Nobel kazanan Acemoğlu geçen sene uyarıda bulunmuştu: Asgari ücreti artırarak fakirlikten çıkamayız

Nobel Ekonomi Ödülü, Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson'a verildi. Acemoğlu, Orhan Pamuk ve Aziz Sancar'dan sonra Türkiye'den Nobel alan üçüncü isim oldu.

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, ödülü "kurumların nasıl oluştuğu ve refahı nasıl etkilediği konusundaki çalışmalarından dolayı" Acemoğlu, Johnson ve Robinson'a verme kararı aldı.

MIT’de en yüksek fahri unvan olan Enstitü Profesörlüğü sahibi Daron Acemoğlu ve IMF’de baş ekonomistlik yapmış Simon Johnson, iktidar ile teknoloji ilişkisi üzerine *Power and Progress: Our Thousand-Year Struggle Over Technology and Prosperity* başlıklı bir kitaba imza attılar.

Daron Acemoğlu, kitabın yayınlanmasının ardından geçen yıl İpek Özbey'e dikkat çekici açıklamalarda bulundu. İşte o söyleşi:

Acemoğlu, uzun zamandır teknolojilerin istihdam ve eşitsizlik üzerindeki etkilerini incelediklerini belirtti. Bir zamanlar teknoloji umut kaynağıydı, ancak şimdi sınıfsal eşitsizlikleri daha da belirgin hale getirdiğini ifade etti. Özellikle Amerika'da birçok iktisatçı ve sosyal bilimcinin, teknolojiyi geleceği kurtaracak bir gelişme olarak gördüğünü, bunun ise yanlış bir yaklaşım olduğunu düşündüğünü söyledi.

Teknolojinin iyi veya kötü olarak değerlendirilmemesi gerektiğini belirten Acemoğlu, teknolojinin insanların kullandığı bir araç olduğunu, bu araçların iyi ya da kötü amaçlarla kullanılabileceğini ifade etti. Son 40 yılda gelir eşitsizliğini artıran, istihdama yeterince katkıda bulunmayan ve demokrasiyi tehdit eden bir yön izlendiğini düşündüğünü dile getirdi. Yapay zekadaki gelişmelerin de bu durumu daha da eleştirel hale getirdiğini vurguladı.

Yapay zekanın kendisini hem umutlandırdığını hem de korkuttuğunu belirten Acemoğlu, eğer doğru kullanılırsa insan kaynaklarını ve kabiliyetlerini artırma potansiyeli olduğunu söyledi. Ancak şu anki yönünün çok yanlış olduğunu düşündüğünü, bilginin tekelleşmesi, ekonominin birkaç şirketin etkisi altına girmesi ve demokrasinin zayıflaması gibi olumsuz etkiler yarattığını ifade etti.

Otoriter rejimlerin dijital teknolojiyi kullanma şekillerine de değinen Acemoğlu, bu rejimlerin kendi haklarındaki bilgileri kısıtladığını, özellikle Çin ve Rusya'nın bu konuda aktif olduğunu belirtti. Türkiye’nin durumunu değerlendirirken, hükümetin sosyal medyayı kontrol etme yeteneğinin diğer otoriter rejimlere göre sınırlı olduğunu, fakat sosyal medyanın kutuplaştırıcı etkisinin Türkiye'de de görüldüğünü vurguladı. 

Acemoğlu, sosyal medyanın kutuplaştırıcı bir teknoloji olarak geliştiğini, insanların benzer düşünceye sahip kişilerle etkileşimde bulunduğunu ve bunun manipülatif reklamlar ile desteklendiğini söyledi. Özellikle TikTok'un bu durumu artırdığını düşündüğünü ifade etti. Ancak yine de bu teknolojilerin doğru kullanıldığında demokratik söylemi güçlendirebileceğine inandığını belirtti.

Eğitim düzeyinin manipülasyonun fark edilmesinde önemli olup olmadığı sorusuna yanıt veren Acemoğlu, eğitim düzeyinin yükseltilmesi gerektiğini, fakat eğitimin düşüklüğünün bu sorunun temel nedeni olmadığını savundu.

Türkiye ekonomisi hakkında konuşmak istemediğini ifade eden Acemoğlu, ciddi barınma sorunları ve enflasyon gibi konulara da değinerek, bu sorunların çözümü için daha temel adımlar atılması gerektiğini vurguladı. Türkiye’de asgari ücretle çalışanların sayısının fazla olmasının ülkedeki gelir dağılımındaki eşitsizliklerin bir göstergesi olduğunu söyledi. 

Ülkenin sanayi sisteminin verimliliğinin düşük olduğunu ve bunun sonucunda asgari ücretin yüksek olmasına rağmen, birçok kişinin bu gelirle yaşam mücadelesi verdiğini belirtti. Acemoğlu, Türkiye'nin asgari ücreti artırarak yoksulluktan çıkmasının mümkün olmadığını, bunun yerine verimliliği artırarak bu sorunun üstesinden gelinmesi gerektiğini dile getirdi.

Kara para aklama konusunun Türkiye’ye özgü bir durum olmadığını, diğer ülkelerde de benzer sorunların yaşandığını söyledi. Özellikle internetin hem iyi hem de kötü amaçlarla kullanıldığını belirten Acemoğlu, kripto para ve blockchain teknolojilerinin de kara para aklama konusunda sıklıkla kullanıldığını ifade etti.