Ülkeler arası aşı krizi: 'Güvende değiliz'

Vaka sayısının küresel çapta dün itibarıyla 100 milyonu aştığı yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını krizinde umutla beklenen aşı haberleri birbiri ardına gelse de üretim ve dağıtım kapasiteleri, küresel çapta eşit erişim konuları tartışmaların merkezinde.

Aşı üreticileri ABD ve Almanya ortaklığındaki BioNTech/Pfizer ve merkezi İngiltere’de bulunan İngiltere-İsviçre ortaklığındaki AstraZeneca’nın üretimdeki aksaklıklardan dolayı Avrupa’ya kısa vadede planlanandan daha az aşı teslim etmek durumunda kalacaklarını açıklamalarının ardından Avrupa Birliği’nden (AB) tepkiler yükseliyor.

AB Konseyi Başkanı Charles Michel daha önce ilaç şirketlerinin imzaladıkları sözleşmelere uymaları çağrısı yapmış, gerekirse yasal yollara başvurabileceklerini söylemişti. Firmaların aşı ile ilgili yeni üretim zincirleri kurması gerektiğinin ve yeterli hammadde tedarikinde zorluklar yaşanabileceğinin farkında olduklarını belirten Michel, “şeffaf” bilgi verilmesinin önemine değinmişti.

‘İHRACAAT BİLDİRİLECEK’

Önceki gün ise BBC, İtalya hükümetinin, koronavirüs aşılarının teslimatında yaşanan gecikme ve aksaklıklar nedeniyle aşı üreticilerine karşı yasal yollara başvuracakları yönündeki açıklamalarını aktardı.

İtalyan yetkililer, hafta sonunda Pfizer ile AstraZeneca’yı imzalanan sözleşmeleri ihlal etmekle suçlamıştı. Alman biyoteknoloji şirketi BioNTech’in kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Prof. Uğur Şahin, ay başında Der Spiegel dergisine verdiği demeçte, aşı konusunda şu an Avrupa’da yaşanan yetersizliğin, AB’nin satın alma politikası ile ilgili olduğunu savunmuştu. Cumhuriyet'in aktardığı habere göre, salgın ve aşı krizi Dünya Ekonomik Forumu’nun da ana gündeminde.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Davos’ta çevrimiçi toplantılar kapsamında dün yaptığı konuşmada, aşı üreticilerine uyarıda bulundu. “Avrupa’nın, dünyanın ilk Covid-19 aşılarının geliştirilmesine katkı sağlamak için milyarlarca Avro yatırım yaptığını” söyleyen Leyen, “Şimdi şirketler yükümlülüklerini yerine getirmeli ve aşıları yerine ulaştırmalı” dedi. AB ülkelerinde Covid-19 aşısı üreten bütün şirketlerin üçüncü ülkelere aşı ihraç etmek istediklerinde bildirimde bulunmaları gerekecek bir sistem getireceklerini kaydetti, “Aşı ihracatında şeffaflık mekanizması kuracağız” diye konuştu.

‘EŞİT DAĞITILMALI’

Öte yandan Reuters’ın haberine göre İsveç, Pfizer ve BioNTech’in geliştirdiği aşı şişesinin üzerinde “5 doz” ibaresine rağmen şişeden 6 doz çıkması ile ilgili de net bir açıklama talep etti.

Bilgi verilene kadar aşılar için ödeme yapmayı askıya alma kararı aldığını duyurdu. Bu arada Davos’ta konuşan Afrika Birliği Dönem Başkanı ve Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, tüm dünyada yeni tip koronavirüs salgınına son vermenin daha büyük bir işbirliği gerektirdiğini vurguladı.

Ramaphosa, “Bazı ülkeler, halklarını aşılarken diğerleri bunu yapmıyorsa güvende değiliz” dedi.

Virüsün dünyadaki eşitsizliği derinleştirdiğine işaret eden Ramaphosa, “Aşı milliyetçiliği sorunundan derin endişe duyuyoruz. Bu sorun, çözülmemesi tüm ülkelerin kurtuluşunu tehlikeye atacak” değerlendirmesinde bulundu.

Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus de Covid-19 aşılarının yoksul ülkelere eşit şekilde dağıtılması çağrısı yaptı. “Bu, her ülkenin orta ve uzun vadeli ekonomik çıkarına olacaktır” ifadesini kullandı.