyor. Ne yapılıp, yapılmayacağının kararını halk veriyor. Veya halk adına o komite. Yani kararı devlet vermiyor. Devlet otoritesi sıfır. Devletin kanunları Fatsa'da işlemiyor."

ÖLÜMÜNÜN 34. YILINDA MEZARI BAŞINDA ANILDI

Fikri Sönmez’in ölümünün 34. yılı dolayısıyla Kabakdağı Mahallesi’ndeki mezarı başında anma programı düzenlendi. Çok sayıda kişinin katıldığı anma töreninde Fikri Sönmez’in oğlu Naci Sönmez, gelen konukları karşıladı.

Oğlu Naci Sönmez yaptığı konuşmada, "34 yıl geçti ama ailesi olan bizler ve dostları Terzi Fikri’yi unutmadı. Tüm gayesi Fatsa’ya hizmet etmekti" ifadelerini kullandı.

FİKRİ SÖNMEZ HAKKINDA

1938 yılında Fatsa’nın Kabakdağ köyünde doğan Fikri Sönmez, ilkokulu bitirdikten sonra ailesinin geçimine katkıda bulunmak için terziliğe başladı.

60’lı yıllardan itibaren Türkiye İşçi Partisi (TİP) içerisinde çeşitli kademelerde görev alan Sönmez, bu yıllarda yükselen gençlik mücadelesine katılarak, özellikle Karadeniz bölgesinde emekçilerin ve köylülerin örgütlenmesinde çalıştı.

1972’de THKP-C Davasından yargılanan Sönmez, 20 ay kadar tutuklu kaldıktan sonra tahliye edildi.

12 Mart darbesinin ardından Karadeniz’deki mücadelenin örgütlenmesinde gençlere her zaman örnek oldu.

1978 yılından itibaren devrimci sosyalist grupların Fatsa’da hakimiyetini sağlaması ile birlikte, 1979 yılında Belediye Başkanı Nazmiye Komitoğlu’nun vefatıyla yapılan ara seçimde Fatsa Devrimci Yol ekibinin adayı olan ve mesleğinden dolayı “Terzi” lakabıyla anılan Fikri Sönmez belediye başkanı olarak seçildi.

Sönmez’in seçilmesi ile birlikte Fatsa, özelliklerine göre 11 bölgeye ayrılarak “Halk Komiteleri” oluşturulurken, iki ayda bir yapılan halk toplantılarında komite üyeleri belediye çalışmalarını denetleyip belediye yönetimine katkıda bulundu.