Ekonomist Atilla Yeşilada: 'Balon şişerken güzel de, patladığında herkes yanacak'

Ekonomist Atilla Yeşilada Türkiye ekonomisinin ölüme terk edildiğini belirterek, 1-2 ay içinde kredi fazlerinin yükseltilmesi gerekeceğini, sonrasının ise en az 6 ay sürecek bir durgunluk dönemi olduğunu öngördü. Yeşilada, “Yapılması gereken faizleri artırıp, aktif rasyoyu kaldırmak ve dış piyasaya güven vermek için  ‘savaşı kaybeden generalleri' görevden almak” dedi. Kapalıçarşı'da bırakın altını, fiziki gümüş bile kalmadığını söyleyen Yeşilada, piyasalardaki son gelişmelerle ilgili olarak sorularımızı yanıtladı.

– Türkiye'nin önümüzdeki dönemini kısa vadede nasıl görüyorsunuz?

Hükümet 40 satır ya da 40 katırla karşı karşıya. Bu dövizdeki çalkantıyı durdurmanın yolu faizleri artırmak. Bunu yapmadan önce arka kapıdan faiz artırma yoluna gittiler. Bu sizi faiz artırımından kurtarmıyor. Bono piyasası faiz artırımını fiyatladı. Tahvil faizleri 10 yıllık yüzde 15, iki yılda yüzde 13'e geldi. Hükümet piyasadan borçlansa bankalar kredi veremeyecek. Merkez'den de borçlanamayacak çünkü o zaman para basılmış oluyor. Önümüzdeki dönemde 70 milyar dolar borçlanması var, bunun faizi ne olacak?

BALON PATLAYACAK

– Enflasyonda artışın kaçınılmaz olduğu öngörülerine ne diyorsunuz?

Basılan paranın gideceği yerler belli; enflasyona, ithalata ve dövize gidecek. Parayı kısarak dövize gitmesini engellemeye çalışıyorlar ama kredi faizleri yükselmeye başlayacak. Konut ve otomotiv kredilerinde 1-2 ay içinde çok ciddi bir fren bekliyorum. Bu paralelde satışlar kesilecek. O da resesyona sebebiyet verecek. Bütçe açığı finanse edilemez duruma gelecek. Alınan kararlar ekonomiyi ağır ağır ölüme terk etmektir.

– Uzmanlar uyarıyor ‘aman kredi çekip altın-döviz almayın' diye. Bu büyük risk, değil mi?

Kredi çekip dolar ve altın alan çok var. İthalattaki artış da stokçuluk eğiliminden. Pek çok sanayici hammadde ithal alıp stokluyor, dövizden prim yapmak için. Ancak dikkatten kaçan şu: Balon şişerken güzel de, patladığında herkes yanacak. Bu iş bir finansal piyasa meselesi değil reel ekonomide dengeler bozuluyor.

GENERALLER GİTMELİ

– Bu gidiş nasıl durdurulabilir?

Sıcak parayı çekebilmek, dış piyasaların güvenini kazanmak için yapılacak ilk hareket, generalleri görevden almak. Bir Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, iki Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal gidecek. Savaş kaybedildiğinde generaller gider, dünyada teamül budur. Sonra aktif rasyosunu derhal kaldırmak gerekir. Kamu bankalarında halen kredilerin haftalık artışı yüzde 1 civarı, bu oranın kademeli olarak 0.25'e indirilmesi gerekiyor. O sırada da Hazine piyasadaki fazla parayı çekmek için harekete geçecek. Ekim ayında faiz artırımı yapılır. Türkiye bir 6 ay sert biçimde daralır.

DOLARA EL KONULACAK OLSA…

Atilla Yeşilada son dönemde tek umut vadeden gelişmenin ise bir spekülasyonun son bulması olduğunu söyledi: “Çok olumlu bir gelişmeyi kaçırdık. ‘Dolarlara el koyarlar mı?' sorusu son dönemde bana en çok sorulanlardan biri idi ama korkulan olmadı, bu spekülasyonun boş olduğu ortaya çıktı. El koyacak olsalar, dolar 7.30'u gördüğünde yaparlardı ama aksine BDDK  bankaları çağırıp çözüm arayışına girdi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın da yapabileceklerinin sınırı var ve hâlâ rasyonel, sistemle kavga etmenin sınırları öğrenildi, kendisi ve iktidarının menfatini koruyacak kararlar alabiliyor. Bu, Türkiye açısından önemlidir.”

DOLAR BÖYLE DURDURULAMAZ

-* Dolar durdurulabilir mi, bu çıkış ne kadar devam edecek?

Mesele şu; hadi vatandaşları ikna ettik, ama siz sıcak parayı çekemiyorsunuz. Yabancı artık hiçbir şekilde Türkiye'ye güvenmiyor. Daha geçen hafta swap'ta çok fena dayak yedik. Şimdi siz diyorsunuz ki taahhütname imzala, gel benim istediğim işlemleri yap. Böyle bir sistem yok ki dünyada. Ya serbest piyasa rejimindesiniz ya da kapalı bir ekonomisiniz. Çin ve Hindistan ne yapıyor: Kurumları kaydediyor. Bunların belirli miktar alım satım yapmasına izin veriyor. Biz bunu dahi yapamıyoruz. Dolayısıyla sıcak para gelmez. Dövizi bu yolla durduramazlar çünkü geliş yok, çıkış devam ediyor. Ve devam edecek… Daha da korkuncu bankalara ve özel sektöre yapılan baskı sonucu artık onlar da borçlanmak istemiyorlar. Merkez Bankası politika faizini artırmış artırmamış hiç önemli değil, sonuçta tahvil faizi yüzde 16-18'e çıktığında da ekonomide aynı etkiyi yaratıyor…

Özlem Ermiş Beyhan/Sözcü