AYM'den Soma davasına ilişkin başvuruya ret

Anayasa Mahkemesi (AYM), Manisa'nın Soma ilçesinde 301 madencinin yaşamını yitirdiği faciayla ilgili davada verilen karara yapılan başvuruyu reddetti. Bu ret kararıyla birlikte Yargıtay'ın cezasızlık amacında olmadığı, olası kastla bilinçli taksir arasındaki ayrımın ceza hukukundaki tartışmalı konular arasında olduğu açıklandı.

DAVA TARİHÇESİ VE İLK KARAR
Soma Holding'e ait maden ocağında 13 Mayıs 2014'te çıkan yangında 301 işçinin hayatını kaybetmesiyle ilgili davada ilk karar 11 Temmuz 2018'de çıktı. Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi, madenin patronu Can Gürkan ve diğer sorumlulara, 'bilinçli taksirle öldürme' suçundan 14 ile 22 yıl arasında değişen cezalar verdi.

Cezaların istinaf mahkemesi tarafından onanmasına rağmen Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 30 Eylül 2020'de tarihi bir karara imza attı. Daire, sanıkların 'bilinçli taksirle öldürme' suçundan değil, 'olası kastla öldürme' suçundan cezalandırılması gerektiğine hükmederek, yerel mahkemenin kararını bozdu. Oybirliğiyle alınan bu karara göre, sanıkların olası kastla öldürme suçundan 301 kez ayrı ayrı cezalandırılması talep edildi.

YARGITAY ÜYELERİ DEĞİŞTİRİLDİ
Bozma kararının ardından Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nin hemen yeni duruşma günü belirlemesi gerekiyordu. Ancak Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Yargıtay 12. Ceza Dairesi'nin kararını yerel mahkemeye iletmediği için duruşma günü belirlenemedi. 100 güne yakın süren bekleme sonunda, bozma kararını veren Yargıtay 12. Ceza Dairesi'nde 3 üye değiştirildi. Yerlerine eski Adalet Bakanı ve müsteşarı Kenan İpek, HSK Birinci Daire üyesi Mustafa Yapıcı ve eski HSK Genel Sekreteri Fuzuli Aydoğdu atandı.

YENİ ÜYELERİN GELİŞİ, BAŞSAVCILIĞIN İTİRAZINI BERABERİNDE GETİRDİ
Üye değişikliğinin hemen ardından, 8 Ocak 2021'de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, 12. Ceza Dairesi'nin 30 Eylül 2020 tarihli bozma kararına itiraz etti. İtiraz sonrasında, yeni üyeler 10 gün içinde yaklaşık 6 bin sayfalık dosyayı inceledi ve itirazı haklı bularak sanıkların olası kastla öldürme suçundan değil, bilinçli taksirle öldürme suçundan cezalandırılması gerektiğine karar verdi. Bu karar 3'e karşı 2 oyla alındı; eski üyeler olası kastla öldürme yönünde oy kullanırken, yeni üyeler bilinçli taksirle öldürme suçunu onayladı.

FAİLLERE ÖDÜL GİBİ CEZA

12. Ceza Dairesi'nin 30 Eylül 2020'deki ilk kararının ardından uzun bir bekleyişin ardından, Akhisar Ceza Mahkemesi, yeni kararın hemen sonrasında duruşma günü belirledi. 2021 yılında başlayan yeniden yargılama sürecinin sonunda, Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi, madenin sahibi Can Gürkan'a bilinçli taksirle öldürme suçundan 20 yıl, aynı suçlamayla Türkiye Kömür İşletmeleri Baş Kontrolörleri Adem Ormanoğlu ve Efkan Kurt'a toplamda 12 yıl 6 ay hapis cezası verdi.

YARGITAY ONAYI: 12. CEZA DAİRESİ'NDEN GEÇEN KARAR 8 NİSAN 2022'DE ONANDI
Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nin verdiği karar, Yargıtay 12. Ceza Dairesi tarafından 8 Nisan 2022'de oy çokluğuyla onaylandı. Daire Başkanı Ahmet Er ve üye Nadir Güngüneş'in şerh düştüğü karar, dairenin diğer üyeleri Kenan İpek, Fuzuli Aydoğdu ve Mustafa Yapıcı'nın kabul oylarıyla onay aldı. Onama kararının ardından, faciada hayatını kaybeden madencilerin yakınları ve avukatları, Anayasa Mahkemesi'ne başvuruda bulundu. Başvuruda, madencilerin yaşam hakkının ihlal edildiği iddiasıyla kararın tekrar gözden geçirilmesi talep edildi. Onama kararı alınmasına rağmen, 5 yıl hapis cezasına çarptırılan madenin sahibi Can Gürkan, Kovid-19 izninden faydalanarak tekrar cezaevine girmemiş oldu.

AYM'NİN MADEN KAZASI KARARI: İTİRAZ CEZASIZLIK AMACIYLA YAPILMADI
Yüksek Mahkeme, Çağdaş Hukukçular Derneği üyesi avukatlar aracılığıyla yapılan madencilerin başvurusunu 21 Kasım 2023'te karara bağladı. AYM'nin kararında, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın Yargıtay 12. Ceza Dairesi'nin verdiği bozma kararına yönelik itirazın cezasızlık yaratma amacı taşımadığı vurgulandı. Kararda, olası kast ile bilinçli taksir arasındaki ayrımın ceza hukukundaki tartışmalı bir konu olduğu belirtilerek, hayatını kaybeden madencilerin yaşam haklarının ihlal edilmediği ifade edildi. AYM'nin kararı, avukatlara bugün tebliğ edildi. Karara Hasan Tahsin Gökcan, Muammer Topal, Selahattin Menteş, İrfan Fidan ve Muhterem İnce imza attı. Üyelerden Hasan Tahsin Gökcan ve Muammer Topal Abdullah Gül döneminde, Selahattin Menteş, İrfan Fidan ve Muhterem İnce ise Recep Tayyip Erdoğan tarafından atanmıştı.