Enflasyona yenildi: ATM'den para çekmek daha maliyetli!

Son dönemde sosyal medyada ATM’lere yönelik şikayetlerde artış gözlemleniyor. Bu durumun başlıca nedeni enflasyon. Ekonomim.com’un TCMB ve BKM verilerinden derlediği bilgilere göre, ATM’ler enflasyona yenik düştü.

2009 yılında tedavüle çıkan 200 TL’lik banknot, halen en büyük banknot olarak varlığını sürdürüyor. 2021’de artan enflasyonla birlikte 500 ve 1000 TL’lik banknotların gündeme gelmesine rağmen, bu konuda henüz bir çalışma yapılmadı.

Ekonomim'den Özder Şeyda Uyanık’ın haberine göre, 200 TL en büyük banknot olurken, 2015-2024 yılları arasında banka ve kredi kartlarıyla yapılan nakit çekim işlemlerinin işlem başına ortalama tutarı önemli bir artış gösterdi. 2015’te banka kartlarıyla ortalama işlem tutarı 410 TL iken, 2024’te (Ağustos itibarıyla) bu miktar yüzde 523 artarak 2.553 TL’ye ulaştı. Yurt içindeki kredi kartlarıyla yapılan nakit çekim ortalaması da 2015’te 627 TL iken, 2024’te yüzde 583 artarak 4.282 TL’ye çıktı.

Buna karşın, ATM sayısındaki artış 2015-2024 yılları arasında yalnızca yüzde 11 oldu ve Türkiye’de toplam 53.566 ATM bulunuyor.

ATM'LERDE NE KADAR PARA BULUNUYOR?

ATM’lerin içinde ortalama 4 kaset bulunduğu varsayıldığında, her kasette ortalama 3.800 banknot yer alıyor. Bu durumda, bir ATM’de toplamda 15.200 banknot bulunuyor. 2015-2024 yılları arasında tedavüldeki toplam banknot adetlerinin oranlarıyla hesaplandığında, tüm ATM’lerin dolu olduğu varsayıldığında, 2015’te toplamda 46 milyar 133 milyon TL’ye ihtiyaç duyulurken, bu miktar Ağustos 2024’te yüzde 120 artışla 101 milyar 279 milyon TL’ye çıkıyor.

ATM’lerdeki banknot hacminin 2015 yılından bu yana değişmediği varsayıldığında, toplam para miktarındaki artış ihtiyacın altında kaldı. BKM verilerine göre, banka ve kredi kartı ile nakit çekim işlem başına düşen tutar ile ATM’de yapılacak işlem sayısı da azalıyor. 2015’ten 2024’e kadar bu sayı yüzde 67 azaldı. Özetle, 2015’te ATM’ler tam doluyken, 44 milyon 524 bin işlem yapılabilirken, 2024’te bu sayı 14 milyon 817 bine düştü.

2024 yılı için, banka kartlarıyla yapılan nakit çekim işlemlerinin 2015-2024 arasında yüzde 30, kredi kartlarıyla yapılan işlemlerin ise yüzde 146 artması bekleniyor. Tüm ülkedeki ATM’lerde ortalama olarak 2015’te 26 kez dolum gerektirirken, bu gereklilik 2024’te 109’a çıkıyor; çünkü ATM’ler daha hızlı boşalıyor.

ATM’lerdeki dolum ihtiyacı, 2015-2024 arasında yüzde 315 oranında artarken, tedavüldeki banknot sayısı ise yüzde 223 artıyor. Tutar bazında, 200 TL’nin basımına ağırlık verilmesiyle, aynı dönemde banknot tutarlarındaki artış yüzde 537 oluyor.

T24’te bu konuya değinen bilişim uzmanı Füsun Nebil, bankacılık kaynaklarından aldığı bilgilerle mevcut durumun, bankaların ATM’ye para yüklemek ve arızaları gidermek için oluşan lojistik ve bakım maliyetlerini yaklaşık yüzde 30 artırdığını belirtiyor.