En büyük firmalar vergi ödemedi! Uzman, bu durumu nasıl başardıklarını açıkladı

Ülkenin en büyük firmalarının son yıllarda düşük vergi ödemesi veya hiç vergi ödememesi dikkat çekerken, bu durumun nedenleri Ondokuz Mayıs Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Ana Bilim Dalı Prof. Dr. Murat Batı tarafından üç ana başlık altında açıklandı.

Sözcü'nün haberine göre, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın mayıs ayında yayımladığı veri raporunda, Türkiye'deki 1 milyon 143 bin 344 kurumlar vergisi mükellefinin yarısının zarar ya da matrahsız beyanname verdiği ve bu mükelleflerin toplamda 5,7 trilyon TL bilanço kârı ve 60 trilyon TL ciroya sahip olduğu belirtilmişti.

Vergi matrahı, vergi hesaplanırken dikkate alınan değeri ifade eder. Kurumlar vergisi hesaplanırken, elde edilen kazançtan kanunen kabul edilen giderler düşülür ve kanunen kabul edilmeyen giderler eklenir. Eğer bu bakiye pozitif çıkarsa, istisna ve muafiyetler ile yapılan bağışlar da düşüldükten sonra matrah hesaplanır. Eğer sonuç negatif çıkarsa, firma matrahsız kalır ve vergi ödemez.

Prof. Dr. Batı, kurumlar vergisi gelirinin düşük olmasının ana nedeninin, geniş vergi harcama listesi olduğunu belirtti. 2019 yılında 28 milyar TL olan istisna ve muafiyetler nedeniyle vazgeçilen kurumlar vergisi miktarının 2024 yılında 657 milyar TL'ye çıktığını, bu rakamın 2024'teki 1 trilyon 314 milyar TL'lik hasılat hedefinin yüzde 50'sine denk geldiğini söyledi.

Bir diğer neden olarak bağışlar öne çıkıyor. Kamu yararı statüsüne sahip derneklere ve Cumhurbaşkanı tarafından vergi muafiyeti tanınan vakıflara yapılan bağışlar, matrah hesaplamasında indirim olarak kabul ediliyor. Örneğin, 2023 yılında 1 milyon TL kazancı olan bir firma, bu miktarı kamu yararı statüsündeki bir derneğe bağışlarsa, matrahı sıfırlanıyor ve vergi ödemiyor. 500 bin TL'lik bağışta ise matrah 500 bin TL olarak belirleniyor ve bu durum düşük vergi ödemesine neden oluyor.

Prof. Dr. Batı, firmaların gelirlerini düşük, giderlerini yüksek göstererek kurumlar vergisi hasılatını azalttığını da belirtti. Bu yöntemle, firmalar kazançlarını düşük veya negatif gösterebiliyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın dün yaptığı açıklamaya göre, sürekli zarar beyan eden mükellefler arasında, büyüklüğü ve sektörüne göre riskli görülen 735 mükellef üzerinde vergi incelemeleri yürütülmektedir.