BirGün yazarı Nurcan Gökdemir: DEM, kayyumun hesabını sordu

31 Mart yerel seçimlerinin kilit partilerinden olan Demokrasi ve Eşitlik Partisi (DEM Parti) Doğu ve Güneydoğu illerinde 2019 yılında elinden kayyum yoluyla alınan belediye başkanlıklarını kazandı. Parti ayrıca Ağrı ve Muş’u AKP’nin elinden geri aldı. Bölgede oy oranını korudu ancak Batı illerinde oylarında büyük gerileme görüldü. DEM seçmeninin "AKP karşıtlığı" temelinde oy kullandığı görüşü genel kabul görüyor şimdi merak edilen AKP’nin kayyum silahını yine kullanıp kullanmayacağı…

Yerel seçimlerden bir gün sonra görüşlerine başvurduğumuz DEM Parti Demokratik Yerel Yönetimler Kurulundan Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Rüştü Tiryaki, sonuçlardan memnuniyetini dile getiriyor. Resmi olmayan sonuçlara göre 3’ü büyükşehir 10 il, 58 ilçe ve 7 beldede yerel iktidara sahip olan DEM Parti’nin seçmen kaydırma nedeniyle en az 10 ili kaybettiklerini dikkati çeken Tiryaki, tespit ettikleri 54 bin seçmen olduğunu ve bu nedenlerle sonuçlara itiraz edeceklerini söylüyor. 2019 sonrası kayyum yoluyla belediyelerinin çalındığını söyleyen Tiryaki, "Seçimden önce 54 bin seçmeni belgeledik, itiraz başvuruları yaptık ama reddedildi. Şimdi de en az 10 belediyemizi seçmen taşıyarak çaldılar" diyor.

Resmi olmayan sonuçlara göre, DEM Parti’nin bir önceki seçime göre oyları yüzde 3 dolayında geriledi, 2,7 milyon oy alarak dördüncü parti oldu. Emek ve Özgürlük İttifakı içinde Yeşil Sol Parti ismiyle yer alarak katıldığı seçimde yüzde 9 olan oyları yüzde 5,7’ye düştü.

Bu gerileme, daha çok ülkenin batı illerindeki kayıplardan kaynaklandı. Bu illerde DEM seçmeninin "stratejik" bir tutum alarak AKP’ye kaybettirme motivasyonuyla hareket ettiğini rakamlar gösterdi. Örneğin İstanbul’da 2023 genel seçimlerinde yüzde 8,1 olan oy oranı yerel seçimlerde yüzde 2’ye kadar geriledi. DEM Parti bu kentte Meral Danış Beştaş’la Büyükşehir için yarışırken ilçelerden 22’sinde aday göstermedi, 17 ilçede DEM Partili adaylar başkanlık için yarıştı. DEM Parti İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı Beştaş da sonucu "İstanbul’da çıkan sonuç, DEM seçmeninin AKP’yi cezalandırmasıdır" sözleriyle değerlendirdi.

Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı için aday gösterilen Gültan Kışanak’ın oyu da yüzde 0,8’de kaldı.

Doğu ve Güneydoğu illerinde ise oylarda bir önceki seçimlere göre büyük bir değişiklik görülmedi. DEM Parti seçmeni bu kentlerde tercihini değiştirmeden oy kullandı.

75 BELEDİYEYİ KAZANDI

2024 yerel seçimleri sonunda DEM Parti 3’ü büyükşehir 10 ilde birinci parti oldu. Diyarbakır, Van ve Mardin büyükşehirlerinin yanısıra Ağrı, Hakkari, Muş, Siirt, Dersim, Batman ve Iğdır’da DEM Partili başkanlar ipi göğüsledi. 2019’de Sırrı Sakık’ın aday gösterildiği Muş’ta seçim kaybedilmişti. Ağrı’da da AKP’nin adayı Savcı Sayan seçimi almıştı.

198 oyla kaybedilen Bitlis’in sonuçlarına itiraz edilecek. Bu belediyelerin yanısıra 58 ilçe ve 7 beldenin de belediyelerini kazanarak toplamda 75 belediyeyi kazandı.

Merkezin kazanıldığı Dersim, Batman ve Iğdır’ın hiçbir ilçe belediyesinde DEM Partili adaylar başarı kazanamadı ancak Van’ın tüm ilçeleri, Diyarbakır’ın 3 ilçesi dışında tüm ilçeleri, Urfa’nın ise 7 ilçesini DEM Partili adaylar kazanarak başkanlık koltuğuna oturdu.

GELENEK BOZULMADI

İlçelerde çoğunlukla yüzde 70’in üzerinde oya ulaşan DEM Parti’nin en yüksek oy oranına ulaştığı ilçe yüzde 86 oy oranı ile yine Diyarbakır’ın Lice ilçesi oldu.

KARS KAYBEDİLDİ

Önceki seçimde kazanılan Kars bu seçimde el değiştirdi. DEM Parti’nin 3 bin 842 kaçak seçmen tespit ettiği Kars’ta belediyeyi MHP’li aday kazandı. DEM Parti adayı Kenan Karahancı oyları yüzde 29’da kalırken seçime bağımsız giren eski HDP’li başkan Ayhan Bilgen 548 oy alabildi.

Türkiye Komünist Partili Başkan Mehmet Fatih Maçoğlu’nun Kadıköy’e kaydırıldığı Dersim’de DEM Parti adayı yüzde 40’a yakın oyla başkan seçildi.

HÜDAPAR’IN KARŞISINDA KADIN BAŞKAN

HÜDAPAR’ın güçla olarak kabul edildiği Batman’da DEM Parti’nin kadın adayı Gülüstan Sönük, yüzde 64 oyla başkanlık koltuğuna oturdu. Gülüstan Sönük, HÜDAPAR’ın adayına yüzde 50 dolayında fark atarak seçilmeyi başardı. Sönük ayrıca, tüm iller arasında en yüksek oy oranına sahip oldu.

Cumhur’da rekabet: AK Parti ve MHP arasında yarış

KAÇAK SEÇMEN İTİRAZI

DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, sosyal medya hesabından bir açıklama yaparak kaçak seçmenlerle kazanıldığı düşünülen belediyelerdeki sonuçlara itiraz edeceklerini duyurdu.

"Büyük emek ve mücadele ile kazandığınız belediyeleri kaçak seçmenle gasp etmek istiyorlar" diyen Bakırhan, Şırnak’ta 6 bin 541, Kars’ta 3 bin 842 kaçak seçmen tespit ettiklerini, Bitlis’te de kaydırılan seçmenlerle DEM Parti’nin kaybetmesinin sağlandığını ifade etti. Bakırhan, "Demokratik kamuoyu ve muhalefeti kaçak seçmenle gasp edilmek istenen halk iradesine sahip çıkmaya çağırıyoruz. Açık şekilde ifade edelim; başta Şırnak, Bitlis ve Kars olmak üzere onlarca kentte kaçak seçmenle kazandığını düşünen yönetimler meşru değildir. Herkesi halk iradesine saygı göstermeye davet ediyoruz" dedi.

∗∗∗

KAYYUM BEKLENTİSİ ZAYIF

2019 seçimlerinde kazandıkları belediyeler kayyum atanarak elinden alınan, başkanların büyük çoğunluğu cezaevine konulan HDP’den sonra kurulan DEM Parti’nin bu dönemde yine kayyum tehdidiyle karşılaşıp karşılaşmayacağı merak ediliyor. Genel beklentinin AKP’nin oylarının azalması ve ikinci parti durumuna düşmesinde gerilim ve ayrıştırıcı politikalarının etkili olduğu görüşünden hareketle bu seçim sonrası kayyum silahını kullanmayacağı beklentisi ifade ediliyor. Kayyum atamak yerine AKP’nin Kürt seçmenin desteğini sağlamak amacıyla "Çözüm sürecini canlandırma" söylemiyle girişimlerde bulunabileceği de değerlendiriliyor.