Muğla 1. İdare Mahkemesi: Akbelen'de maden ruhsatı 'kamu yararı' için

Muğla'nın Milas ilçesindeki Akbelen Ormanı'nda Limak Holding ve IC Holding'in iştiraki YK Enerji'ye verilen maden işletme izni ile ruhsata ilişkin iki dava karara bağlandı. Davalarının reddine karar veren Muğla 1. İdare Mahkemesi, ormana maden ocağı kurulmasında "kamu yararı" olduğunu savundu.

Limak Holding ile IC Holding ortak iştiraki YK Enerji, Akbelen Ormanı'nda açık maden işletme iznini 28 Kasım 2020'de Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan aldı. Milas Orman İşletme Müdürlüğü de şirket için 21 Nisan 2021'de benzer bir karar verdi. Ardından YK Enerji'ye ait iki termik santrale yakıt sağlamak amacıyla kurulumu planlanan açık maden ocağı için tüm itirazlara rağmen binlerce ağaç kesildi. Aralarında Muğla Barosu ve Milas Belediye Başkanlığı'nın da bulunduğu tüzel kişilikler ile bölge sakinleri, söz konusu işlemin Anayasa'ya aykırı olduğunu belirterek, kararı yargıya taşıdı. Orman Genel Müdürlüğü (OGM) ile Tarım ve Orman Bakanlığı aleyhine açılan davaya, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı da müdahil oldu.

YK Enerji'den "Önlem aldık" savunması

Davalı OGM, dosya kapsamında yaptığı savunmada, YK Enerji'ye verilen maden izninde "kamu yararının" gözetildiğini ve hukuka aykırı bir durum olmadığını öne sürdü. Tarım ve Orman Bakanlığı da "ruhsat sahasına verilen orman izninin bulunduğunu" kaydederek, davanın reddedilmesini talep etti.

Bakanlıkların yanında dosyaya müdahil olan YK Enerji, proje kapsamında çevre ve halk sağlığı açısından gerekli önlemlerin alındığını iddia etti. Ayrıca şirket, kamu kurumlarınca verilen 'açık işletme izni'ninde hukuka aykırı bir durum bulunmadığını öne sürdü. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı da "haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddi gerektiğini" beyan etti.

Davaya müdahil olan kitle örgütleri ile davacı yurttaşlar, şirkete "dur" denilmezse, Akbelen Ormanı'nda geri dönüşü mümkün olmayan bir ekolojik tahribat yaşanacağını vurguladı. Şirkete verilen iznin de iptal edilmesi gerektiği dile getirildi.

'Kamu yararı' kararı yeni açıklandı

Akbelen Ormanı'nda maden işletme izninin iptaline yönelik dava, 11 Ekim'de görüldü. Karar ise 12 Ekim'de alındı, avukatlara ise yeni tebliğ edildi.

Muğla 1. İdare Mahkemesi, verdiği kararda, davanın reddine hükmetti. Oybirliğiyle alınan kararda, YK Enerji'nin maden projesinin "kamu yararına aykırı olmadığı" sonucuna varıldı. Ormanlık alan için verilen izinde, mevzuata aykırı bir husus bulunmadığı kaydedilen kararda, "Uyuşmazlık konusu orman alanının mevcut durumda Milas Orman İşletme Müdürlüğü tarafınca endüstriyel odun üretimi amaçlı olarak işletildiği, (…) kızılçam ağaçlarından kurulu, üretim amaçlı alanlardan olduğu, Orman Kanunu'nun 16. Maddesi'nde özel olarak belirtilen istisnai orman alanları arasında yer almadığı, ayrıca bu sahanın farklı özel yasalara istinaden özel koruma sahaları kapsamında yer aldığına dair bir bilgi-belge bulunmadığı, gene mevcut orman florası bakımından da orman izni verilmesine mani bir durumun tespit edilmediği…" ifadeleri yer aldı.

Mahkeme, hazırlanan bilirkişi raporu doğrultusunda, maden ocağı açılmak istenen alanın civarlarında zeytin ağaçlarının bulunduğunu ama ocaktan çıkacak tozun zeytinliklerin gelişimini etki edecek düzeyde olmayacağı kanaatine vardı. Kararda, bu durumun tarım arazilerini de etkilemeyeceği aktarılarak, "Tarım arazilerine olası zararın madenin işletilmesi sürecinde kazı, patlatma, çıkarılan madenin taşınması gibi süreçlerde oluşan toz etkisi ile sınırlı olacağı (…) sulama gibi diğer teknikler kullanılarak yasal sınırlarda kalabileceğinin anlaşıldığı, işletmenin, yüzey sularına ve çevredeki ana akifere zarar vermeyeceği, bu yönüyle de uyuşmazlık konusu orman izninin verilmesine mani teşkil eden bir durumun bulunmadığı hususlarının tespit edildiği…" ifade edildi.

Rehabilitasyon projesinde eksik unsur tespit edilmedi

İdare mahkemesi, söz konusu alan için YK Enerji'ye verilen ruhsatın 2041'e kadar geçerli olduğu ve açık ocak kömür madencilik faaliyetinin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), Yönetmeliği'nin kapsamının haricinde olduğunu da kaydetti. ÇED süreci, bir projenin doğa üzerinde yaratacağı etkilerin masaya yatırılması anlamına geliyor.

Muğla 1. İdare Mahkemesi, Akbelen Ormanı'nda kömür çıkarımı sonrasında YK Enerji'nin gerekli rehabilitasyonunu yapmasının mecburi olduğunu, bu kapsamda şirketin hazırladığı rehabilitasyon projesinde de eksik unsur tespit etmediğini bildirdi. Kararda, "Dava konusu açık işletme (orman) izni verilmesine dair işlemde mevzuata ve kamu yararına aykırı bir durum bulunmadığı sonucuna varılmıştır" ifadeleri kullandı.

Ruhsat davasında da ret

Öte yandan 37 başvurucunun, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'nün YK Enerji için verdiği maden işletme ruhsatına ilişkin dava da aynı gün karara bağlandı. Muğla 1. İdare Mahkemesi, aynı gün, gene oybirliğiyle aldığı kararda, "hukuka aykırılık bulunmadığı" sonucuna vardı. Mahkeme, bu gerekçeyle davanın reddine hükmetti. Bölge sakinlerinin aleyhine verilen kararlara ilişkin ise İstinaf yolu açık.

Avukatlar İstinaf'a gidiyor

İkizköylülerin avukatlarından İsmail Hakkı Atal, DW Türkçe'ye yaptığı açıklamada, İstinaf'a başvuracaklarını söyledi. "Bu davada kanunlar ve Anayasa görmezden gelindi" diyen Avukat Atal, sözlerini şu şekilde sürdürdü: "Davanın bu şekilde sonuçlandırılacağını tahmin ediyordum, çünkü bağımlı yargıdan artık bir şey bekleyemiyoruz. Bu karara bir gerekçe bulunamadığı için 'kamu yararı var' dediler. Oysa burada kamu yararı söz konusu değil. Bu karar bir akıl tutulması niteliğindedir."

Ne olmuştu?

İkizköylüler ile çevre aktiviteleri, dört yıldır Akbelen'i korumak için mücadele ediyor. Ancak tüm tepkilere ve eylemlere rağmen 24 Temmuz'dan itibaren ormanda kesim, Jandarma ekipleri ile TOMA'lar eşliğinde yapılmıştı. Buna karşı çıkmak isteyen çevreciler ve bölge sakinleri, defalarca gözaltına alınmıştı. Ağaç kesimin önünü, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 28 Kasım 2020'de verdiği izin açmıştı. Ormanın 740 dönümlük kısmını açık maden ocağına dahil eden iznin gerekçesi ise Yeniköy Kemerköy Termik Santrali'ne yakıt kaynağı sağlamak olarak gösterilmişti. Ağaç kesimi, ülke çapında tepkilere neden olmuştu. TBMM Genel Kurulu'nda muhalefetin bölgedeki ağaç kesiminin durdurulması için verdiği genel görüşme önergesi de AKP ve MHP milletvekillerinin oyları ile reddedilmişti. Akbelen'de mücadelenin sürdürüldüğü konteyner ve çadırlar ise 12 Eylül'de yetkili kurumlarca kaldırılmıştı.