Hücreden küçük canlı robot geliştirdiler

ABD'de bilim insanları, laboratuvar ortamında hareket edebilen, insan hücrelerinden küçük canlı robotlar üretti. Uzmanlara göre bu robotlar bir gün yaraların ve hasarlı dokuların iyileşmesine yardımcı olabilir. Canlı robotlar, ABD'de Tufts Üniversitesi ile Harvard Üniversitesi'ne bağlı Wyss Enstitüsü'nden bir grup tarafınca geliştirildi. Bilimde çığır açacak çalışmanın yazarlarından biri de üniversitede doktora öğrencisi olan Gizem Gümüşkaya. Gümüşkaya'ya çalışma ile bilim insanlarının hücreleri hareket ettirme kabiliyetine sahip olacağını belirtti.

Araştırma, daha önce Afrika pençeli kurbağasının (Xenopus) embriyolarından elde edilen kök hücrelerden ilk canlı robotları (xenobotları) yapan aynı bilim insanlarının çalışmalarına dayanıyor. Bilim insanları geçen yıllarda kurbağaların deri hücrelerinden kendini iyileştirebilen ve güçlendirebilen, küçük canlı robotlar üretmişti. Euronews'in aktardığına göre bilim insanları bu organizmalara, Xenobot adını vermişti zira bu isim, hücrelerin ait olduğu kurbağa türü Xenopus laevis'ten geliyor.

'BUNUN ÖTESİNE GEÇMEMİZ GEREKİYOR'

Aralarında Türk araştırmacı Gizem Gümüşkaya'nın da bulunduğu ekibin canlı robotlarla ilgili çalışması Advanced Science dergisinde yayımlandı. Çalışmanın akademik yazarlarından biyoloji profesörü Michael Levin "Kimileri xenobotların özelliklerinin embriyonik ve amfibi olmalarına bağlı olduğunu düşünüyordu" değerlendirmesinde bulunuyor.

Kendisinin bu fikre katılmadığını belirten Levin "Bunun embriyo olmakla bir ilgisi olduğunu sanmıyorum. Kurbağa olmakla da bir ilgisi yok. Bunun canlıların çok daha genel bir özelliği olduğunu düşünüyorum" dedi ve ekledi: "Bizim kendi vücut hücrelerimizin sahip olduğu tüm yetkinliklerin farkında değiliz."

Levin, anthrobotların canlılık arzetmesine rağmen tam teşekküllü organizmalar olmadıklarını zira tam bir yaşam döngüsüne sahip olmadıklarının altını çiziyor: "Bu bizlere, birlikte çalıştığımız bu sert ikili kategorileri hatırlatıyor: Bu bir robot mu, bu bir hayvan mı, bu bir makine mi? Bu tür şeyler bizlere çok iyi hizmet etmiyor. Bunun ötesine geçmemiz gerekiyor."

Bilim insanları, çalışma sırasında farklı yaş ve cinsiyetteki anonim donörlerden alınan nefes borusundan (trakeadan) elde edilen yetişkin insan hücrelerini kullanmış.

'BİLİM İNSANLARI HÜCRELERİ HAREKET ETTİRME KABİLİYETİNE SAHİP OLACAK'

Tufts Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan çalışmanın yazarlarından Gizem Gümüşkaya, araştırmacıların bu hücre türüne odaklanmalarının sebebinin Covid-19 ve akciğer hastalıkları üzerine yapılan çalışmalar nedeniyle bu türe erişimin nispeten kolay olması olduğunu dile getiriyor. Gümüşkaya'ya göre daha da önemlisi, bilim insanlarının hücreleri hareket kabiliyetine sahip kılacağına inandıkları bir özellik olduğu.

60 GÜN HAYATTA KALABİLİYOR

Bu arada geliştirilen antrobotlar birbirinin aynısı değil. Bazısı küre şeklinde ve tamamen kirpiklerle kaplıyken, bazılarının daha ziyade futbol topunu andırıyor velaboratuvar ortamında 60 gün kadar hayatta kalabiliyor.

Levin ve Gümüşkaya, son çalışmada özetlenen deneylerin erken bir aşama ve amacın da anthrobotların tıbbi uygulamalara sahip olup olamayacağını belirlemek olduğunu ifade etti.