İstanbul Planlama Ajansı'nın (İPA) TÜİK verilerine dayalı yaptığı araştırmaya göre, 2022 yılında aylık ortalama hanehalkı tüketim harcaması 12,159 TL iken, 2023 yılında bu rakam 24,383 TL'ye yükseldi.
İPA'nın açıklamasına göre, TÜİK'in resmi enflasyon oranının yüzde 64,8 olarak belirlenmesine rağmen, hanehalkı harcamalarının yüzde 100,5 oranında artması dikkat çekici. Bu durum, Türkiye'deki ekonomik zorlukların ve harcama alışkanlıklarının nasıl etkilendiğini gözler önüne seriyor.
Harcama kalemlerindeki değişimlere bakıldığında, 2022 yılında hanelerin en yüksek harcama kaleminin yüzde 22,9 ile gıda ve alkolsüz içecekler olduğu, ancak 2023 yılında bu kalemin yüzde 23,9 ile konut ve kira harcamalarını geçtiği görülüyor. DİSK-AR'ın verilerine göre ise gıda enflasyonunun yüzde 71,1 olduğu, dar gelirli gruplarda ise bu oranın yüzde 111,7'ye kadar çıktığı belirtiliyor. Bu durum, hanelerin yiyecek harcamalarında tasarrufa gitmeye yönelik olduğunu düşündürüyor.
Gelir grupları arasındaki farklılıklar da önemli bir nokta olarak öne çıkıyor. Düşük gelir grubunda gıda ve alkolsüz içecek harcamalarının yüzde 36,6 olduğu, yüksek gelir grubunda ise bu oranın yüzde 14,5'e düştüğü görülüyor. Yüksek gelir grubunda ise ulaştırma harcamalarının yüzde 28,3, düşük gelir grubunda ise yüzde 8,8 olduğu kaydediliyor.
Tek kişilik hanelerde en yüksek harcama kaleminin yüzde 31,8 ile konut ve kira, yüzde 18,7 ile ulaştırma olduğu belirtilirken, 4 kişilik hanelerde ise yüzde 22,9'un ulaştırma, yüzde 21,9'un ise konut ve kira harcamalarına ayrıldığı görülüyor.
Emekli geliri olan hanelerde konut ve kira harcamalarının oranının 2022'de yüzde 28,6 iken, 2023'te yüzde 31,9'a yükseldiği, ulaştırma harcamalarının oranının ise yüzde 15,9'dan yüzde 14,4'e gerilediği ifade ediliyor.