Rusya'da yaptırımlar etkisini göstermeye başladı: "Metro parasını telefonumla öderdim, artık olmuyor"

Andrey, "Rusya'dan şu anda ayrılabilseydim, ayrılırdım. Ama işimi bırakamam," diyor.

Faiz oranları arttığı için Moskova'daki evinin konut kredisi taksidini ödeyemeyecek.

Andrey gibi milyonlarca Rus, batının Rusya'nın Ukrayna'yı işgali üzerine uygulamaya başladığı yaptırımların etkisini hissetmeye başladı.

31 yaşındaki endüstri tasarımcısı, "Yurt dışında bir an önce yeni müşteriler bulup konut kredisinin ilk taksidi için biriktirdiğim parayla Rusya'dan çıkmayı planlıyorum" diyor.

"Burada korkuyorum, partinin çizgisine karşı konuşanlar tutuklanıyor. Utanıyorum. Oysa ben iktidardakilere oy bile vermedim."

Bu yazıda söz edeceğimiz diğer kişiler gibi güvenlik gerekçesiyle tam adını kullanmıyoruz ve yüzünü göstermiyoruz. Haberdeki bazı isimleri de değiştirdik.

Reuters Batı, Ukrayna'ya destek olmak için Rusya'ya yaptırım uygulamaya başladı

İngiltere: Rusya'ya yapabileceğimiz daha çok şey var

"Metroya binemedim"

Rusya'ya uygulanan yaptırımlar 'ekonomik savaş' olarak niteleniyor. Amaç, Rusya'yı izole etmek ve derin bir ekonomik durgunluğa girmesini sağlamak. Batı bu şekilde Kremlin üzerinde baskı kurmaya çalışıyor.

Rus halkı ise tasarruflarını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya. Daha şimdiden yaptırımların etkisini görmeye başladılar.

Bazı Rus bankalarına uygulanan yaptırımlar, Visa, Mastercard ve dolayısıyla Apple Pay ve Google Pay kullanmalarını önlüyor.

35 yaşındaki Daria, Mosova'da proje yöneticisi. Bu yüzden metroya binemediğini söylüyor.

"Ben metro parasını hep telefonumla öderdim, lakin ödeyemedim. Benim gibi aynı sorunu yaşayan başkaları da vardı. Meğer metroda ödeme yapıp geçilen bariyerleri VTB Bankası işletiyormuş. Bankaya yaptırım uygulandığı için de Google Pay ve Apple Pay'i kabul edemiyor."

Daria, BBC'ye, "Metro kartı almak zorunda kaldım," dedi. "Bugün bir mağazada da başıma aynı şey geldi. Aynı nedenden dolayı ödeme yapamadım."

EPA Metro bileti almak ve dükkanlarda ödeme yapmak zorlaştı

Rusya Merkez Bankası, rublenin tarihi değer kaybının ardından faizleri iki katına çıkardı.

Borsa, halen kapalı.

Kremlin yaptırımların etkisini göğüsleyecek kaynağa sahip olduğunu söylüyor, ancak bu tartışmalı.

Rusya Merkez Bankası hafta sonunda sükunet çağrısında bulunarak herkesin bir anda bankalara koşup parasını çekebileceği endişelerini yatıştırmaya çalıştı.

20'li yaşlarının sonunda olan Anton (adı değiştirilmiştir), Moskova'da bir bankamatik önündeki kuyrukta, "Dolar yok, ruble yok, hiçbir şey yok! Aslında, ruble var lakin ben ruble istemiyorum" diyor.

"Ne yapacağımı bilmiyorum. Korkarım Kuzey Kore ya da İran gibi olacağız" diye de ekliyor.

Döviz satın almanın maliyeti geçen haftaya oranla yaklaşık yüzde 50 arttı, o da döviz bulunabilirse...

2022'nin başında bir dolar yaklaşık 75, bir euro ise 80 ruble ediyordu. Oysa Pazartesi günü bir aşamada doların değeri 113 rubleye, euro'nun değeri de 127 rubleye kadar yükseldi.

BBC

Rubleye güven yükselmişti

Ruslar için ruble-dolar kuru hassas bir konu.

1990'larda Sovyetler Birliği'nin dağılması ardından, Ruslar tüm tasarruflarını dolara yatırdı, en çok da evlerde yatakların altında dolar saklanıyordu.

1998'deki borç krizi, evde dolar saklayanların haklı olduklarını düşünmelerine yol açtı.

Ancak ardından geçen on yıl içinde Merkez Bankası'nın aldığı önlemler Rusların tekrar rubleye güven duymasını sağladı.

Ruble hesaplarına yatırılan paralar artarken borsada Rus şirketlerinin hisselerine yapılan yatırımlarda da artış görüldü.

Yine de Rusya'da ne zaman bir belirsizlik yaşansa, halk en yakın ATM'ye koşarak dolar çekiyor.

Bu kez de farklı olmadı.

Rusya geçen hafta Ukrayna'ya girer girmez, Ruslar daha önceki krizlerde yaşadıklarının da etkisiyle ATM'lere koştu.

"Hırsızlıkların artmasını bekliyorum"

30'lu yaşlarının başındaki Ilya (adı değiştirilmiştir), Moskova'daki evinin kredi ödemelerini yeni bitirmiş. Kısa bir süre içinde başka bir yere taşınamayacağını söylüyor.

"Donbas'taki operasyon başlayınca bir ATM'ye gidip Sberbank'ta dolar hesabımdaki tasarruflarımı çektim. Şimdi hakikaten de yastığımın altında saklıyorum" diyor.

"Tasarruflarımın geri kalanı hala bankalarda. Yarısı dolar, yarısı ruble. Durum kötüleşirse, hepsini çekeceğim. Korkuyorum çünkü hırsızlıkların artmasını bekliyorum. Ama durum bu."

Sosyal medyada paylaşılan fotoğraflarda da kredi kartlarını kullanamayacağından veya çekebilecekleri para miktarının kısıtlanmasından korkanların ATM'ler ve döviz büroları önünde uzun kuyruklar oluşturduğu görülüyor.

Ukrayna işgalinin başlamasından sonraki 1-2 saat içinde dolar ve euro'lar tükenmeye başladı.

Son derece kısıtlı miktarda dolar ve euro bulunuyor, çekilebilecek ruble miktarlarına da kısıtlama getirildi.

Reuters Pazar günü St Petersburg'da bir ATM önündeki kuyruk

Konut kredisini ödemek için

Moskova'daki kuyruklardan birinde bekleyen 45 yaşındaki Evgeni (adı değiştirilmiştir), konut kredisini ödemek için para çekmek istediğini söyledi.

"Tanıdığım herkes endişeli. Herkes stres içinde. Hayatın daha da zorlaşacağından kuşkum yok. Savaş korkunç" diyor.

"Bütün ülkeler çifte standart uyguluyor, şimdi de 'büyük ülkeler' birbirlerinin boyunun ölçüsünü almaya, kimin üstün olduğunu göstermeye çalışıyor ve herkes acı çekiyor."

35 yaşındaki Marat, "Bugün ilk defa para çekmeye karar verdim, ve sorun yaşamadım. Ne olur ne olmaz diye sadece ruble çektim" diyor.

"Tahmin yapmakta pek başarılı sayılmam, lakin hayatımızın zorlaşacağını düşünüyorum. Zaman gösterecek."

Getty Images Ruble çekmek daha kolay ancak değeri artık daha az

Bankalardan online talep durdu

Nakit sorunu Moskova'yla sınırlı değil. BBC Rusça'nın haberine göre, Perm, Kostroma, Belgorod ve diğer taşra kentlerinde de insanlar dolar ve euro satın almaya koşuyor.

Adını açıklamayan bir teknoloji uzmanı, ATM'lerde veya popüler bir özel banka olan Tinkoff'ta otomatik olarak dolar ya da euro talebinde bulunan ve bulduğu yerleri aboneleriyle paylaşan bir Telegram yazılımı bile geliştirdi.

Birçokları bankacılık uygulamalarıyla bankalarından nakit para ayırtmaya çalışıyor.

Pazar akşamı, Rusya Merkez Bankası'na uygulanacak yaptırımlar açıklandığında elektronik uygulamalar ile 140 rubleye kadar ulaşan fiyatlarla 1 dolar, 150 rubleye kadar olan fiyatlarla da 1 euro ayırtmak mümkündü.

Ancak Rusya'nın en büyük devlet destekli bankası Sberbank'ın müşterileri BBC'ye Pazartesi'ye gelindiğinde, uygulama ile nakit ısmarlayamadıklarını, banka şubesine gidip form imzalamaları gerektiğini söylediler.

EPA Sberbank'ta artık dolar satın almak için gidip form imzalamak gerekiyor

Bankalar likidite sıkıntısı olduğunu reddediyor. Analistler de ATM'lerdeki nakit sıkıntısının, herkesin tüm parasını çekmeye çalışmasını önleme girişimi olmasının daha muhtemel olduğu düşüncesinde.

Kremlin, Rusya'nın bu yaptırımları beklediğini ve hazırlıklı olduğunu söylüyor, ancak henüz iş yerlerine pandemide olduğu gibi ek yardım verilip verilmeyeceği konusunda açıklama yapmadı.

Moskova'da daha şimdiden zamlar ya da ticari kısıtlamalar yüzünden sıkıntısı çekileceği düşünülen malları almak için gıda marketlerinde bazı kuyruklar oluşmaya başladığı bildiriliyor.

Yaptırımlar etkisini gösterdikçe Rus şirketleri çalışma saatlerini azaltabilir ya da üretimi durdurabilir. Pek çok Rus, tasarruflarının değerinin düşmesinin yanı sıra işlerini kaybetmek riskiyle de karşı karşıya kalabilir.

Tüm bunlar Ruslara, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 2014'te Kırım'ı ilhak etmesi ardından olanları ve nakit para çekmek için saatlerce kuyrukta bekledikleri günleri hatırlatıyor.

O dönemde döviz büroları alelacele beş haneli rakamları sığdırabilecekleri yeni döviz kuru panoları satın almak zorunda kalmıştı.

O zamanlar bir dolar 30-35 rubleydi. Bugün için düşünülemeyecek bir miktar bu.

Moskova'daki BBC Rusça muhabiri Amalia Zatar'nin katkılarıyla hazırlanmıştır.