3 Mart 2016 tarihli verilerine göre mahpushanelerde 5 bin 631 hükümlü, bin 57 tutuklu olmak üzere toplam 6 bin 788 kadın bulunuyor. Avukat Ezgi Duman, cezaevindeki yüzlerce kadınla mektuplaştı. Dertlerini dinledi. Sayesinde 5 bakanlık bir çalıştay için harekete geçti. ''Duvarın arkasında’ yaşananları anlatma sırası ona geldi. Avukat Ezgi Duman, adli ve siyasi tutukluların taleplerinin farklı olduğuna dikkat çekiyor.
Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği ( CİSSST) Eylül ayında, Adalet Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı,Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İç İşeri Bakanlığı, Ceza Tevkif Evleri genel Müdürlüğü, yetkiliklerinin yan ısıra, İnsan Hakları Derneği, bağımsız akademisyenler kadın örgütlerinin katılacağı Türkiye ''de Kadın Mahpus Olmak’ temalı çalıştay düzenlenecek.
"KADIN MAHKUMLAR HAKLARINI BİLMİYOR"
Adli mahkûmların adalete ulaşmakta sıkıntı yaşadıklarını aktaran Proje Sorumlusu Av. Ezgi Duman, çok sayıda kadının haklarını bilmediklerini ifade etti.
Kadın mahkûmların, televizyon, radyo, telefon kartı, pul vb. ücretsiz olarak karşılanması isteniyor.
Kadın mahkumlar aile ve çevrelerine yakın yerlerde tutulmalı diyen Av. Ezgi Duman; sevk taleplerine olumlu cevap verilmeli ve sevk zorunlu ise yol masrafları en aza indirmenin yolları araştırılmalı.
Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği(CİSST), Cezaevlerinde bulunan 6 bin 788 tutuklu ve hükümlü kadınlara yönelik çalışma başlattı.Eylül ayında, Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Ceza Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü yetkilileri ve bağımsız akademisyenler, İnsan Hakları Derneği, kadın örgütlerinin katılacağı ''Türkiye’de Kadın Mahpus Olmak’ konulu çalıştay düzenlenecek.
Amaçlarının, kadın örgütlerinin, merkezi ve yerel iktidarların dikkatini mahpushanelerde ki kadınlara çekmek olduğunu söyleyen Proje Sorumlusu Av. Ezgi Duman, ''Duvarın arkasındaki kadınların seslerini duyurmaya çalışıyoruz’ dedi.
İki yıl önce mahpushanelerde bulunan kadınlarla mektuplaşmaya başladıklarını kaydeden Proje Sorumlusu Av. Ezgi Duman; şu ana kadar 200 kadınla yazıştıklarını açıkladı. Eylül ayına kadar bu sayıyı 500’e çıkarmak olduğuna vurgu yapan Av. Duman; kadınlar arasında adlı ve politik ayrım yapmadıklarını belirtti.
Kalıp Sorular Sormuyoruz
Kalıp sorular sormadığını aktaran Av. Duman;’ Bir kadın mahpusla kurduğum iletişimde onların nasıl sohbete ihtiyacı olduğuna yönelik çalışma yapıyorum. Biz kadınlarla sohbet tarzında mektuplaşıyoruz. Mektuplaşırken kadınlarla güven ilişkisi kurmaya çalışıyorum. Tabii ki mektup arkadaşı değiliz. Buna özen gösteriyorum. Burada adlı ve siyasi kadınları ayırmak zorundayım. Adillerle siyasilerin talep ve istekleri çok farklı’ ifadesini kullandı.
Mektuplar Dert Küpü
Mektuplar aracılığıyla sorunlarını dile getirdiklerini söyleyen Proje Sorumlusu Av. Ezgi Duman,’ Kadın mahpusların '' Türkiye’de kadının hapishane yüzünü irdeleyen çalışma yok. Kadın mahpus olmak pek ilgi görmemiş, görmüyor. Bu çalıştayın bir amcacı da mektuplardaki iddiaları kamuoyu ve ilgili kurumlarla paylaşmaktır. Kadın ve insan hakları örgütlerinin ilgisini hapishanelere çekmektir. Mektuplar dert küpü. Bu sorunları paylaşıp, asgari nasıl çözüm üretebiliriz. Ve kadının mahpusta geçen zamanını nasıl kolaylaştırırız düşüncesinden hareket ediyoruz’ diyor.
İçeri Giren Kadın Yalnızlaşıyor
Suç türleri ne olursa olsun, içeri giren kadınların yalnızlaştığını damgalandıklarını düşündüklerini söyleyen Av. Duman, mektuplarda ki izlenimlerini şöyle aktarıyor:’ Siyasi kadınları damgalanma ve yalnızlaşmanın dışına çıkartabiliriz. Adlı mahpus kadınlar genellikle ailelerinin namuslarını kirlettiklerini düşünüyorlar. Bundan kaynaklı aileleri tarafından dışlanıyorlar ve senelerce yakınları görüşe gelmiyor. Çocuklu olanlara çocukları gösterilmiyor. Bize '' çocuğumu göremiyorum bir şey yapabilir misiniz’ diye yazıyorlar. Maddi destek istiyorlar. Hepsinin travmatik hikayeleri var. Bizde onlara’ Bizim böyle çalışmamız yok’ şeklinde yazıyoruz. Başka ne gibi ihtiyaçlarınız var diye soruyoruz. Çoğu kadın şiddet öyküsü ile hapishanede bulunuyor. Bizim mektuplardan anladığımız kadarıyla Psiko sosyal desteğe ihtiyaçları var.
Mahpus kadınların mektuplarında öne çıkardıkları şikayet konusu: Psikoloğa gittiklerinde kendileriyle yeterince ve doğru dürüst konuşmadıkları yönünde. Aslında bin kişilik Bakırköy Mahpushanesinde beş psikolog ve bir sosyal psikolog var. Bu sayı yetersiz’’
Kadınlara Yönelik İnfaz Mevzuatı Oluşturulmalı
Türkiye’de hapishane sistemi ne yazık ki kadınlaraözgü düzenleme içermiyor. Bu mevzuat kadının ihtiyaçlarını, kadın olmaktan kaynaklı özgünlükleri göz önünde bulunduran bir ceza mevzuatı değil. Bundan dolayı kadınların en temel ihtiyaçlarından birisi de kendi ihtiyaçlarına özgü bir infaz sistemi oluşturması gerekiyor.
Hijyenik Ortam ve Kadın
Kadınların mektuplar da gündeme getirdiği sorunları37 başlık altında toplandığına işaret eden Proje sorumlusu Av. Ezgi Duman, mahpus kadınların sağlık sorunu yaşadığını ifade ederek şunları söylüyor’ Hijyen bakımından da kadın mahpusların özgün ihtiyaçları vardır. Her şeyden önce kadın petlerinin tek tip olması kantinde ücret karşılığında satılması ciddi sorun teşkil etmektedir. Yine kadın hijyen malzemesi olan petler sadece kantinlerde var, olan tek ürünün olması mecburiyeti var. Dışardan alınması da’ yasak’ Bazılarımız çocuk bezi veya pamuk satın alarak ihtiyacımızı karşılıyoruz. Sık sık kantinler aksayabiliyor. Bu durum mensdönemleri için sorun oluyor. Kadınlar petlerin ücretsiz olarak ihtiyaçlara göre belirlenmesini istiyor. Düzenli olarak SMEAR testi , meme kisti muayenesi yapılmalıdır. Hapishane revirlerinde jinekolog gerekli ekipmanlar bulundurulmalıdır.’
Çaliştayda Tartışılacak Sorunlar
-Kadınların erkekler için dizayn edilmiş hapishanelerde tutulması uygulamasına sonverilmelidir.
-Kadınların kaldığı yerlerde yeterli kadın personel görevlendirilmesi yapılmalıdır.
-Kadınların kaldığı hapishanelerde erkek personelin kadınların yaşam alanlarına, banyolar , koğuşlar, havalandırma alanlarına girişleri yasaklanmalıdır.
-Koğuş ve hücre içinde çiçek yetiştirme yasağı kaldırılmalı.
-Kadınların aktif olarak katıldığı etkinliklerin çeşitliliği artırılmalı.
-Çıplak aramaya son verilmeli, tarama elektronik aletlerle yapılmalı
-- SKT lar ile işbirliği yapılarak kadınlar tahliye sonrası sürece hazırlanmalı
- Çalışmak isteyen mahpuslara çalışma olanağı sağlanmalı, yeteneklerine göre meslek edinmelerine yardımcı olunmalı.
-Okuma yazma bilmeyenler tespit edilmeli, kendi istekleri doğrultusunda düzenli okuma yazma dersleri verilmeli.
- Muayene sırasında İstanbul Protokolüne uyulmalı. Somut delillerle ortaya konulmuş açık güvenlik tehlikesi söz konusu olmadığı sürece hasta kelepçesiz ve askerin dışarda olacağı şekilde muayene edilmeli.
Hapishane öncesi hikâyeleri dikkate alınmalı. İnfaz planlama sürecine dâhil edilmeli.
Eğitim Düzeyleri Düşük
1 Nisan 2016 tarihli verilere göre kadın mahpusların yüzde 17’si okuma yazma bilmiyor. Yüzde 30’u ilkokul mezunu, yüzde8 ''i okur yazar olup bir okul bitirmemiş. Ortaokul veya dengi meslek okulu mezunlarının oranı yüzde 14. Yüksek okul ve fakülte öğrenimi görenlerin oranı yüzde 4le sınırlı.