Bireysel emeklilikte ikinci aşama başladı

Bu yılbaşı itibariyle 45 yaşın altında olan özel sektör çalışanları bakımından hayata kademeli olarak geçirilen zorunlu BES (Bireysel emeklilik sistemi) te ikinci aşama 1 Nisan itibariyle başladı. Buna göre1.000 kişi ve daha fazla sayıda çalışanı olan özel sektör işyerlerinde başlayan uygulama anılan tarihle birlikte kamu çalışanlarını da içine aldı. Böylece 2,5 milyon memur ile 1,5 milyon özel sektör çalışanı olmak üzere toplam 4 milyon kişi daha otomatik olarak sisteme girmiş oldu.

Kaçışlarla başlamıştı

Ocak 2017 itibariyle başlayan sisteme henüz daha işin başında 39 bin kişi dahil olurken, bunların 21 bini sistemden ayrıldı. Bu aslında her ne kadar cayma hakkı olsa da zorunlu olarak dayatılan sisteme çalışanların tepkisi anlamına geliyordu. Aslında BES le ilgili tepkilerin bir diğer odak noktası da fonun yatırım ve kar sistemine dayalı bir birikim fonu oluşu ve fonun kar garantisinin olmayışı idi. Gerçekten de Emeklilik gözetim merkezi verilerine göre BES şirketleri 2011 -2014 yılları arasında zarar ettiler. BES lerin Son 5 yıllık reel getirisine baktığımızda tablo gerçekten de pek iç açıcı görünmüyordu.

Kamu çalışanları da sisteme dahil oldu

Şimdi bu ikinci aşama ile birlikte 1 Nisan 2017 tarihi itibarıyla genel ve özel bütçeli kamu kurumlarında çalışan kişiler kapsama alındılar. Genel ve özel bütçeli kamu kurumları, Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık, Bakanlıklar, Hazine Müsteşarlığı, Mahkemeler gibi kurumlardan oluşuyor. Bu kurumlara ek olarak özel bütçeli kamu kurumlarında çalışan kişiler de kapsamda. Üniversiteler, Orman Genel Müdürlüğü, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü gibi kurumlarda çalışanlar için de 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren sözleşme başlatılması gerekiyor. Ayrıca, Radyo Televizyon Üst Kurulu, Kamu İhale Kurumu gibi düzenleyici ve denetleyici kurumlar ile Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumunda çalışanlar için de 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren sözleşme başlatılması gerekiyor.

Kesinti aylık istihkakın %3 ü tutarında

BES kesintileri aylık ücret ve o ay içinde ücrete ek olarak (prim, ikramiye fazla mesai vb.) elde edilen tüm brüt ödemeler üzerinden %3 tutarında hesaplanacak. Ancak tıpkı SGK primi mantığında olduğu gibi burada da tavan kavramı var. Yani elde ettiği ücret SGK tavanını aşan bir çalışan SGK tavan tutarı üzerinden BES primi ödeyecek. İsteyen çalışan ise tavanın üzerinde prim ödeyebilecek.

Yaş sınırı 45 altı

BES sistemine 45 yaş altı kamu ve özel sektör çalışanları zorunlu olarak dahil olacaklar. Yani 1 Nisan 1972 ve sonrasında doğan kamu ve özel sektör çalışanları için sözleşme başlatılacak. Bu arada 45 yaşın üzerinde olup ta sisteme zorunlu olarak girmesi gerekenler dışında kalan çalışanlarda kendi istekleri ile sisteme dahil olabilecekler.

Cayma hakkı 2 ay içinde kullanılabilir

Kamu veya özel sektör kuruluşu tarafından sözleşmesi başlatılan personel 2 ay içinde cayma hakkını kullanabilecek. Bu durumda sözleşmesi iptal edilen çalışana BES ten çıkma isteğini ilettikten sonra on iş günü içinde kesintilerin iade edilmesi gerekiyor. İadenin gecikmesi durumunda temerrüt faizi ile iade yapılacak.

Cayma hakkı nasıl bildirilecek

Çalışan BES iptali talebini işverene ya da şirkete posta, e-posta gibi araçlarla iletmesi gerekiyor. Bu bildirimlerin yazılı yapılması ve iletildiğinin teyit edilmesi ileride doğabilecek itilaflar bakımından (ispat külfeti) özellikle çalışanlar açısından önem arz etmektedir.