Erdoğan’ın saray merakı nereden geliyor?: ‘Cumhuriyet ve saraylar ters orantılı’

ABC Gazetesi / Serhat Yılmaz

Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçtiğimiz gün MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile birlikte KKTC'nin 37. kuruluş yıl dönümü törenine katıldı.

Erdoğan burada yaptığı konuşmada, ‘’5 dönüm arazi verin, KKTC'de Cumhurbaşkanlığı makamını inşa edelim. Zira bu tür makamlar farklı ülkelerin bakışını değiştirir’’ ifadelerini kullanarak, KKTC’de bir ‘makam’ yapılmasını talep etti.

Türkiye’de birçok Cumhurbaşkanlığı ‘makamı’ inşaa ettiren Erdoğan’ın bu mekanları, halk arasında saray olarak adlandırılıyor. Hatta ‘saray’ kavramı muhalefetin en fazla kullandığı sözcüklerden biri haline geldi.

12 sarayı ve ‘makamı’ aktif olarak kullanan Erdoğan’ın yaptırdığı saraylar ise Türkiye’de tartışılmaya devam ediyor.

İLK KEZ ERDOĞAN BOZDU

Yeni seçilen Cumhurbaşkanı’nın Ankara’da bulunan Çankaya Köşkü’ne yerleşmesi Cumhuriyet’in geleneklerinden biriydi.

2014 yılında Cumhurbaşkanı seçilen Erdoğan, bu geleneği ilk kez bozarak 2012 yılında yapımına başlanan ve ‘tesadüfen’ 2014 yılında yapımı sona eren ‘Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ne yerleşti.

CUMHURİYETİN ÜZERİNE KURULAN SARAY

Külliye’nin inşa edildi alan ise Atatürk Orman Çiftliği’ne ait bir arazi.

2011 yılında Atatürk Orman Çİftliği’nin  1. Derece Doğal ve Tarihi Sit alanı statüsü, 3. Derece Doğal Sit alanına dönüştürüldü ve ‘Tarihi Sit’ statüsü kaldırıldı. Aynı yıl çıkarılan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile çiftlik arazisinin parçalanarak ya da tamamının adalet hizmetlerinde veya Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek kamu hizmetlerinde kullanılması için bedelsiz olarak hazineye devredilebilmesinin önü açıldı.

2012 yılında ise Başbakanlık Hizmet Binası yapımı amacıyla Gazi Yerleşkesi arazisi Bakanlar Kurulu tarafından ‘Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı’ ilan edildi.

Bu gelişmeden hemen sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara Büyükşehir Belediyesi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TOKİ, Orman Bakanlığı ve Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun işbirliğiyle, Ak Saray olarak bilinen projenin inşaatı başlatıldı.

Sarayın mimarlığını ise Şefik Birkiye üstlendi.

Proje 2014 yılında tamamlanınca yerleşke Cumhurbaşkanlığına tahsis edildi.

Bu dönemde Başbakanlık koltuğunda Recep Tayyip Erdoğan, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı koltuğunda ise Melih Gökçek oturuyordu.

1.5 MİLYAR LİRALIK DÜNYANIN EN BÜYÜK SARAYI

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hala kullandığı sarayın yapım maliyetine ilişkin tartışmalar sürmekle birlikte 1.5 milyar dolarlık bir bütçenin sarayın yapımı için harcandığı iddia ediliyor.

Ayrıca sarayda 1150 oda ve 65 iri salon bulunuyor.

2016 yılında AKP Erzurum Milletvekili Orhan Deligöz, Cumhurbaşkanlığı sarayının tapusunu göstermiş, tapuya göre, arazide 8 katlı ofis iş yeri, 2 adet 7 katlı ofis işyeri, 3 adet 4 katlı ofis iş yeri, 2 adet 2 katlı ofis işyeri, 6 adet tek katlı ofis işyerinin yer aldığı ortaya çıkmıştı.

GÜNLÜK 10 MİLYON LİRA GİDER

Cumhurbaşkanlığı sarayı, günlük harcamaları, personel maaşları gibi konularda gündeme gelmeye devam ediyor.

Geçtiğimiz aylarda Sayıştay'ın Cumhurbaşkanlığı Denetim Raporu yayınlandı.

Sayıştay raporuna göre, 2019 yılı için 2 milyar 818 milyon TL başlangıç ödeneği tahsis edilip, sonrasında 2 milyar 133 milyon TL daha ekleme yapıldığı hatırlatılırken 5 milyar TL’yi aşan bütçeden toplamda 3 milyar 919 milyon harcandığı anlaşıldı.

Sayıştay raporuna verilere göre, günde ortalama 10 milyon lira saray için harcanıyor.

OKLUK KOYU’NA YAZLIK SARAY

Cumhurbaşkanı Erdoğan döneminde yapılan saraylardan biri de Gökova’da bulunan Okluk Koyu’nda yapımı süren köşk.

Yapımı devam eden köşk, gündeme kesilen ağaçları ve talan edilen doğası ile gündeme geliyor.

Okluk Koyu’nda inşa edilen yazlık sarayın sadece yolu için 50 bin ağacın kesildiği biliniyor. Koydaki kumsalın beğenilmediği için 750 kilometreden uzaklıktan kum taşındığı da yazlık saray hakkında bilinenlerden.

Ayrıca saray, 65 hektarlık alana inşa edilecek. İçinde 300 odayı barındıran sarayın, 200 dönümlük alanı  koruma alanı olarak beton duvarlarla çevrilecek.

YAZLIK SARAYIN MALİYETİ BELİRSİZLİĞİNİ KORUYOR

Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nin yapım maliyeti gibi Okluk Koyu’ndaki yazlık sarayında maliyeti belirsizliği koruyor.

31 Ekim 2017 yılında Cumhurbaşkanlığı genel Sekreteri Fahri Kasırga, o güne dek 12 milyon lira harcandığını açıklamış ancak sadece klima masrafının 3 milyon lira olduğu ortaya çıkmıştı.

AHLAT’A DA KIŞLIK SARAY

Bitlis’in Ahlat ilçesinde de ise başka bir sarayın yapımı sürüyor.

‘Ahlat Gençlik Külliyesi’ adıyla yapılan saray, 7 bin 932 metrekarelik bir alana yapılıyor. 30 bin 500 metrekarelik alana ise peyzaj çalışması yapılıyor.

Yapımı süren saray iddialara göre Selçuklu Sultanı Aleeddin Keykubad’ın yaptırdığı ‘’Kubad Abad Sarayı’’ndan esinlenilmiş.

Van Gölü kıyısına saray inşa edilebilmesi için ‘torba yasa’yla yasa maddesi çıkarılmıştı. Ancak söz konusu madde Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmesine rağmen proje devam edildi.

Ayrıca Köşkün maliyetinin en az 125 milyon TL olduğu belirtiliyor.

ERDOĞAN’IN KULLANDIĞI 12 SARAY

Erdoğan’ın kullandığı saray ve köşklerin sayısı Ahlat Köşkü ve Okluk’taki yazlık saray inşaatları tamamlanmasıyla 12’ye çıkacak.
Erdoğan tarafından kullanılan saraylar şöyle:

1. Dolmabahçe Sarayı
2. Beylerbeyi Sarayı
3. Yıldız Sarayı
4. Vahdettin Köşkü
5. Huber Köşkü
6. Florya Köşkü
7. Aynalıkavak Kasrı
8. Beykoz Kasrı
9. Çankaya Köşkü
10. AOÇ’teki Cumhurbaşkanlığı Sarayı

‘SARAYLARLARLA CUMHURİYET TERS ORANTILI’’

Cumhurbaşkanı Erdoğan, sarayların devleti, diğer ülkelere karşı ‘güçlü’ gösterdiğini defalarca dile getirdi.

Gazeteci Orhan Gökdemir ise 2019 yılında yayımlanan ‘’Hürriyete Doğru’’ isimli inceleme kitabında Erdoğan’ın saray merakını şöyle değerlendiriyor: ‘’Cumhuriyetle saraylar arasında ters bir orantı vardır. Cumhuriyet küçüldükçe saraylar büyür. Tersi de doğrudur, cumhuriyet büyüdükçe saraylar küçülür…

…Şatafatlı ve masraflı saraylarla iktidarların kaderi arasında bir ilişki var. Büyük saraylar yaptıranlar içinde uzun süre oturamıyor. Çünkü bu tür yapılar o ülkede adaletin tepelendiğinin ve şeffaflığın bütünüyle ortadan kaldırıldığının bir işareti sayılıyor.’’