ABC Kritik | İbrahim Utku Nar | Kadrolu işçiler, asgari ücret artışından muaf tutulacak

Kamuda kanayan bir yara haline gelen taşeronluk sistemini ortadan kaldırmak adına 4 Aralık 2017’de çıkarılan KHK ile birlikte yaklaşık 850 bin kişi sözde kadroya geçirildi. Merkezi yönetim kapsamındaki genel bütçeli idareler, üniversiteler, hastaneler ve üst kurullarda çalışan 450 bin kişi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/D maddesi kapsamına alınırken, belediye ve il özel idarelerde çalışan taşeron işçiler kapsam dışında bırakıldı. Bu işçiler, belediye ve il özel idarelerin kurduğu şirketlere geçirildi. Güvenlik soruşturmasından geçemeyen binlerce insan, bu düzenlemeden dolayı mağdur oldu. 

Neo-liberal ekonomi politikalarının bir sonucu olarak, esnek ve güvencesiz istihdam modeli, özel sektör ve kamuda yaygın hale gelirken, 2005’te belediye ve bağlı kuruluşları ile mahalli idare birlikleri norm kadro yönetmeliğinde yapılan değişiklikle, yerel yönetimlerdeki iş güvencesi bütünüyle ortadan kaldırıldı. Bu düzenleme ile birlikte, belediyeler taşeron cennetine dönüştürüldü. 

Sendikaların, siyasi partilerin ve demokratik kitle örgütlerinin yıllar süren mücadelesi sonrası, 2015 yılında dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu tarafından da taşeron işçilerin kadroya alınacağına dair bir söz verildi. 2 yıl boyunca bu söz ile ilgili herhangi bir adım atılmadı.

2017 yılında Cumhurbaşkanı Erdoğan; belediye ve il özel idaresindekiler hariç taşeron işçilerin çalıştıkları kurumlarda, belediye ve il özel idaresindeki taşeron işçilerin ise çalıştıkları yerlerdeki belediye iktisadi teşekküllerinde istihdam edileceğini açıkladı. 4 Aralık 2017’de çıkarılan KHK ile birlikte, kadroya geçişler başladı. 

Ancak, güvenlik soruşturmasından geçemeyen ve emekli olup çalışmaya devam eden işçiler ile emekliliğe hak kazanmış olup henüz emekliye ayrılmayan ve çalışmaya devam eden işçiler kapsam dışında bırakıldı.  Yukarıda da belirttiğimiz üzere, yerel yönetimlerde (belediyeler, il özel idareleri ve bağlı kuruluşlar) çalışanlar ise kamu işçisi olarak kadroya alınmadı. Güvenlik soruşturmasından geçen ve KHK ile belirlenen koşulları yerine getiren işçiler belediye iktisadi teşekkülüne (şirketine) geçirildi. 

Belediye şirketlerine geçirilen işçiler, 52 günlük ilave tediye ücreti (ikramiye) gibi kamu işçisine tanınan birçok haktan muaf tutuldu. O dönemki adıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayınlanan belediye şirketlerine geçirilen işçilere uygulanacak toplu iş sözleşmesi hükümleri gereğince, sendikaların 30 Haziran 2020 yılına kadar toplu sözleşme yapma yetkisi ellerinden alındı. Bakanlık tarafından açıklanan hüküm gereğince bahsedilen tarihe kadar, kamuda kadroya geçirilen işçilere ve belediye şirket işçilerine Yüksek Hakem Kurulu tarafından belirlenen yüzde 4+4’lük zam artış oranı uygulanacak.

Asgari ücrete yapılacak artışın konuşulmaya başlandığı şu günlerde, kamuda kadroya geçirilen ve belediye şirketlerine geçirilen işçilerin, maaş zammının nasıl olacağı, asgari ücrete yapılan zammın, maaşlara yansıyıp yansımayacağı, ücretleri alt işveren (taşeron) döneminde asgari ücretin % fazlası olarak belirlenen işçiler için bu uygulamanın sürüp sürmeyeceği bir merak konusuydu. 

Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının bir belediyeye verdiği görüş yazısında, kadroya geçen işçilerin asgari ücretle bağının koptuğu belirtilerek, mevcut ücretlerine yılbaşında sadece yüzde 4 zam uygulanacağı bildirildi. Görüş yazısında “Bu çerçevede, ilgili hükümler göz önünde bulundurulduğunda, Yüksek Hakem Kurulunca kararlaştırılan hükümlerde sürekli işçilerin 01/01/2018 tarihindeki ücretlerinin esas olduğu, asgari ücretle olan bağlarının koptuğu ve ücret ile diğer mali ve sosyal haklarının 30/06/2020 tarihine kadar bu hükümler çerçevesinde belirleneceği düşünülmektedir.” denildi. 

Eski sistemde taşeron işçilerin maaşı, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesinde, örneğin “asgari ücret + yüzde 30” olarak belirleniyordu. Bu ibareye göre, işçilerin maaşı asgari ücrete yapılan zam oranına göre artıyor, işçiler asgari ücretin üstüne belirlenen yüzdelik fark doğrultusunda ücret alıyorlardı. Bakanlığın görüş yazısına göre, kamuda kadroya geçirilen, belediye şirketlerinde istihdam edilen işçilerin maaşının, asgari ücrette yaşanacak artıştan muaf tutulması ve çıplak ücretlerine sadece yüzde 4’lük bir zam yapılması öngörülüyor. 

Enflasyonun yüzde 25’leri bulduğu, alım gücünün her geçen gün düştüğü, asgari ücretin doların artması Türk lirasının değer kaybetmesi sonucu yılbaşından bu yana sürekli eridiği bir süreçte, kamu ve belediye şirketlerinde çalışan işçilerin, sadece yüzde 4’lük bir artışa mahkûm edilmek istenmesi, AKP iktidarının emekçiye bakışını özetler niteliktedir. Sürekli yerli ve milli olmaktan dem vuran, Batı’ya karşı göstermelik çıkışlarla kafa tutan iktidarın, söz konusu emekçiler olunca, kapitalizmin kurallarını harfiyen işlettiğini, krizin yükünü işçilerin sırtına yüklemeye çalıştığını görmekteyiz.