Vefat eden İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi kimdi ve ölümünün peşinden Ortadoğu'da ne beklenmeli?

İRAN CUMHURBAŞKANI İBRAHİM REİSİ HELİKOPTER KAZASINDA ÖLDÜ

İran devlet medyası, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin bir helikopter kazasında hayatını kaybettiğini duyurdu. Reisi, aşırı muhafazakar politikalarıyla tanınıyordu ve 2021 yılında ılımlı cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin yerine seçilmişti. Helikopterde, Reisi ile birlikte Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahyan ve bazı üst düzey devlet yetkilileri de bulunuyordu.

REİSİ KİMDİR?

İbrahim Reisi, 1960 yılında Meşhed'de doğdu. Din eğitimi aldıktan sonra, İran dini hiyerarşisinde hüccetülislam unvanını kazandı. Kariyerine, 1979 İslam Devrimi'nin ardından Kerec başsavcısı olarak başladı. 1988'de Tahran'da savcı yardımcısı olarak görev yaparken, "ölüm komisyonları" olarak bilinen siyasi mahkumların yargılandığı duruşmalarda rol aldı. Bu dönemde, insan hakları örgütlerine göre en az 5 bin kişinin idam edilmesiyle suçlanıyor.

REİSİ'NİN İKTİDARI

Reisi, dini lider Ali Hamaney'in potansiyel halefleri arasında en önde gelen isimlerden biriydi. Başkanlığı sırasında, ABD ile nükleer müzakereler çıkmaza girdi. 2022'de Mahsa Amini'nin ahlak polisi nezaretinde ölümü büyük çaplı protestoları tetikledi. Reisi döneminde İran, uranyum zenginleştirme programını yoğunlaştırdı ve Ukrayna işgalinde Rusya'ya destek verdi. Ayrıca, İsrail'e karşı doğrudan füze ve İHA saldırıları düzenledi.

BÖLGESEL ETKİLER

Reisi'nin başkanlığı sırasında, İran Lübnan'da Hizbullah'ı ve Yemen'de Husileri silahlandırmaya devam etti. Bu ay başında, "İran, Filistin ulusunun haklı savunmasını destekliyor" demişti. Reisi'nin ölümü, İran'ın bölgedeki politikalarını nasıl etkileyeceği konusunda belirsizlik yaratıyor.

ANAYASAL SÜREÇ

Cumhurbaşkanı Reisi'nin ölümü sonrası, dini lider Ayetullah Ali Hamaney, "Endişelenmeyin, ülkenin işleyişinde bir boşluk oluşmayacak" dedi. İran anayasasının 131'inci maddesi gereği, cumhurbaşkanının ölümü halinde yerine birinci yardımcısı atanıyor. Bu kişi, meclis başkanı ve yargı organının başıyla birlikte yeni cumhurbaşkanını belirlemek üzere ülkeyi 50 gün içinde seçime götürecek.

BÖLGESEL İSTİKRAR

Reisi'nin ölümü, Ortadoğu'da istikrarı nasıl etkileyecek şu an için belirsiz. Ancak Batı başta olmak üzere birçok ülke, İran'daki gelişmeleri ve nasıl tepki verileceğini yakından takip ediyor.