TCMB analizi; Vatandaşın enflasyon beklentileri hizmet fiyatlarını yükseltiyor

TCMB'nin yayımladığı araştırma, hanehalkı enflasyon beklentilerinin yüksek olmasının, vatandaşın sunduğu hizmetlerde fiyat artışlarına yol açarak genel enflasyonu etkilediğini ortaya koydu. 2020-2024 döneminde, hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerin fiyatları, TÜFE'ye göre yüzde 21 daha fazla arttı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Merkez Bankası’nın "Merkezin Güncesi" adlı blogunda yayımladığı "Hanehalkı Enflasyon Beklentileri ve Hizmet Enflasyonu" başlıklı bir araştırma ile hanehalkı enflasyon beklentilerinin ve bu beklentilerin vatandaşın sunduğu hizmetlere yansımasının, enflasyonda artışa yol açtığını açıkladı. Araştırma, TCMB ekonomist ve uzmanları Barbaros Eriş ve Ahmet Duhan Yasa tarafından kaleme alındı ve hanehalkının enflasyon beklentileri ile gerçekleşen hizmet enflasyonu arasındaki arz yönlü ilişkiyi ele aldı.

Araştırmaya göre, hanehalkının enflasyon beklentilerindeki artış, hizmet fiyatlarının yükselmesine yol açarak genel enflasyonu etkiliyor. Özellikle gıda ve akaryakıt gibi temel ürünlerdeki fiyat artışları, enflasyon beklentilerini yukarıya çekiyor. Bu artışlar, talep yönlü etkilerle birlikte mal ve hizmet fiyatlarını da artırıyor. Bunun yanı sıra, hanehalkı enflasyon beklentisi, sunulan bazı hizmetlerde doğrudan fiyat belirleyici olabiliyor. Örneğin, ev içi hizmetler, kuaförlük ve fotoğrafçılık gibi hizmetlerde hanehalkı fiyatları belirleyebiliyor.

Araştırma sonuçlarına göre, 2020 Ocak-2024 Kasım döneminde, hanehalkı tarafından sunulan hizmetlerin fiyat endeksi, genel TÜFE'ye göre yüzde 21, hizmet-TÜFE endeksine göre ise yüzde 11 daha fazla artış göstermiştir. Bu fark, hanehalkının bozulan enflasyon beklentilerini sundukları hizmetlerde fiyat artışına yansıttığını gösteriyor.

Ekonometrik testler de, hanehalkı enflasyon beklentilerindeki her yüzde 10'luk bir artışın, bir sonraki ayda hizmet fiyatlarında 0,42 puanlık bir artışa yol açtığını ortaya koymuştur. Ücret artışlarının hariç tutulduğu dönemde ise, yüzde 10’luk bir enflasyon beklentisi bozulması, hizmet fiyatlarında 24 baz puanlık bir artışı işaret etmektedir. Bu ilişki, sadece hizmet ürünlerine yönelik değerlendirildiğinde ise aylık 19 baz puanlık bir enflasyon artışını göstermektedir.