Fosil nedir ve nasıl oluşur?

Fosiller veya taşıl, genellikle tortul kayaçlarda bulunan ve bazen iyi korunmuş, bazen de erozyon veya sedimantasyon sırasında hasar görmüş olan ölü organizma kalıntılarıdır. Bu terim, Latince "yerden çıkarılan" anlamına gelen "fossilis" kelimesinden gelir.

FOSİLLER NASIL OLUŞUR?

Mikroorganizmalar, ölen canlıların organik dokularını hızla parçalayarak çürümesini sağlarlar. Bu süreçte, organik maddelerin büyük bir kısmı yok olurken, kemik veya kabuk gibi inorganik maddeler daha dayanıklı olduğundan çabuk çürümezler. Bunun yerine, üzerlerine tortul birikintiler gelir ve zamanla bu birikintiler kemiği veya kabuğu sertleştirir. Yer altı sularındaki mineraller, ölmüş organizmanın kalıntılarındaki boşlukları doldurarak kristalleşir. Bu süreç sonucunda, organizma taşlaşır ve fosil halini alır.

TÜRKİYE'DE BULUNAN FOSİLLER

Türkiye'nin zengin fosil kaynaklarına sahip olduğu düşünülmektedir. 2006 yılı Temmuz ayında, Kırıkkale'de jeolojik kazılar yapan Türk bilim insanları, tarihin en büyük memeli hayvanlarından biri olan gergedana ait 25 milyon yıllık fosiller keşfettiler. Kırıkkale'nin Delice ilçesinde çalışan Maden Tetkik Arama (MTA) kurumu, Paris Ulusal Doğa Tarihi Müzesi ve Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Jeoloji Bölümü uzmanlarından oluşan bir ekip, bir anne, bir baba ve altı aylık bir yavru gergedana ait fosillere ulaştılar.

Tekirdağ'ın Hayrabolu ilçesindeki bir kum ocağında, paleontolojik çağa ait olduğu düşünülen bir fosil bulundu. 11 kilogram ağırlığında ve 30-35 santimetre uzunluğundaki kemik parçasının içine bir insan eli rahatlıkla girebiliyor. Bu kemik parçasının, mamut veya dinozor gibi devasa bir hayvanın ayağına veya toynak kemiğine ait olabileceği düşünülüyor.

Kastamonu'da ise 70 milyon yıl öncesine ait, 17,5 metre boyundaki mosasaur fosiline rastlanmıştı.

Anadolu'da bulunan en eski fosiller Orta Miyosen dönemine, yani yaklaşık 14 milyon yıl öncesine tarihlenmektedir. Hominoid, ilk olarak Batı Anadolu'da Paşalar kazısında keşfedildi. Orta Anadolu'da ise Çandır'da Grifopithecus alpani türü tanımlanmıştır.

Ankara'nın Kızılcahamam civarındaki Sinaptepe'de Prof. Dr. Fikret Ozansoy, hominoid evrimine ilişkin ilk fosilleri bulmuştur. 1958'de keşfedilen bu fosile Ankarapithecus meteai adı verilmiştir ve daha sonra "Ankara maymunu" olarak da bilinmiştir.