Aytunç Erkin: Domuz damı… Madencinin yeniden keşfedildiği felaket

Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK)…

Resmi kuruluş tarihi 19 Ekim 1983.

Ancak…

Zonguldak Havzası'nda 1848 yılında başladığı kabul edilen taşkömürü madenciliğinin mirasını üstlendiği için 1848 yılında kurulduğu kabul edilir ve amblemlerinde bu kullanılır.

Tarihçesini okurken dikkatimi çekti:

“… Zonguldak Havzası taşkömürlerinin 19'uncu yüzyıl ortalarından itibaren Osmanlı-Türk toplumunun ekonomik, endüstriyel ve toplumsal gelişiminde önemli payı olmuştur. Örneğin; bugünkü İstiklal Caddesinin (İstanbul), Dolmabahçe'den iletilen havagazı ile 1856 yılından itibaren aydınlatılmasında, 1914 yılından itibaren Silahtarağa Termik Santral ihtiyacının karşılanmasında, donanmada, tophanede, gemi ve trenlerde, demir-çelik, dokuma, çimento, şeker, çay vb. fabrikalarında, Ankara ve İstanbul'daki havagazı fabrikalarında Zonguldak havzası kömürleri kullanılmış…”

1980'lerden bu yana uygulanmaya çalışılan “serbest piyasa” ekonomisiyle TTK da “kambur” diye nitelendirildi ve piyasada rekabet edemez hale getirildi! Gerçekten kambur mu? Değil! İşin ekonomi-politik yanını ayrıca konuşacağız. Şimdi “arama-kurtarma” konumuz.

Murat Ağırel yazdı: Yıkılan sadece şehirler değil

Yaşam koridorunu açan madenci

TTK İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı'na bağlı olarak 1938'de kurulan Merkez Tahlisiye İstasyonu'nu herkes bilmez, bilenlerin de afetlerde aklına gelir. Bu istasyon, kurtarma, ocak yangını, enkaza girme ve gazla mücadele konularındaki uzmanlığı sayesinde her bir madencinin “kurtarıcı” olmasına katkı sağlıyor:

“Kömür üretimi süresince yaşadığı büyük maden kazalarındaki acı deneyimleriyle göçük açma, ahşap tahkimat yapımı ve dar kesitte çalışma üstünlüğü gibi becerilere sahip madenciler, yerin metrelerce altında edindikleri tecrübeyle kurtarma çalışmalarında başarılı oluyor. 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerinde 103 kişiyi yığınların altından sağ çıkarmayı başaran kömür işçileri, yerin metrelerce altındaki ocaklarda uyguladıkları tavan kısmının çökmesini engelleyen ‘domuz damı' denilen tahkimat sistemini enkazlarda da kullanıyor.”

Peki nedir bu “domuz damı” yöntemi?

Bu sistemde, uygun boyutlarda kesilen ahşap malzeme tavan kısmına sıkıştırılıp enkazın göçmesi engellenerek yaşam koridoru oluşturuluyor. Madenciler kendi güvenlikleri açısından da önemli olan tahkimat sistemi sayesinde, binaların derinliklerine oluşturdukları galerilerden ilerleyebiliyor.

Örneğin…

Yüzyılın felaketinde Adıyaman'da da aynı yöntem kullanıldı. Madenci, 7 katlı Bereket Apartmanı enkazında yürüttüğü çalışmada,17 yaşındaki Gülsüm Yeşilkaya'yı 90 saat sonra kurtardı.

Bitmedi…

Plansızlığın ve piyasa ekonomisinin felaketi

Günlerdir yazıyorum…

Deprem gibi afetlerde en örgütlü ve en disiplinli kurumlar, yapılar can kurtarır! Bunlardan birisi Türk Silahlı Kuvvetleri diğeri de madenci.

Dün…

Hatay'ın Kırıkhan İlçesi'nde maden işçileri, depremden 101 saat sonra İhlas Ayaz ve oğlu Yiğit Ayaz'ı enkaz altından sağ çıkardı. TTK Zonguldak Armutçuk Müessese Müdürlüğü'nden deprem bölgesine gidip, arama-kurtarma çalışmalarına katılan madenciler “domuzdamı tahkimatı” denilen yöntemle iki canı daha yaşama döndürdü.

Sonra devletin ajansından bir haberi okudum ve kamucu bir devletin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha anladım. Habere göre, afetler sonrası yapılan değerlendirme çalışmalarında madencilerin öne çıkan özellikleri şöyle sıralandı:

Fehmi Koru: Medyada yabancılara öfke duyanlar var; yabancılar bizleri, bizler de onları anlamakta zorlanıyoruz

“… Yeraltının mutlak karanlığında ve yalnızlığında çok çabuk karar verme ve uygulama yeteneğine sahip olmaları…

“… Göçükte kalan kazazedeye, uzun süre dar ve kapalı alanlarda çalışmanın verdiği alışkanlıkla, genellikle 1 metrekareyi bulmayan açıklıktan ulaşabilmeleri…

“… Kurtarma çalışmaları sırasında öncelikle kendilerini yeni oluşacak göçükten koruyabilecek ağaç tahkimat yapabilme yetenekleri, fiziksel özellik olarak çok zor şartlarda uzun süre çalışabilmeleri.”

SONUÇ: Yazıyı bitirirken deprem bölgesinde ilk günden bu yana çalışan ve kendi çabalarıyla sahra hastanesi bile kuran TKP'nin Genel Sekreteri Kemal Okuyan'ın şu tespiti gözüme ilişti: “Türkiye depremden bazı şeyleri öğrenerek çıkmıştır. Öğrendiğimiz sadece dayanışma değildir. Plansızlığın ve piyasa ekonomisinin ne kadar büyük bir felaket olduğunu biz biliyorduk, şimdi milyonlar gördü. Örgütlü bir halkın ne anlama geldiğini deprem bölgesinde yaşayanlar ve başka bölgelerde dayanışma gösterenler gördü. Biz örgütlüyüz, biz bilime inanırız, biz piyasa ekonomisine karşıyız, biz planlama ilkesiyle hareket ederiz. Türkiye'de artık bu güzel değerler karşı hamle yapmalı ve en kısa sürede ülke yönetimine talip olmalıdır. Kaybedecek zamanımız yok.”