Yunanistan'da sahilleri geri almak isteyen 'plaj havlusu isyanı' hakkında ne biliniyor?

Yunanistan'ın Kiklad bölgesinde popüler bir tatil adası olan Paros'ta 3 Eylül Pazar günü, gün batımı sıralarında Parikia plajında ??ortalama 50 kişilik bir kalabalık toplanmıştı.

Arkalarında gökyüzü turuncuydu. Bir yanlarında bölgeye özgü bir Kiklad yel değirmeni vardı, diğer yanda ise sahil süresince uzanan plaj barına ait şezlonglar.

Bu akşam öncekilerden biraz farklıydı. Kalabalığın arasında üç kişi, "Plajları geri alın" yazan dev bir pankart tutuyordu.

Yanlarında hoparlörlü bir adam, anayasanın plajların ve diğer doğal alanların ülke vatandaşlarına ait olduğunu belirten kısımlarını yüksek sesle okuyordu.

Protesto, medyanın "plaj havlusu isyanı" diye nitelediği kampanyanın bir parçasıydı.

Yunanistan'da insanlar bir süredir fahiş fiyatlı şezlong ve şemsiye sunan işletmeler tarafınca ele geçirilen plajlara ücretsiz erişim arayışında.

Paros'ta başlayan hareket, Yunanistan'ın tümüne ve Türkiye'ye de yayıldı.

Protestocular, kumsallarda havlularını ücretsiz bırakabilecekleri alanlar talep ediyor.

BBC, protestoların neden önemli olduğunu ve hareketin hem turistler hem de bölge sakinleri için ne anlama geldiğini anlamaya çalıştı.

Protestolar nasıl başladı?

Paros'taki protestolar Mayıs 2023'te, adadaki çevre sorunları hakkında konuşmak için düzenli olarak bir araya gelen bir grupla başladı.

Grup, insanların şezlong için para ödemeye zorlanmadan serbestçe yüzebilecekleri ve güneşlenebilecekleri noktaların giderek azaldığını tartışıyordu.

Sahillerde şezlong ve şemsiye kiralayan işletmeler, plajın belirli kısımlarını kullanabilmek için Yunanistan Maliye Bakanlığı'na lisans başvurusunda bulunuyor.

İşletmelerin kullandığı alanın ise düzenli kontrollerle denetlenmesi gerekiyor.

Ancak protestocular bu kontrollerin nadiren yapıldığını, hatta bazen hiç yapılmadığını iddia ediyor.

Paros'ta yaşayanlar, Paros Plajlarını Kurtarın isminde bir Facebook sayfası oluşturdu ve bu özel işletmelere karşı baskı yapılması çağrısında bulunarak protestolar düzenlemeye başladı.

Grup ayrıca, yasa dışı uygulamaları belgelemek için insansız hava aracı görüntüleri kullandı ve şezlong konumlarını hükümetin belirlediği alanlarla karşılaştırdı.

Paroslu Nicolas Stephanou, "Bu durumu tamamen değiştirdi, çünkü yasa dışı uygulamaların düzeyi çok açık bir şekilde görülebiliyordu" diyor.

Stephanou, bazı işletmelerin kendilerine tanınan alanın 10 katı kadar yer kapladığı noktalar tespit ettiklerini söylüyor.

Protestolar nerelere yayıldı?

Hareket hızla ivme kazandı. 3 Eylül'deki gösteri Yunanistan çapında yeni bir kampanyanın başlangıcı oldu ve aynı gün ülkenin farklı bölgelerinde çok sayıda plaj havlusu protestosu gerçekleşti.

Komşu ada Naxos ve güneydeki Girit adasında da gösteriler gerçekleşti.

Yakın zamanda Rodos ve Aegina adalarının yanı sıra Atina'nın da bulunduğu Attika bölgesi de protestolara katıldı.

Naxos bölgesindeki protestoların öncülerinden Eleni Andrianopoulou, bölgede yaşayanların senelerdir plajlardaki yapılaşmadan rahatsızlık duyduğunu ama nasıl harekete geçeceklerini bilemediklerini söylüyor.

Andrianopoulou, Paros'taki hareketten ilham aldıklarını belirtiyor.

Türkiye'de de yaygınlaşan hareket, Datça, Çeşme ve Ayvalık ilçesindeki Sarımsaklı kumsalında da görüldü.

Protestolar neden önemli?

Yunanistan'da birçok kişi, ülkede yaşanan borç krizinden bu yana hala sorun çekiyor ve plaja her gittiklerinde şezlong ücreti ödeyemiyor.

Güneş ve deniz, Yunanistan kültürünün önemli bir parçası.

Yunan bayrağındaki mavi, Ege Denizi'ni temsil ediyor.

Protestocular, plaj problemininin daha büyük bir mücadelenin parçası olduğunu söylüyor.

Yunanistan, Avrupa'nın en popüler tatil destinasyonlarından biri.

Protestocular, aşırı turizm ve beraberinde gelen sosyal ve çevresel sorunların ele alınması gerektiğine dikkat çekiyor.

Bu sorunların arkasında ne var?

Turizm Yunanistan'ın en büyük endüstrisi. 2021 senesinde ülke, toplam nüfusunun bir buçuk katı, yani 15 milyon ziyaretçiyi ağırladı.

Ancak pek çok kişi ülkedeki turizm patlamasının doğru yönetilmediğini düşünüyor.

Yerel belediyeler ziyaretçi akışını kontrol etme gücüne sahip değil. Ülkedeki kurumların zayıf olması ise her türlü işletmenin kuralların dışına çıkmasını kolaylaştırıyor.

Ayrıca son yıllarda birbirini izleyen hükümetler, önce 2008 mali krizi ve peşinden Covid-19 pandemisinden sonra ülke ekonomisinin toparlanmasına yardımcı olmak için turizm endüstrisini kullandı.

Batı Attika Üniversitesi'nden Efthymia Sarantakou, pek çok kurumun kontrol uygulama mevzusunda başarısız olduğunu ve bu durumun bazı işletmelere "mafya benzeri" davranışlara yönelme mevzusunda serbestlik tanıdığını söylüyor.

Sarantakou, "Plajın boş kalan kısımlarında oturmaya çalışan insanların işletme çalışanları tarafınca korkutuldukları iddiaları var" diyor.

Naxos Belediye Başkanı Dimitris Lainos, adadaki birçok işletmenin yasalara uygun şekilde çalıştığını ama Maliye Bakanlığı'nın gerekli denetimleri yapacak kadroya sahip olmadığını söylüyor.

Plaj havlusu isyanı işe yarıyor mu?

Ülkede yaygınlaşan protestolar işe yarıyor gibi duruyor.

Medyanın ilgisi yardımıyla yetkililer, Paros'ta herhangi bir ruhsat verilmemesine rağmen şezlonglarla kaplı, koruma altındaki bir kumsalda incelemeler gerçekleştirdi.

Plajdaki şezlonglar kaldırıldı.

Ancak her plajda durum aynı değil.

Naxos'ta protestolara yanıt olarak yeni kontroller gerçekleştirildi, ama bölgede yaşayanlara göre birçok işletme sahibi öncesinden uyarıldı ve müfettişler gelmeden önce yasa dışı şezlonglar kaldırıldı.

Bundan sonrası için ne bekleniyor?

Yoğun yaz sezonu bitmiş olabilir ama protestocular, Eylül ayında gerçekleştirdikleri eylemlerin hareketin başlangıcı olduğunu söylüyor.

Naxos'ta Andrianopoulou, denetimin yanı sıra aynı zamanda lisansların kimse ve nasıl verildiği mevzusunda şeffaflık istediklerini belirtiyor.

Paros'tan Stephanou ise Yunanistan'da daha sürdürülebilir bir turizm modeli için bütünleşik bir strateji sunmak istediklerini söylüyor.

Protestolar başarılı olursa Yunanistan sahillerini ücretsiz kullanma imkanları artacak.

Stephanou, Kiklad adalarını lüks bir destinasyon olarak pazarlamaktan uzaklaşıldığını da görmek istiyor.

Stephanou, "Burada muhteşem bir tarih, arkeolojik alanlar, yürüyüş yerleri, güzel şaraplar ve yemekler var. Bu, şezlongda oturup kokteyl içmek isteyen bir ziyaretçiden ziyade daha sorumlu bir ziyaretçinin ilgisini çekebilir" diyor.