Geyik muhabbeti

İsveçin  başı sarhoş geyiklerle yine dertte...

9.5 milyon nüfus. Az gelişmiş ülkelere silah ve savaş uçağı satışlarından  paralar geliyor, cukka sağlam. Gam yok, kasavet yok, politik çekşme yok. Başbakanları, bakanları, muhalefet parti liderleri günlerce, haftalarca tv ekranlarında görünmğyor, adamların suratını dahi anımsamıyorsunuz. İnsanlarını rahat ettirmeleri yetmemiş, dağın, kurdunu, kuşunu, börtü böceğini düşünmüşler. Mevsimi geldiğinde nasiplensinler diye parklara, ormanlık alanlara, göl kenarlarına milyarlarca meyve ağaçları dikmişler. Vişneler kızardığında kuşlar payını alır. Meyveler olgunlaştığında, armudun iyisini ayı yer; geyikler, fermantasyona uğrayıp mayalanmış çürük elmalarla kafayı bulur. Ancak, hayvanları düşünerek atılan bu adımlar, bazen beklenmedik olumsuz sonuçlara, özellikle son bahar aylarında tehlikeli, ölümcül trafik kazalarına yol açabiliyor.

Bir sabah oturup radyo haberlerine dikkat ettim. Yayını sık sık kesilerek  verilen ilk habere göre, bizim de yaşadığımız İsveçin güneyindeki Skåne bölgesinde, ahırdan boşanıp otobana fırlayan bir yarış atı trafiği tehdit ediyordu. Bu olay, bizi öğle saatlerine dek  meşgul etti. Helikopterler uçtu, polis, önemli yol kavşaklarını tuttu, megafonlardan yapılan duyurularla  araç sürücüleri otoyolda seyir halindeyken dikkatli olmaya çağrıldı.İşlek bir oto yolunda  araçlarla saatlerce yarışan at, sonunda  deneyimli at bakıcıları tarafından  bir köşeye sıkıştırıldı , bir kazaya meydan verilmeden başarılı bir şekilde yakalandı. 

Radyonun ikinci sıradaki haberi, tam bir geyik haberiydi. Adamlarda haber olacak başka bir olay yaşanmıyor, ne yapsınlar... Habere göre, açık doğada, yavrularını doğurduktan sonra  büyüten  geyik sürülerinin hareket mevsimi başlamıştı. Şimdi yavrularına İsveçin başka bölgelerindeki  tarihi ve turistik yerlerini tanıtmak için sürüler halinde göçe başlamışlardı. Dolaşırken, dalından düşen olgunlaşmış  erikleri, armutları, elmaları tadıyorlar. İşte, asıl tehlike de burada başlıyor. Geyik sürüleri, hareket halindeyken aniden yollara fırlıyor, ölümcül  trafik kazalarına neden oluyorlardı.

Geyiklerin, elma ağaçlarının dibindeki çürük elmaları yemeleri de başka bir tehlikeyi tetkliyor. Fermantasyona uğrayarak mayalanan bu çürük elmalar alkol özelliği taşıyor. Bunları yiyerek sarhoş olan geyikler kendilerini kontrol edemez bir  halde koşmaya, sağa sola  saldırmaya başlıyor, sürü halinde  otoyollara çıkarak can güvenliğini tehdit ediyorlar. Radyolar, yayınlarını sık sık keserek  sürücüleri yollarına çıkabilecek geyik sürüleri konusunda uyarıyorlar... 

***
,
Geçtiğimiz yıllarda, okuduğumda kahkahalarla güldüğüm gazete haberine göre, İsveçin Mölndal kentindeki Eklandas İlkokulunun bahçesine giren geyiklerle öğrenciler arasında başlayan kovalamacanın kavgaya dönüşmesi üzerine, geyikler polislik olmuştu. Ormanlık bir alanın yakınlarında yer alan ilkokulunun bahçesine giren birkaç geyik çürümüş ve alkol kıvamına gelmiş  elmaları yemeye başladılar. Geyiklerin sayısı akşama doğru daha da arttı. Öğrenciler, kendilerine ait elmaları yedikleri gerekçesiyle geyikleri okul idaresine şikayet etti. Ancak, geyikleri bahçeden uzaklaştırmak mümkün olmadı. Okul idaresi polisten yardım istemek zorunda kaldı. Işıldaklı araçlarıyla siren çalarak gelen polisler olay yerinde oprasyon başlattı. Geyikler, önce çembere alındı, daha da araç sirenleriyle yönlendirilerek bölgeden uzaklaştırıldılar...

***

Birkaç yıl önceki bir habere  göre de, Stockholm yakınlarındaki Ingaro bölgesinde bir villanın bahçesindeki mayalanmış elmaları yiyen 5 geyik, kısa sürede kafayı bulduktan sonra sonra villaya  girmeye çalışmış, geyiklerin, boynuzlarıyla kapıyı zorlamaları üzerine, korkuya kapılan villa sahibi polisi arayarak yardım istemişti. Polisle birlikte itfaiye de harekete geçmiş, araçlarının siren çalarak yaklaşmalarından ürken geyikler, ormanlık alana kaçarak izlerini kaybettirmişlerdi.

Bir haber de Göteborg yakınlarındaki Särö kasabasından…Sabahleyin oturduğu villanın mutfağında  kahvaltı hazırlarken duyduğu gürültüyle dışarıya çıkan Per Johansson, elma ağacında asılı duran bir geyikle göz göze geldi. Geyiğin dallardaki elmalara ulaşmak için ağaca çıktığı, daha sonra da inmeye çalışırken boynuzlarının dallara takılması sonucu ağaçta asılı kaldığı anlaşıldı.

 
İsveç Yabani Hayvan Kazaları Danışma Merkezinin verilerine göre, her yıl meydana gelen 46 bin 532 trafik kazasından 5 bin 963üne yaban geyikleri neden oluyor. Kazalarda, yılda yaklaşık 800 kişi yaralanıyor, en az 5 kişi ölüyor. Geçtiğimiz yıllarda, Erdal Yeşil ve Kenan Bahçeci adlı iki Türk de geyiklerin otomobillerine çarpması sonucu yaşamlarını yitirmişlerdi. Geyiklerin neden olduğu trafik kazalarında her yıl artış kaydediliyor.

Resmi verilere göre, İsveç ekonomisi, geyik kazalarının yol açtığı kayıp nedeniyle her yıl milyarlarca Kronzarara uğruyor. Bu zararın önemli bir bölümünü tren yollarında meydana gelen geyik kazaları oluşturuyor. İsveç Devlet Radyosuna konuşan tren kondüktörü Erik Johansson, "Elbette bir şeye çarpmak hoş bir şey değil. Çarptığınız şey bir geyik ya da domuz gibi ağırlığı olan güçlü bir hayvan ise  o zaman, araçlarımızdaki hasar da büyük oluyor." dedi.

Geyikler, genellikle ülkenin iklimi soğuk kuzey bölgelerinde yaşıyor. Ancak çok sert geçen kış aylarında geyikler, daha sıcak sayılabilecek güney bölgelerine göç  ediyorlar. Bu durum da trafik kazalarının başka bir nedenini oluşturuyor. 

İsveç Ulaştırma Bakanlığı, geyikler başta olmak üzere hayvanların yollarda neden oldukları trafik kazalarını azaltmak için çareler arıyor. 

Stockholmde, Benjamin Eliasson adlı bir araştırmacı, geyik kazalarını engellemek için bulduğu uyarıcı sensör ile Golden Elk Ödülünü aldı..

İsveçte, yol kazaların en aza indirmek amacıyla kurulan "Älgskadefondsföreningen  adlı dernek tarafından verilen ödül töreninden konuşan araştırmacı Eliasson, "Yol kenarlarında, geyikler başta olmak üzere çeşitli hayvanların yol açtığı kazalarda he yıl birçok insan ölüyor. Bu buluşumun yaşama geçirilmesiyle  bu tür kazalarda  büyük azalma görülecektir.  dedi..

Söz konusu sistemle, İsveçin belirli belgelerine sensörler konuşlandırılacak. Bu aygıtlar, yol kenarlarında veya geçit yerlerinde  hayvanları saptayarak trafik levhalarına ışıklı sinyal olarak bildiriyor. Uyarıyı gören sürücüler, yol kenarlarında  geyik veya başka hayvan bulundugunu anlayarak hız düşürerek, daha dikkatli araç kullanıyor. Böylece, olası kazaların önüne geçiliyor.

İsveç ve Norveçin kutup bölgelerinde yaşayan Samiler( Laponlar), geçimlerini evcilleştirdikleri ren geyiklerinden sağlıyorlar. İsveç ve Norveçte sayıları azalarak yüz binin altına düşen Samiler, yaşamlarını yetiştirdikleri 1 milyon dolayındaki ren geyiğinin etini, sütünü, dersini satarak sürdürüyorlar. Avlanmaları yasak olan geyikler, sadece yetiştiricileri tarafından kesilerek et olarak satılabiliyor.

[email protected]