Uluslararası Ceza Mahkemesi nedir?

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım ve saldırı suçlarını yargılamakla görevli bir uluslararası mahkemedir. Kuruluş belgesi olan Roma Statüsü'ne dayanmaktadır. Bu özelliğiyle, uluslararası adaletin sağlanmasında önemli bir rol üstlenmiştir. 

UCM'NİN KURULUŞU

UCM, 1 Temmuz 2002 tarihinde kurulmuş ve resmen 11 Mart 2003'te faaliyetlerine başlamıştır. Merkezi, Hollanda'nın Lahey kentinde bulunmakta olup, "Ev Sahipliği Anlaşması" kapsamında faaliyet göstermektedir. Mahkemenin üye sayısı ise 124 ülkeyi kapsamaktadır. 

Mahkeme yalnızca bireyleri yargılayabilir; devletler üzerinde yargılama yetkisi yoktur. Yargılamanın yapılabilmesi için ilgili kişinin, taraf bir ülkenin vatandaşı olması şarttır. 

UCM'DEKİ TEMEL AMAÇ NEDİR?

UCM'nin temel amacı, insancıl hukuk kapsamındaki ciddi suçlarla mücadele etmek ve bu suçların faillerini adalet önüne çıkarmaktır. Mahkemenin yargı yetkisi, soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve saldırı suçlarını kapsar. Ancak, bir kişi aynı suç nedeniyle iki kez yargılanamaz (non bis in idem ilkesi). Bu ilke, adil yargılamanın temel taşlarından biri olarak kabul edilmektedir. 

Roma Statüsü'ne göre, bu suçlar sadece bireysel mağdurları değil, aynı zamanda dünya barışı, güvenliği ve refahını tehdit eden eylemler olarak tanımlanmıştır. 

Roma Statüsü’nün 34. maddesinde UCM’nin organları şu şekilde belirtilmiştir: 

- Başkanlık: Mahkemenin genel yönetiminden sorumludur. 

- Yargı Bölümleri: Temyiz, Yargılama ve Ön-Yargılama olmak üzere üç ana bölüme ayrılmıştır. 

- Savcılık Bürosu: Soruşturma ve kovuşturmalardan sorumlu birimdir. 

- Yazı İşleri Bürosu: Mahkemenin idari ve lojistik işlerini yürütür. 

UCM, 20. yüzyılın sonlarında uluslararası insancıl hukukta önemli bir dönüm noktası olarak kurulmuş, 21. yüzyılda bu alanın gelişimine katkıda bulunmaya devam etmektedir.