Dijital Çöp Zehirlenmesi: Elektronik Atıkların Tehdidi Büyüyor

ELEKTRONİK ATIKLARIN TEHDİTLERİ VE GERİ DÖNÜŞÜM ÖNEMİ

Dijital çöp olarak da bilinen elektronik atıklar, hem canlılar hem de doğa için ciddi tehditler oluşturuyor. Türkiye, Asya kıtasında elektronik atık üreten beşinci ülke konumunda. Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) İstanbul Şube Başkanı Zeynep Gül Karamanlı, elektrikli ve elektronik eşyaların üreticilerinin kayıt yükümlülüğünde olduğunu ve yerel yönetimlerin bu eşyaların toplanması için gerekli önlemleri almakla yükümlü olduğunu belirtti.

Plastiklerin doğayı zehirlemesinin yanı sıra, elektronik atıkların (e-atık) yarattığı kirlilik de dikkat çekici boyutlara ulaşmış durumda. Dünya genelinde her yıl 50 milyon ton, Türkiye’de ise 500 bin ton e-atık üretiliyor. Türkiye’de hane başına düşen yıllık elektronik atık miktarı 42 kilogramken, Almanya ve Çin’de bu rakam 24 kilogram civarında. Türkiye’de e-atıkların yalnızca yüzde 10’u geri dönüştürülüyor, dünya genelinde ise bu oran yüzde 12’dir.

ÇMO İstanbul Şube Başkanı Zeynep Gül Karamanlı, elektronik atıkların içinde ağır metaller ve diğer tehlikeli kimyasallar bulunduğunu ve bu nedenle kirletici etkilerinin yüksek olduğunu vurguladı. Bu atıkların kontrolsüz bir şekilde depolanması veya uygun teknikler kullanılmadan müdahale edilmesi durumunda insan sağlığını olumsuz etkilediğine dikkat çekti. Karamanlı, sentetik atıklar dahil olmak üzere diğer atık türlerinin ayrı şekilde toplanması ve işlenmesi gerektiğini ifade etti.

Türkiye’nin Asya kıtasında e-atık üreten beşinci ülke olduğunu belirten Karamanlı, elektrikli ve elektronik eşyaların üreticilerinin kayıtlı olması gerektiğini ve yerel yönetimlerin bu atıkların toplanmasına ilişkin önlemleri almakla yükümlü olduğunu vurguladı. Geri kazanım sürecinde bulunan ağır metaller ve diğer madenlerin geri kazanılmasının, yer altından yeni maden çıkarmaya gerek kalmadan sağlandığını belirterek geri kazanımın çevresel açıdan önemli olduğunu ifade etti.

ELEKTRONİK ATIK (E-ATIK) NEDİR?

Elektronik atık, artık kullanılmayan ve atılan elektronik malzemelerin tamamını ifade eder. Bu atıklar, bilgisayar ve fırın gibi ev eşyalarından, tıpta kullanılan kalp monitörleri ve diyabet test cihazlarına kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. Dijital çöp olarak adlandırılan e-atık, çevre ve canlı yaşamı için büyük bir tehdit olmasının yanı sıra ekonomik yıkıma da yol açmaktadır. E-atıkların bazı örnekleri şunlardır: mikrodalga fırın, ısıtıcı, elektrikli ocak, cep telefonu, bilgisayar, televizyon, fotokopi makinesi, yazıcı, video oyun sistemleri, masaj koltuğu, televizyon kumandası, koşu bandı, elektrik kablosu, akıllı saat, akıllı lamba, diyaliz makinesi ve güç kaynakları.