Gericiler, kadınlara 90 km yasağında 'anlaşamadı': Herkes başka fetva verdi

Verilen fetvaların biri diğerini tutmuyor. Cübbeli Ahmet’e göre bir kadının yalnız başına seyahat edebileceği mesafe 90 değil 81 kilometre. Hayrettin Karaman ise “Böyle bir sınır yok, güvenlik varsa istediğiniz yere gitmeniz caiz” diyor.

Nureddin Yıldız kadınların 90 kilometreden fazla tek başlarına seyahat edemeyeceği fetvasını hadislere dayandırıyor. Elbette hadislerde 90 kilometre diye bir ifade yok. Bu, zamanın ölçü birimlerinin ve seyahat sürelerinin bugüne uyarlanarak 'hesaplanmış' hali.

90 KİLOMETRE SINIRI NASIL BELİRLENDİ?

Peki 90 kilometre hesabı nasıl yapıldı ve nasıl bu kadar yaygınlaştı? Hangi hadis baz alınarak, hangi ölçü kilometreye çevrilerek belirlendi?

Bu sorular Nureddin Yıldız’a da dolaylı olarak sorulmuş. Yıldız yanıtında, sadece, “üç günlük mesafenin bugünkü rakamlarla 90 km. civarında yaptığını” söylemiş. Bu hesabı nasıl yaptığını ifade etme gereği duymamış.

CÜBBELİ AHMET’E GÖRE 90 DEĞİL 81 KİLOMETRE

Aslında 90 kilometre konusunda da bir ortak görüş yok. İsmailağa cemaatinden Cübbeli Ahmet’e göre, kadınların 'mahremleri yanlarında olmadan' seyahat edebilecekleri mesafe 90 değil 81 kilometre.

Cübbeli Ahmet, Youtube’a yüklediği videoda, bir röportaj sırasında, seferi olmak için gereken mesafenin ne olduğuna dair soruyu yanıtlarken 81 yanıtını verdiğini, ancak itiraz üzerine şüpheye düştüğünü anlatıyor. Aynı cemaatten Fatih Kalender hocadan incelemesini istediğini, Kalender’in “kitaptan ibareleri” göndermesiyle haklı çıktığının anlaşıldığını söylüyor.

Cübbeli Ahmet de “kitaptaki ibareler”in ne olduğunu, 81 hesabını nasıl yaptığını, neden 82 ya da 83 değil de 81 olduğunu anlatmıyor.

90 KM. FETVASININ DAYANDIRILDIĞI HADİSLER

Fetvanın dayandırıldığı hadisler Sahih (gerçek) hadisler isimli internet sitesinde bir okuyucunun sorusu üzerine sıralanmış.

İlgili hadisler “Mahremi yanında olmadan” bir kadının çıkabileceği yolculuğun süresinin ya da mesafesinin ne olabileceğine ilişkin farklı şeyler söylüyor.

Örneğin Abdullah ibni Ömer’e dayandırılan hadis şöyle diyor: “Resulallah, ‘Bir kadın, yanında kendisine nikah düşmeyen bir mahremi bulunmaksızın üç günlük bir yolculuğa çıkamaz’ buyurdu.”

Ebu Said el-Hudri’ye dayandırılan hadise göre ise mesafe üç değil iki gün: “Yanında kocası veya mahremi olmayan kadın, iki günlük mesafeye yolculuk yapmasın!’ buyurdu.”

Ebu Hureyre’ye dayandırılan hadiste ise süre bir gün bir gece: “Allah’a ve ahiret gününe iman eden bir kadının, bir gün bir gece sürecek bir mesafeye, yanında bir mahremi olmadan gitmesi helal değildir’ buyurdu.”

Abdullah ibni Abbas’a dayandırılan hadiste ise sahabelerden birinin “Ey Allah’ın Rasulü! Ben şu ve şu askerlerle savaşa gitmek istiyorum; eşim de hacca gitmek istiyor” deyince Hz. Muhammed’in “Sen de eşinle beraber git” yanıtını verdiği belirtiliyor.

Sahih hadisler internet sitesinin bu hadislerden çıkardığı sonuç ve soruyu yönelten kadına verdiği yanıt şöyle: ''Teknoloji nasıl olursa olsun, bir bayan yanında mahremi olmaksızın yolculuğa çıkması HARAMDIR!!!''

HAYRETTİN KARAMAN HADİSLERİ NASIL YORUMLUYOR?

İlahiyatçı Prof. Dr. Hayrettin Karaman da kesin bir mesafeden söz edilemeyeceği görüşünde. Karaman, internet sitesi hayrettinkaraman.net’te konuyla ilgili bir soruyu yanıtlamış. Soru şöyle:

“Ben bekar bir bayanım. Bazen görev gereği, bazen de gezmek amacıyla bayan arkadaşlarla şehirlerarası yolculuklara çıkıyoruz. Ama kafamda hep 90 km. meselesi var. Birçok ilahiyatçı farklı şekilde yorum getiriyor. Bu konuda bir açıklama getirebilir misiniz?”

Karaman yanıtına İslam’ın zinayı neden yasakladığını anlatarak başlamış. “Kadınların tek başlarına uzak mesafelere yolculuk etmelerini yasaklamak, onların iffetlerini koruma, tecavüze uğramalarını engelleme hikmetine (sebebine, amacına) yöneliktir.” diyor.

Karaman yanıtında bu konudaki hadislerin kesin ifadeli olmadığını belirtiyor. 1 berîd’den (Karaman yazısında 1 berîd’in 11 km. olduğunu belirtiyor) 3 güne kadar, farklı mesafeler olduğunu söylüyor.

Karaman “farklı hadisler karşısında fıkıh alimlerinin vardığı sonuçlar“ı şöyle özetliyor.

1- Kadın, yanında mahremi bulunmadıkça uzak veya yakın hiçbir yolculuğa çıkamaz.

2- Bir berîdden kısa mesafeye gidebilir, daha uzağına gidemez.

3- Bir gün ve daha fazla süren yolculuğa çıkamaz.

4- İki gün ve daha fazla süren yolculuğa çıkamaz.

5- Üç gün ve daha fazla süren yolculuğa çıkamaz, ama daha az süren yolculuğa çıkabilir.

HAYRETTİN KARAMAN’IN FETVASI

Karaman hadislerden çıkarılan sonuçların böyle özetlendiğini belirtse de; kadınlara getirilen seyahat yasağının bir tedbir (ma’kulü’l-ma’nâ) olduğunu söylüyor ve şu fetvayı veriyor:

Günümüzde üç gün üç gece süren bir yolculuk yok denecek kadar azdır. Mesela hac yolculuğu hava yoluyla gidildiğinde üç saat sürer, kara yoluyla gidildiğinde de üç günden az çeker. Bir kadın, oturduğu yerleşim yerinden çıkıp varacağı yere üç günden önce varabiliyorsa, başta Hanefîler olmak üzere birçok müctehide (mezhebe) göre, mahremsiz olarak yola çıkmasında bir sakınca yoktur. Daha uzun süren bir yolculuk yapacaksa bu takdirde de yolun ve yolculuğun güvenli olup olmadığına bakılır. Güvenlik varsa, yukarıda Adiy’den nakledilen hadis bunun da caiz olduğunu açıkça ifade etmektedir.

SEFERİLİĞE YENİ BİR YORUM MU GEREKİYOR?

Yolculukların yürüyerek ya da kervanla yapıldığı bir dönemdeki uygulamalar, yolculukların uçakla yapıldığı bir dönemde ne kadar geçerli olmalı?

Yürüme hızıyla üç günde alınabilecek mesafenin 90 kilometre olacağı hesabıyla, kadınlara 90 km. sınırı getirmek ne kadar doğru?

Müslüman kadınlar “güvenlik varsa sorun yok” diyen Hayrettin Karaman’ın, 90 kilometreden ötesi caiz değil Nureddin Yıldız’ın, yoksa 81 kilometre sınırını koyan Cübbeli Ahmet’in mi fetvasına itibar etmeli?

Ya da kadınlar, Nureddin Yıldız’ın, Ürdün’e dil öğrenimi için gitmek isteyen ama mahremi yanında olmayan kadın öğrenciye verdiği fetva üzerinde mi düşünmeli?