Nuray Babacan: Devletteki kara delikler, tasarruf ve vurgun ihaleler

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in kamuda tasarruf diye açıkladığı ‘naif paket’ haftalardır konuşuluyor. İyi niyetli olsa bile yetersizliği sıradan ekonomi bilgisiyle bile görülebilen bu paket ne zaman gündem olsa kamudaki kara deliklere ilişkin yeni bir hikaye duyuyoruz. Bu deliklerin başında da vurgun aracı haline gelen Kamu İhale Yasası olduğu sık sık anlatılıyor.

BANDROL VURGUNU

Bizim örneğimiz de bir ‘bandrol vurgunu’…

Olay geçen yıl yaşanıyor. İşin içinde çok uluslu şirketler, daha ilginci İsrail var.

Siyaset kulislerinde aktarıldığına göre, başta tekel ürünleri olmak üzere birçok ürün için zorunlu olan ‘bandrol’ ihalesi yapılıyor. Kaçakçılığı önlemek için kopyalanmaması gereken bu bandrollerin ihalelerinde bazı firmaların kayırıldığı, hatta eski bakan ve bazı üst düzey bürokratlara da avantaj sağladığı anlatılıyor.

OLAY BÜYÜYOR

Söz konusu konu, gübre bandrolü. Gübre paketlerinde zorunlu olan ve denetim amacı taşıyan bandroller için açılan ihaleyi bir İsrail firması kazanıyor.

Bir süre sonra bandrollerin kalitesiz olduğu ve kopyalanabildiği iddiaları ortaya atılıyor. O dönemki Tarım Bakanlığı yönetimi, firmayla ilişkinin kesilmesine karar veriyor ama nafile. İmzalanan sözleşme şartlarının firma lehine olduğu ve iptal edilmesi durumunda firmaya çok yüklü bir tazminat ödenmesi gerektiği için geri adım atılıyor.

VURGUN RAKAMLARI

Aynı dönemde, gübre paketleriyle uyuşturucu kaçakçılığı yapıldığı ortaya çıkınca olay büyüyor. Tarım Bakanlığı’nın bazı yöneticileri panikleyerek, İçişleri Bakanlığı’na başvurarak, konunun soruşturulmasını istiyorlar. İşin dehşet verici maliyetine gelince… İsrailli firmaya bir tek bandrol için 9 TL ödendiği, daha kaliteli olduğu uluslararası pazarda ispatlanan başka bir ülkenin bandrolünün 2 TL olduğu ortaya çıkıyor.

SESSİZCE KAPATILIYOR

Sessiz sedasız kapatılmaya çalışılan bu vurgun gibi çok hikaye olduğu anlatılıyor. Avantaj sağlayan, komisyon alan, aracılık eden siyasiler, partililer ve yakınları ayrı bir konu. Devletin uğratıldığı zararın boyutunu görmek açısından tek bir örnek bile yeter. Araçlar, seyahatler, kırtasiye ve toplantılardan tasarrufla elde edilecek toplam gelirin, bir iki ihaledeki kara deliğin kapatılmasıyla zaten sağlanacağı iddia ediliyor.

ASIL TASARRUF KALEMLERİ

Kamu özel iş birliği projelerini, israf ve yolsuzluğun kaynağı olan Kamu İhale Yasası’nı, Varlık Fonu gibi paralel hazine uygulamalarını, Cumhurbaşkanlığı’nın çok yüksek tutarda ödenek ekleme yetkisini, Sayıştay denetiminden kaçırılan, ihale yasasından muaf tutulan alımları, özel hesap, özel ödenek, özel fon gibi şeffaf olmayan alanları denetim ve inceleme kapsamına almadıkça, kamuda tasarruftan söz edilebilir mi?

UZMANLAR DA AYNI GÖRÜŞTE

DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan eski çalışma arkadaşının attığı adımları olumlu bulsa da yetersizliği konusunda bunlara vurgu yapmıştı. Babacan, "Kamu borçlanmasında ve kamu garantilerinde kur, faiz, likidite, re-finansman ve kredi risklerinin basiretli biçimde yönetimi için daha bağlayıcı ilke ve kurallara ilişkin adım yok. Mali Kural uygulamasını hayata geçirmeye ilişkin bir adım yok" diyerek farklı boyutlara da dikkat çekmişti. Konu, bütünüyle bir yönetim zihniyetinin değişmesini gerektiriyor ki, çok zor gibi…