Koronavirüse karşı ilaç ve aşı araştırmalarını hızlandıran yazılım: Folding@home

Covid-19 aşıları, geliştirilmeye başlandıktan sonra bir yıl bile dolmadan deneyleri tamamlanıp kullanıma sunuldu. Bu, daha önce görülmemiş bir hız, bir rekordu.

Bu hız pek çok insanı şaşkına çevirirken, bazı insanlar da komplo teorileri ortaya attılar. Bu teorileri geliştiren veya inanan insanlara göre, ya ortada gerçek bir salgın yok ve aşılar yalandı, ya da virüs laboratuvar ortamında yaratılmış ve aşısı da onunla birlikte üretilmiş, insanlığa karşı bir komplo kurulmuştu.

Aslında bu komplo teorilerinin bilimsel bir dayanağı yok. Aşıların bu kadar hızlı üretilmesini sağlayan şey, basitçe bilim ve teknolojideki gelişmelerdi.

Virüsün genetik yapısını hızlıca çözebilen teknolojiler, dünyanın dört bir yanındaki bilim insanlarının birlikte çalışabilmesini sağlayan internet teknolojisi, daha hızlı ve etkili aşıların yapılmasını sağlayan mRNA teknolojisi gibi pek çok şey, aşıların geliştirilmesine önemli bir hız kazandırdı.

Öte yandan aşı çalışmalarına hız kazandıran bir başka şey de milyonlarca sıradan insanın aşı çalışmalarına destek vermesini sağlayan bir yazılım: Folding@home.

Folding@home, 2000 yılında geliştirilen ama kararlı sürümü 2020’de yayınlanan bir yazılım. Bu yazılım, aslında Seti@home ve BOINC gibi yazılımlarla benzer bir işlemi yapan, bir dağıtılmış bilgi işlem yazılımı.

Yazılım, çok güçlü süper bilgisayarlar gereken bir işi çok sayıda küçük parçaya ayırıyor. Bu küçük parçalar, programı evindeki bilgisayarına kurmuş olan kişilere gönderiyor. Parçalar küçük olduğu için ev bilgisayarları bu parçaları işleyebiliyor. İşlemi tamamlayınca yazılım, işlenmiş olan parçayı ana sunucuya gönderiyor ve bir sonraki parçayı analiz etmeye başlıyor. Bu sayede binlerce ve hatta milyonlarca sıradan bilgisayar devasa bir süper bilgisayarın parçasına dönüşüyor.

Bilim insanlarının virüsü anlamak ve simülasyonlar yapmak için çok yüksek işlem kapasitesine sahip bilgisayarlara, süper bilgisayarlara ihtiyacı var. Fakat her zaman böyle bilgisayarlar bulmaları mümkün olmuyor.

Folding@home bu sorunun aşılmasına yardım etti. Geçtiğimiz yıl çok sayıda kişi ve kurum, sıradan laptoplardan oyun bilgisayarlarına, iş istasyonlarına ve kripto para madenciliği yapan bilgisayarlara kadar çok sayıda bilgisayara bu yazılımı kurdu.

Kendi başlarına anlamlı bir katkısı olmayacak milyonlarca bilgisayar, bu yazılım ile birbirine bağlanınca dünya tarihinde görülmüş en güçlü süper bilgisayarı ortaya çıktı.

Nisan 2020'de o kadar çok bilgisayar ağa katılmıştı ki toplam işlem kapasitesi 2,4 exaflop olmuştu. Bu, daha önce hiçbir süper bilgisayarın ulaşamadığı bir düzey: Dünyanın en hızlı 500 süper bilgisayarının toplamından fazla.

Haziran 2020'ye gelindiğinde katılımcı sayısı 4 milyonu aşmıştı. Ekim 2020'ye gelindiğinde yazılım öyle büyük bir işlem kapasitesine ulaşmıştı ki Covid-19 virüsünün çok karmaşık proteinlerini, atomlarına kadar büyük bir ayrıntı seviyesinde, saniyenin onda birinde simüle edebilir olmuştu.

Türkiye BioNTech aşısını kullanmaya başladı

Milyonlarca bilgisayarın voltranı oluşturup dünyanın açık ara en güçlü bilgisayarını ortaya çıkarması, Covid-19 virüsü, aşısı ve tedavisi üzerine çalışan bilim insanlarının işine yaradı.

Artan işlem kapasitesi, virüsün hücreleri istila etmesine, yayılmasına ve çoğalmasına izin veren proteinleri anlamak için kullanıldı. Elde edilen sonuçların, tüm dünyanın faydalanabilmesi için ücretsiz ve açık erişimli bilim yayınlarında açıklanacağı duyuruldu. Farklı şirketlerin ve kurumların aşı geliştirme ekipleri bu sonuçlardan faydalandılar.

Daha ilk günlerde koronavirüsle mücadelede yardımcı olabilecek 77 ilaç bileşiği keşfedildi.

Süreç içinde proteinlerin bazı özellikleri anlaşılabildi, antivirallerin tasarımına yardımcı olabilecek 50’den fazla hedef keşfedildi ve 300 ilaç adayını belirlemek için 50.000’den fazla bileşiğin taranması süreci başladı.

Folding@home hastalıklara karşı aşı ve ilaç araştırmalarında kullanılan ve sıradan kişilerin bilime katkıda bulunmasını sağlayan bir yazılım. Siz de yazılımı bilgisayarınıza kurup bilim insanlarına destek olabilirsiniz.