FORBES: En Zengin 100 Türk

En varsıl Türklerin servetlerinden yola çıkılarak bakıldığında 2016 iktisadî olarak nasıl bir yıldı acaba? 2015 FORBES 100e göre 31 dolar milyarderi varmış, 9 yeni isim çizelgeye girmiş ama toplam milyarder sayısı 2016da değişmemiş. Bu milyarderlerin toplam servetleri de 46,5 milyar dolardan 52,2 milyar dolara çıkmış, hem de dolar/TL kurunun geçen yılın son çeyreğindeki yükselişine karşın! Gerçi 2013te bu rakam 75,3 milyar dolar imiş ama ne yapacaksınız kapitalizm zor durumda. Buna da şükür, hamdolsun! Demek ki, neymiş: kriz var ama ekonomi – kimileri için – tıkırında. Yani? Düzen sürüyor, takır tukur sesler çıkarsa da! Peki düzen böyle mi sürecek? Timur Selçuk soruyor, Orhan Veliden bir şiirle:

Dolar milyarderlerinin toplam servetindeki yüzde 12,3lük artışın temel kaynağını da yurtdışındaki Türkler oluşturuyor. Onların servetleriyle ilgili katma değer ülkemize faydalı olmasa da onların bizden olmasıyla duyduğumuz gurur halkımıza yeter. Halkımız yeter gayri demedikçe yeter, yeter!       

FORBES 100ün toplam servet değeri 102,9 milyar dolar olmuş. Rakamın içinde bu varsılların şirketleri, gayrimenkulleri, taşıt araç ve gereçleri, sanat varlıkları var; ceplerindeki nakit dahil değil.

2016 yılı içinde FORBES 100de kişi temelindeki değişikliklere bakalım. Yılın kazananları çizelgesinde şunlar var: Servetini 2,9 milyar dolardan 3,7 milyar dolara yükselterek en çok artış sağlayan kişi Murat Ülker olmuş. Sonraki kişiler sırasıyla Suat Günsel, Mehmet Nazif Günal, Filiz Şahenk, Hüsnü Özyeğin, Şarık Tara, Sezai Bacaksız, Turgay Ciner, Nihat Özdemir, Erman Ilıcak, Erol Çarmıklı, Nurettin Çarmıklı. Yılın yitirenleri çizelgesinde başı serveti 2,4 milyar dolardan 2,1 milyar dolara düşen Ferit Şahenk çekiyor. Onu sırasıyla Mehmet Hattat, Ali Ağaoğlu, Erol Tabanca, Aydın Doğan, Fatih Tosyalı, Mustafa Küçük, Mehmet Ali Aydınlar, Mustafa Latif Topbaş, Mehmet Avni Kiğılı, Şevket Sabancı izlemiş.

Forbes 100e yeni girenlerin sayısındaki azalış yüzde 50! Bu yıl çizelgede ilk kez yer alan dokuz isim (ayraç içinde sıra numaralarıyla) şunlar: Osman Kibar (8), Melih Abdulhayaoğlu (50), Tomris Başkent (81), Ali Ahmet Kocabıyık (100), Ayşe Nükhet Özmen (100), Ayşe Verda Gülçelik (100), Cafer Mahiroğlu (100), Fatma Zeynep Hamedi (100), Fikret Öztürk (100). Aynı servete sahip oldukları için 100.sırada birkaç isim var! Yeni giren isimlerin toplam servete yaptıkları katkı yüzde 5,4 olmuş. Bunun da temel nedeni yurtdışındaki Türk varsıllar, örneğin 2 milyar dolar servetiyle Osman Kibar.

Giren-çıkan, kazanan-yitiren derken çizelgedeki en varsıl takımı ilk 11 olarak (kimileri aynı servete sahip olduğundan aynı sıra numarası alarak) şunlar olmuş:

FORBES 100 çizelgesine giren üyelerin toplam serveti itibariyle 1 milyar dolarlık ipi göğüsleyen 33 aile gözüküyor. Bunların toplam serveti 82,5 milyar dolar. Elbette bu çizelgede olmayan üyelerin servetleriyle ailelerin toplam servetleri daha da yüksektir. Bu milyarlık ailelere bakalım bir de. Onların çizelgesi de şöyle:

Koç (9,625 milyar dolarlık servet ile) / Sabancı / Ülker / Şahenk / Tara / Arkas / Şevket Sabancı / Eczacıbaşı / Zorlu / Cengiz / Küçük / Gülçelik / Konukoğlu / Çarmıklı / Yıldırım / Doğan / Çeçen / Kibar / Tosyalı / Topbaş / Çolakoğlu / Özmen / Ağaoğlu / Eren / Kazancı / Kiğılı / Dizdar / Kocabıyık / Barut / Aslan / Öztürk / Başaran / Kanatlı (1 milyar dolarlık servet ile).

Bütün üyeleri dolar milyarderi olan aileler ise, Şahenk, Tara ve Eczacıbaşı.

FORBES 100deki zenginlerin nüfusbilimsel haritasına bakıldıkta gözükenler ise şunlar:

Kadınlar açısından bakılırsa, toplam kadın sayısı 24, toplam servetteki payları yüzde 19,3, ortalama servetleri 826 milyon dolar, milyarder kadın sayısı 5.

Yaşlılık açısından bakılırsa, 80 yaş üstü varsıl sayısı 16, en yaşlı zengin 89 yaşındaki Erol Üçer, yaş ortalaması 62, 40 yaş ve altı varsıl sayısı 20, en genç varsıl 32 yaşındaki İpek Kıraç, kendi servetini yaratan kişi sayısı 67, dolar milyarderlerinin ortalama serveti 1,7 milyar dolar. Zirvedeki ilk 10 isim servetin yüzde 23,3ünü paylaşmış. İlk ve son 10 ismin toplam servetleri arasındaki fark 5,4den 6 kata çıkmış, çizelgenin ilk yarısı ile ikinci yarısı arasındaki fark da 2,4den 2,5 kata çıkmış.

Varsılların iller temelinde coğrafi dağılımına baktığımızda kişi sayısı manzarası (ayraç içinde milyar dolar olarak toplam servetleriyle) şöyle:  

Diğer kentler ise (ayraç içinde milyar dolar toplam servetleriyle) şöyle:
Elazığ (1,1), Mersin (0,95), Samsun (0,95), Gümüşhane (0,8), Ardahan (0,65), Nevşehir (0,75), Ağrı (0,5), Gaziantep (0,4), Kastamonu (0,4)
Biraz pararazzi: finansal astroloji

Yazımızın sonuna doğru biraz paparazzi ya da başka bir deyişle pararazzi yapalım dedik. FORBES en varsıl 100 kişinin burçlarını da çizelge yapmış. Şöyle:

İlk sırada Balık burcunda doğanlar var 15 kişiyle ve toplam 13,9 milyar dolar ile. En varsıl Murat Ülkerin Koç burcu olduğu bilgisini de vermiş olalım. Balık burcu ardından gelen burçlar (ayraç içinde verilen varsıl sayısı ile) sırası şöyle:

Oğlak (11), Koç (10), İkizler (9), Başak (8), Aslan (7), Kova (7), Yengeç (6), Akrep (6), Terazi (6), Boğa (5), Yay (4).

Servet yaratan sektörler

FORBES en varsıl 100 kişi çizelgesine giren burjuvazi ve nurjuvazi kesiminin hangi sektörlerde yatırım yaptığına bakalım bir de. Kaç kişi hangi sektörlerde yatırım yapıyor sorusunun yanıtı (ayraç içinde verilen kişi sayısı ile) şöyle:

Enerji (80), Gayrimenkul (79), Turizm (56), Finans (43), Parekende (40), İnşaat (36), Denizcilik (30), Gıda (26), Madencilik (23), Liman (21), Makine-Otomotiv (20), Teknoloji (18), Demir Çelik (14), Çimento (14), Akaryakıt (11), İlaç-Sağlık (11), Tekstil (11), Medya (10), Dayanıklı Tüketim-Elektronik (10), Savunma (10), Kimya (9), Petrokimya (7), Kağıt Ambalaj (7), Tarım/Hayvancılık (4), Gübre (3), Telekom (3), Yapı-Seramik (2), Ağaç Orman (2), Eğitim (2), Endüstriyel Gaz (1)

Genel manzara Türkiyenin sermaye birikim modelindeki geleneksel sektörler eşdeyişle enerji, inşaat, gayrimenkul, turizm hala ön planda gözüküyor. Teknoloji sektöründe yatırım yapan kişilerin sayısı rüştünü yeni doldurmuş gibi 18 şirketle.

Sonsöz:

Gönül bu zenginliğin kaynağı olan eşitsizliğin ortadan kalkmasını istiyor aslında. Hani artı-değerin sömürülmeyeceği ve yarin yanağından gayri herşeyin ortaklaşa olacağı bir paylaşım  düzeni! İmkansızı istiyoruz, çünkü gerçekçiyiz (68 deviniminin savsözünü anımsadınız mı?)

Beri yandan çizelgeye giren, çok özgün artrit ilacı gibi çok değişik ilaçlar üreten Osman Kibar, radyo frekanslı çipler üreten Yalçın Ayaslı, internet güvenliği hizmetleri (SSL) alanında bir fenomen eşdeyişle dünya lideri olan Comodo şirketinin sahibi Melih Abdulhayaoğlu gibi isimlerin çoğalmasını istiyor insanın gönlü ama, al-satçı, getir-satçı ya da yap-satçı zihniyet ile olmuyor bu kuşkusuz! Değişmesi gerek bizim burjuvazimizin ve nurjuvazimizin! Onlara Osman Kibarın yaptığı gibi matematik problemleriyle uğraşmasını mı salık versek, yoksa felsefeye giriş okumalarını ve Heraclitusun herşey akar – Pantha Rhei deyimini kavramalarını mı önersek.

Belki bu ikincisini müzikle yapabiliriz:

Jettanın albumü olmayan single parçası Id Love To Change the Worldün sözleriyle ve müziğiyle yapalım bunu:

Parçanın sözlerinden seçmeler : ……….. zenginleri vergilendir, yoksulları besle hiç zengin kalmayıncaya dek, dünyayı değiştirmeyi arzulardım…. Arılar bal yapar, kimin paraya ihtiyacı var tekellerin….dünya kirlenmiş çözüm yok….

Meraklısı için sözlerin tamamı aşağıda. İyi okumalar ve dinlemeler.

Everywhere is freaks and hairies / Dykes and fairies, tell me where is sanity / Tax the rich, feed the poor / Till there are no rich no more? / Id love to change the world / But I dont know what to do
So Ill leave it up to you. / Population keeps on breeding / Nation bleeding, still more feeding economy
Life is funny, skies are sunny / Bees make honey, who needs money, Monopoly. / Id love to change the world / But I dont know what to do / So Ill leave it up to you. / World pollution, theres no solution
Institution, electrocution / Just black and white, rich or poor / Them and us, stop the war. / Id love to change the world / But I dont know what to do / So Ill leave it up to you.

">