Türkiye’nin Bütçesi: Faiz Giderleri Cumhuriyet Tarihinin En Yüksek Seviyesinde

Eylül ayı merkezi yönetim bütçe gerçekleşmeleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklandı. Eylül ayında bütçe açığı 100.5 milyar TL’ye ulaşırken, faiz giderleri 148.7 milyar TL ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı. 2024 yılı Ocak-Eylül döneminde merkezi yönetim bütçesi toplam 1 trilyon 74 milyar 18 milyon TL açık verdi. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 512 milyar 602 milyon TL olarak gerçekleşmişti. Yani bütçe açığı, geçen yıla göre ortalama yüzde 110 oranında artış gösterdi.

Giderler arasında faiz giderlerinin 2023 yılı Eylül ayına göre yüzde 110 artışla 148.7 milyar TL’ye yükselmesi, bütçe açığında belirleyici bir rol oynadı. Böylece, senenin ilk 9 ayında toplam faiz gideri 912.7 milyar TL’ye ulaştı.

Bütçe gelirleri içerisinde vergi gelirleri 732.2 milyar TL olarak gerçekleşti. Vergi gelirleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 111.5 oranında artarken, dolaylı vergilerin oranı yüzde 60’ın üzerinde kaldı. Eylül ayında bütçe giderleri ise 932.1 milyar TL oldu. Kurumlar Vergisi ödemesinin aylık bazda önceki yılın ağustosundan 2024’te Eylül’e kayması, bu kalemden vergi gelirlerine önemli bir katkı sağladı. Yıllık bazda Kurumlar Vergisi artışı yüzde 1.057 olarak kaydedilirken, BSMV’de yüzde 136, gelir vergisinde yüzde 119 ve KDV’de yüzde 622’ye varan artışlar görüldü. ÖTV ve ithalde alınan KDV artışları ise daha sınırlı kaldı.

Ocak-Eylül dönemi itibarıyla toplam giderlerin 7.16 trilyon TL olduğu, bütçe gelirlerinin ise 6.08 trilyon TL seviyesinde kaldığı görüldü. Vergi gelirlerindeki artışta, Eylül 2023’te 14.8 milyar TL olan Kurumlar Vergisi’nin Eylül 2024’te 171.5 milyar TL’ye ulaşması ve KDV gelirlerinin 90.8 milyar TL olması etkili oldu. Yılın ilk 9 ayında vergi gelirleri toplamda 5 trilyon 134 milyar TL’ye ulaştı. Her 5 liralık verginin 1 lirasının borç faizine gittiği hesaplandı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, dün gerçekleştirdiği devlet tahvili ihalelerinde toplam 27.2 milyar TL borçlandı. İlk ihalede, 3 yıl (1036 gün) vadeli, 6 ayda bir yüzde 1.5 gerçek kupon ödemeli TÜFE’ye endeksli devlet tahvili yeniden ihraç edildi. İhalede gerçek basit faiz yüzde 5.08, gerçek bileşik faiz yüzde 5.14 oldu. İkinci ihalede ise 5 yıl (1792 gün) vadeli, 6 ayda bir yüzde 15 kupon ödemeli, sabit kuponlu devlet tahvilinin yeniden ihracı gerçekleştirildi. Bu ihalede basit faiz yüzde 31.59, bileşik faiz yüzde 34.08 olarak kaydedildi.