Yerli araç avantajının sona ermesiyle birlikte otomotiv sektöründe cari fazla açığı ortaya çıktı

Çinli markaların Türkiye pazarına giriş yapması uzun bir süredir bekleniyordu, ancak son gelişmelere bakıldığında, iki farklı Çinli markanın Avrupa'ya yatırım yapmayı tercih ettiği görülüyor. Özellikle Chery'nin Türkiye'deki yatırım beklentileri yüksek olsa da, markanın tercihi İspanya'dan yana oldu. Bu tercih sadece yatırım anlamında değil, aynı zamanda ticari araç segmentindeki liderliğimizi de İspanya'ya kaptırmamıza neden oldu. Konuyu detaylandıran Cengiz Eroldu "Biz çok uzun yıllardır Avrupa’da özellikle ticari vasıtalarda birinci durumdaydık. Şimdi ilk defa 2023 yılında maalesef bu birinciliği az farkla da olsa yanılmıyorsam 25 - 30 bin adet araç gibi bir farkla İspanya’ya kaptırmış durumdayız. Şu anda Türkiye otomobildeki altıncılık yerini korurken ticari vasıtalarda birincilikten ikinciliğe düşmüş durumda. Bu tabi geçici bir süre sonra ticari araç yatırımları Türkiye’de de hayata geçecek. Toparlama yeniden başlayacak" dedi.

ÇİNLİLERİN YATIRIM YAPMALARI GEREKLİ

Cengiz Eroldu "Özellikle jeopolitik gelişmeler, yakın coğrafyamızda devam eden gerginlikler tabii ki bizi de etkiliyor. Diğer taraftan Çin konusunu önceden de uzun uzun konuştuk. Şu anda Türkiye’de otomobil konusunda önemli bir Çin ithalatı var. Bu ele alınması gereken bir konu. Çinliler’in Türkiye’ye ithalat değil, yatırım yapmaları lazım. Yüzde 80 ÖTV’nin olduğu bir yerde 1 milyonluk bir pazar var. Bence bu büyük bir teşvik. Sadece göreceli olarak bu vergilerin aşağı indirilmesi gerekiyor. Pazar büyük olup ürününüz de doğruysa sizin için gerçek teşvik orada. Neden Türkiye’ye 20 küsur seneden beri yeni yatırım "gelmiyor? Teşviklerimiz var ama Türkiye pazarın 1 milyon değil 2 milyon olsa iş değişir o zaman. Yani bence asıl konu orada," ifadelerini kullandı. 

PAZARDA İLK DARALMA NİSANDA

Sıfır araç satışları, yılın ilk çeyreğinde beklenenden daha iyi bir performans gösterdi. Özellikle ÖTV muafiyetiyle yapılan satışlar ve seçim sonrası fiyat artışları beklentisi, satışları artırdı. Ancak, bu artışın ardından nisan ayında satışlarda bir daralma yaşandı. Otomotiv Sanayi Derneği Başkanı Eroldu da nisan ayında daralma olacağını önceden paylaşmıştı. Eroldu "O şu anda gözüküyor. Ama nisan ayı da çok indikatif değil, çok uzun bir bayram tatili oldu ayın içerisinde. Yerel seçimlerden yeni çıkıldı yani gerçekten nisan ayında çalışma günü kaç gün oldu ölçemiyorum. Ama geçen sene nisan ayı yanılmıyorsam hafif araç pazarı 97 bin adet civarındaydı. Bu sene ilk hafta sonuçlarından sonra ortalama güncellenmiş tahminler hafif araçlar için 80 binler seviyesindeydi. Yıl ise şöyle söyleyebilirim, mart temposuna baktığımız zaman 1,3 – 1,4 milyon olarak görünüyordu. Bu nisanı referans kabul edip onun üzerinden hesap yaparsanız, burası yine 1 milyon görünüyor. Mayıs ayı rakamları daha net konuşmamıza imkan sağlayacak" yorumunu yaptı.

İHRACAT %1 ARTTI

Otomotiv Sanayi Derneği verilerine göre, geçen yılın aynı dönemine kıyasla, yılın ilk çeyreğinde toplam üretim %3 artarak 377,070 adet olarak gerçekleşti. Otomobil üretimi ise %7 artarak 238,274 adede ulaştı. Traktör üretimiyle birlikte toplam üretim ise 390,925 adede yükseldi. Ticari araç grubunda üretim %4 artarken, hafif ticari araç grubunda %5 azalma ve ağır ticari araç grubunda %1 artış yaşandı. 2023'ün ilk çeyreğine kıyasla, ticari araç pazarında %2, hafif ticari araç pazarında %3 artış yaşanırken, ağır ticari araç pazarında %1 artış görüldü. İhracatta ise toplamda adet bazında %1 artış yaşanırken, otomobil ihracatında %2 düşüş kaydedildi. Toplam ihracat 256,511 adet, otomobil ihracatı ise 154,319 adet seviyesinde gerçekleşti. 2024'ün ilk çeyreğinde toplam pazar, geçen yılın aynı dönemine kıyasla %24 artarak 307,461 adede ulaştı. Otomobil pazarı da %33'lük artışla 233,389 adede ulaştı. 

Türkiye'nin otomotiv sektörü uzun bir süredir zorlu bir dönemden geçiyor. Satış adetlerinde rekorlar kırılsa da yerli üretim payı sürekli düşüş gösteriyor. Geçen yıl %51 olan yerli üretim payı bu yıl %33'lere kadar geriledi. Bu düşüşün en büyük nedenlerinden biri vergi oranlarının artması. Vergi matrahlarının %45'ten başlayıp %80'e kadar yükselmesiyle herkes aynı vergi dilimine girdi. Bu durum, alt ve üst sınıf araçların aynı vergi diliminde satılmasına neden olarak, tercihlerin ithal modellere kaymasına yol açtı. Ayrıca, son dönemde Çinli modellerin piyasaya girmesiyle fiyat algısı hızla değişmeye başladı. Bu durum sadece iç pazarı değil, dış ticaret dengesini de etkiledi. Otomotiv sektörü, uzun yıllar cari fazla verirken vergi, Çin ve kur faktörlerinin etkisiyle açık vermeye başladı.

Haziran 2023'te motorlu taşıtların yıllık ithalat tutarı 27 milyar 666 milyon dolar olarak kaydedildi. Ancak, bu yılın mart ayına gelindiğinde, motorlu taşıt ithalatı yıllık bazda 36 milyar 985 milyon dolara yükseldi. Bu artış, tüketim malı ithalatındaki artışın tamamından kaynaklandı.